Menstruatieondergoed kan uw gezondheid schaden: ‘Elke menstruatieslip ter wereld werkt op dezelfde manier’

Een vrouw gebruikt in haar leven gemiddeld tussen de 10.000 en de 17.000 tampons of maandverbanden. En elke dag belanden er in Vlaanderen zo’n twee miljoen tampons en verbanden op de vuilnisbelt. Die kunnen niet gerecycleerd worden en zijn ook niet bioafbreekbaar, omdat er plastic en ander synthetisch materiaal aan te pas komt bij de productie.

Geen wonder dat veel vrouwen de afgelopen jaren op zoek gingen naar goedkopere en ook ecologischere alternatieven, zoals wasbare maandverbanden, menstruatiecups en vrij recent ook de menstruatieslips. Vooral die laatste wonnen het afgelopen jaar aan populariteit, omwille van de gebruiksvriendelijkheid. Een menstruatieslip is speciaal ontworpen ondergoed dat je menstruatiebloed opvangt. Je trekt gewoon ’s morgens zo’n broekje aan en vervangt het na ongeveer tien uur door een ander. Het slipje zelf spoel je eerst uit en gooi je dan in de wasmachine.

Internationaal doken er verschillende merken op, zoals Thinx en Modibodi, maar ook reguliere merken zoals DIM, Victoria’s Secret en zelfs Primark sprongen ondertussen op de kar.

Al is de vraag of de slipjes allemaal zo duurzaam zijn als ze beloven te zijn. In januari 2020 liet de Amerikaanse milieuactiviste Jessian Choy een aantal Thinx-slipjes onderzoeken op de aanwezigheid van schadelijke stoffen. De onderzoekers ontdekten dat de binnenkant van het kruisje van zo’n slip opvallend hoge concentraties fluorine bevatten. Dergelijke concentraties doen sterk vermoeden dat er PFAS gebruikt werd bij de fabricatie. PFAS zijn een familie van fluorhoudende chemicaliën, waarvan PFOS in Vlaanderen ondertussen het bekendste lid is. Ze werden vaak gebruikt in zowel industriële als huishoudelijke producten die bestand moeten zijn tegen vloeistoffen, vetten en vlekken. Van PFAS is ondertussen geweten dat ze schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid.

In Amerika was er na de publicatie van het onderzoek, dat later nog een paar keer herhaald werd, veel protest. Want het laatste wat je wil als milieubewuste vrouw is een hele dag met een PFAS-laagje in de directe omgeving van je vagina rondlopen.

Drie laagjes

Het is een verhaal dat Kathleen Peers goed kent. Ze gebruikt zelf al sinds 2015 dergelijk ondergoed en beet zich ook jarenlang vast in de kwestie van hoe ziek kleren ons kunnen maken zonder dat we het weten. En aangezien ze geen menstruatieondergoed vond dat aan al haar eisen voldeed – namelijk ethisch gemaakt, ecologisch beheerd en niet schadelijk voor de gezondheid – besloot ze er dan maar zelf te maken. Ze begon met Miokoo.

“Elke menstruatieslip ter wereld werkt op dezelfde manier”, legt ze uit. “In het kruis zit een technisch gedeelte dat bestaat uit drie laagjes. Het bovenste zorgt ervoor dat het vocht snel naar het tweede laagje gaat en zelf droog blijft, het tweede absorbeert het vocht en het derde moet ervoor zorgen dat er niets kan lekken.”

Binnen de Europese Unie bestaan er duidelijke en ook strenge regels voor textiel voor menselijk gebruik: het Oeko-Tex-certificaat. Dat werkt ook met verschillende standaarden. Standaard 1 wil zeggen dat er geen toxische producten inzitten en dat het textiel mag worden gebruikt op de babyhuid. Standaard 2 zegt hetzelfde voor een volwassen huid. Het certificaat is ook maar beperkt geldig, daarna moet het hernieuwd worden. De lijst met verboden producten is ook dynamisch, wat wil zeggen dat ze voortdurend aangevuld wordt met nieuwe schadelijke stoffen.

Goedkoper, niet beter

Maar buiten de Europese Unie doet iedereen zowat zijn zin. “We kregen met Miokoo al aanbiedingen van grote textielfabrieken uit China, Indonesië of Sri Lanka die zich aan die regels niet moeten houden en het veel goedkoper kunnen doen”, zegt Peers. “Daar gaan wij niet op in. Wij checken elke leverancier op dat certificaat en kopen enkel bij Europese bedrijven.”

Wat andere merken doen, is moeilijk vast te stellen. Geen enkele fabrikant, ook niet de Amerikaanse of Aziatische, zet op zijn product dat er PFAS inzitten.  Maar de omschrijving wordt vaak heel vaag gehouden, waardoor je als koper geen zicht krijgt op welke stoffen er nu wél inzitten.

Er wordt ook uitgepakt en ‘gestoeft’ met certificaten, zonder dat die veel willen zeggen. Thinx bijvoorbeeld heeft sinds de heisa een Oeko-Tex-certificaat op de website staan. Maar of dat wil zeggen dat al hun leveranciers aan alle standaarden voldoen, is niet duidelijk. Het certificaat dateert van maart dit jaar. Of de broekjes die nu verkocht worden uit veilige stoffen bestaan is dus moeilijk te zeggen. Bij Thinx zelf kwamen geen antwoorden op onze vragen.

Als consument is het dus erg moeilijk om door het bos de bomen te zien. Al kan de prijs wellicht wel een aanwijzing zijn. Bij Primark bijvoorbeeld kost zo’n slipje 7 euro. Thinx en DIM zitten eerder in het middensegment met broekjes van rond de 20 euro. De modieuzere versie van Chantelle kost 39, die van Miokoo 49 euro.

Ze is de duurste ja, maar volgens Peers weet een klant bij haar wel waar het broekje gemaakt is en dat het met kwalitatieve producten  gebeurde. Peers: “We zijn de afgelopen tien jaar overstelpt geweest met marketing die ons wil laten geloven dat ethiek en ecologie tegen een prikje te koop zijn. Dat is niet zo. Spijtig genoeg geldt dat niet alleen voor menstruale lingerie.”