Vrouw, 55-plus, zorgberoep: dan heb je het meeste kans op een burn-out

Ruim een op de tien Vlaamse werknemers en zelfstandigen stevent af op een burn-out. Dat blijkt uit de nieuwe werkbaarheidsenquête die de SERV, het overlegorgaan van vakbonden en werkgevers, vandaag publiceert. Bij de werknemers gaat het om 13,6 procent van de mensen die nog aan het werk zijn maar het tegen het einde van de dag moeilijk hebben om hun job nog goed te blijven uitvoeren. Buiten het werk geven ze aan zich moeilijker te kunnen concentreren. Bij de zelfstandigen gaat het om 12 procent.

Opvallend is dat de gezinssituatie van de ondervraagde werknemers geen significant verschil maakt. Leeftijd doet dat wel: 55-plussers maken de helft meer kans op een burn-out dan twintigers. Net zoals geslacht: vrouwen lopen 30 procent meer risico dan mannen. Bij zelfstandigen doet geslacht er minder toe, maar zijn het vooral de dertigers die het moeilijk hebben. Laaggeschoolden en zelfstandigen in de bouw en de horeca verkeren ook vaker in de gevarenzone.

Maar de meest doorslaggevende factor is het type werk zelf, zo blijkt. Wie emotioneel belastend werk doet, loopt bijna drie keer zoveel kans om uit te vallen. Andere factoren van belang: afwisseling, autonomie en ondersteuning van de leidinggevenden. Hoe minder die aanwezig zijn, hoe moeilijker het wordt. Structureel bereikbaar moeten zijn, heeft ook een negatieve impact. Maar de zwaarste implicatie heeft de werkdruk. Een hoge werkdruk maakt dat je tot zes keer meer kans hebt om tegen de muur te lopen. Dat vertaalt zich duidelijk naar de meest precaire beroepsgroepen: bij de werknemers torenen onderwijs- en zorgfuncties boven de andere uit.

“Wat we daar vooral uit moeten leren, is dat het niet alleen belangrijk is om te investeren in de veerkracht van mensen”, zegt SERV-onderzoeker Ria Bourdeaud’hui. “Maar dat we bovenal moeten zorgen dat de werkplaatsen gezond zijn.” De verantwoordelijkheid om burn-outs te voorkomen ligt met andere woorden meer bij de werkgever dan bij de werknemer. 

De enquête waarop het rapport gebaseerd is, werd bij ruim 13.000 werknemers en bijna 3.000 zelfstandigen afgenomen in 2019. De cijfers dateren met andere woorden van voor de pandemie. Maar, zo zegt Bourdeaud’hui, alles wijst erop dat de vaststellingen uit het rapport vandaag alleen maar urgenter geworden zijn. “Al voor de pandemie was het risico op burn-out het grootst in zorg- en onderwijsfuncties. Niets wijst erop dat die mensen gespaard gebleven zijn in de pandemie, wel integendeel. Hun werkdruk is enkel verhoogd, dat maakt dat zij het almaar moeilijker hebben.”

Maar hoe hoog de druk ook in bepaalde sectoren is, het wil niet zeggen dat andere categorieën risicovrij zijn. “Er is geen enkele beroepsgroep of leeftijdscategorie die gespaard blijft”, benadrukt Bourdeaud’hui.