Copyright 2020 The Associated Press. All rights reserved

Meer dan champagne en kaasfondue? De zin en onzin van Davos, het grootste netwerkevent ter wereld

Met een openingstoespraak van de Oekraiense president Zelensky, via video-verbinding, start in Davos vandaag het Wereld Economisch Forum (WEF), de jaarlijkse conferentie voor bedrijfsleiders en toppolitici. Het WEF vindt al voor de 51e keer plaats, maar dit keer zijn er donkere wolken. Niet alleen vanwege de bezorgdheid rond de wereldeconomie, ook omdat de kritiek op het WEF zelf steeds luider klinkt. Vijf vragen over het belangrijkste netwerkevent ter wereld.

1. Hoe donker zijn de wolken boven Davos?

Het Wereld Economisch Forum vindt normaal gezien midden januari plaats. Op dat moment ligt Davos, hoog in de Zwitserse Alpen, onder een dikke laag sneeuw. Niet zo dit jaar. Door uitstel vanwege de omikronvariant vindt het WEF midden mei plaats en hebben de skipistes plaats geruimd voor Alpenweides in volle bloei. Desondanks pakken er toch donkere wolken samen boven Davos, want zowel de oorlog in Oekraïne als de naweeën van corona in China wegen op de wereldeconomie. 

Geopolitieke onzekerheid, nooit geziene prijzen voor energie, grondstoffen die schaars en duur worden én een torenhoge inflatie lijken elkaar te versterken in een gevaarlijke cocktail. De economische elite in Davos zal ongetwijfeld in de richting van de beleidsmakers kijken, traditioneel ook aanwezig op het WEF, of naar de centrale bankiers die hier de volgende dagen aanschuiven. Maar of zij pasklare oplossingen zullen kunnen voorleggen is maar de vraag.

Copyright 2020 The Associated Press. All rights reserved

2. Wie is er (niet) in Davos?

De laatste keer dat de economische en politieke elite bijeenkwam in Davos was midden januari 2020. Corona was toen een nog (vooral) Chinees probleem en de gastenlijst oogde toen behoorlijk indrukwekkend. De toenmalige Amerikaanse president Trump maakte voor het tweede jaar op rij zijn opwachting, klimaatactiviste Greta Thunberg mocht het WEF toespreken en uit zowat de hele wereld kwamen economische en politieke leiders naar Zwitserland. 

Vraag is welke van de twee aspecten het meeste doorweegt: de denkoefening die het WEF is of het grootste (en belangrijkste) netwerkevent ter wereld

Niet zo dit jaar. Om te beginnen is Rusland niet uitgenodigd, wegens de oorlog in Oekraïne. Maar het zijn niet de enige lege stoelen. Ook uit China worden weinig deelnemers verwacht, door de lockdownmaatregelen ter plaatse. Daarnaast valt het op dat er minder politieke leiders naar Davos afzakken. Officieel omdat het WEF verplaatst is van januari naar mei en dat daardoor agenda’s al volstonden. Maar de groeiende kritiek op het elitaire en besloten karakter van het WEF zal daar ook minstens deels voor verantwoordelijk zijn.

3. Is Davos meer dan een gastronomisch uitje voor CEO’s en politici?

Het WEF stelt zichzelf graag voor als een grote denkoefening. Van over de hele wereld komen CEO’s, beleidsmakers en andere topmensen naar de Zwitserse Alpen om daar samen na te denken over de wereldproblemen en de stand van de wereldeconomie. Vijf dagen lang zit het congrescentrum van Davos daarvoor ook afgeladen vol. Maar in de straten rond het congrescentrum is het in diezelfde periode nog veel drukker. Werkelijk elke beschikbare vierkante meter is er tegen woekerprijzen verhuurd om de officiële en ook de niet-officiële deelnemers in staat te stellen dat andere aspect van het WEF uit te oefenen: netwerken. 

Copyright 2020 The Associated Press. All rights reserved

Elke tafel in elk restaurant is al maanden op voorhand afgehuurd om, vaak boven een kom kaasfondue en met een glas champagne, informele contacten te hebben. Vraag is welke van de twee aspecten het meeste doorweegt: de denkoefening die het WEF is of het grootste (en belangrijkste) netwerkevent ter wereld. Dat de twee voorbije coronajaren het digitale WEF (zonder netwerk) veel minder weerklank kreeg dan de echte bijeenkomsten geeft daarbij misschien richting.

4. Haalt het allemaal iets uit? Verandert er ook echt iets door Davos?

Op het Wereld Economisch Forum is in het verleden een paar keer geschiedenis geschreven, zeker omdat landen die het niet met elkaar kunnen vinden in de marge van het Forum de eerste keer weer echt contact hebben gelegd. Maar dat is niet de essentie van het WEF. Het WEF kan, als private organisatie, ook geen bindende engagementen vastleggen of de deelnemers opdragen hun engagementen in Davos ook thuis nog na te komen. 

De groeiende kloof tussen rijk en arm is op het WEF al vele malen besproken, maar als het thema fiscaliteit al besproken wordt, schuiven veel deelnemers toch wat ongemakkelijk op de stoelen

Maar het WEF pretendeert wel dat de deelnemers, verrijkt door de inzichten die ze in Davos meekregen, de wereld zullen veranderen eens ze opnieuw thuis zijn. Vraag is of dat ook gebeurt. Vorige editie stond de klimaatstrijd hoog op de agenda, maar vele deelnemers vlogen nadien met privéjet opnieuw naar huis. Ook de groeiende kloof tussen rijk en arm is op het WEF al vele malen besproken, maar als het thema fiscaliteit al besproken wordt, schuiven veel deelnemers toch wat ongemakkelijk op de stoelen.

5. Heeft het WEF een antwoord op de kritische vragen?

De kritiek op het WEF, als een besloten en te elitaire bedoening, is niet nieuw. Maar die verwijten klinken wel steeds luider, en ook uit steeds meer hoeken. Er wordt dan in sommige gevallen verwezen naar het ondemocratische karakter van het WEF, anderen zien hele complottheorieën dat het WEF de touwtjes van de wereldeconomie en vooral de wereldpolitiek in handen houdt. 

Klaus Schwab, de oprichter en topman van het WEF.
Copyright 2020 The Associated Press. All rights reserved

Dat laatste klopt niet, maar de houding van de oprichter en topman van het WEF, Klaus Schwab, doet wel wat vragen rijzen. In een documentaire die enkele jaren geleden gemaakt werd blijkt dat de man niet alleen een gigantisch netwerk heeft, maar ook dat het ego van de man niet moet onderdoen voor de toppen van het Zwitserse hooggebergte. Het doet in alle geval de kritiek op het WEF op vele flanken aanzwellen. Zal hij en zal het WEF zich vanwege de kritiek aanpassen? En doet het dat niet, hoelang zal het WEF dan nog bestaan in zijn huidige vorm? De komende jaren zullen dat uitwijzen.

Meest gelezen