Wat is Rusland van plan met Marioepol? De stad dreigt vooral een kostenpost te worden
Na bijna drie maanden oorlog zegt Rusland dat Marioepol ‘volledig bevrijd’ is. Oekraïne heeft de val van de havenstad niet bevestigd, maar gaf de laatste verdedigers toestemming om zich over te geven. De zwaarbevochten inname van de stad is tot dusver de belangrijkste overwinning voor president Poetin.
Hoe presenteert Rusland de inname van Marioepol?
Als een grote stap richting ‘de denazificatie van Oekraïne’. De Russische staatstelevisie zendt al dagen video’s uit van Oekraïense militairen die zich hebben overgegeven bij de Azovstal-fabriek. Op de video’s zijn mannen te zien die gefouilleerd worden en tatoeages moeten laten zien. Sommige tatoeages tonen portretten van Stepan Bandera, een Oekraïense nationalistenleider die in de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de nazi’s.
Het Kremlin wijst al jaren op het Azov-bataljon als bewijs dat heel Oekraïne overgenomen is door nazi’s. Het bataljon werd in 2014 opgericht als vrijwilligersbataljon om Oekraïne te verdedigen na de Russische annexatie van de Krim en ontketening van een oorlog in Oost-Oekraïne. De deur stond er open voor mensen die afgewezen werden bij het leger, inclusief mensen met extremistische politieke overtuigingen. Oekraïne nam het bataljon later op in de strijdkrachten en zuiverde het naar eigen zeggen van radicale elementen.
Mogelijke overblijfselen van het extreemrechtse verleden van het Azov-bataljon zijn nu voer voor Russische propagandisten. “Een goede aanleiding voor een feestje”, twitterde Dmitri Poljanksi, Ruslands plaatsvervangende ambassadeur bij de Verenigde Naties, na de overgave van soldaten uit de Azovstal-fabriek. “Maar we zijn nog lang niet klaar met de denazificatie.”
Wat gaat Rusland doen met de kapotgeschoten stad?
De Russische autoriteiten hebben toegegeven dat de meeste gebouwen in Marioepol te zwaar zijn beschadigd om te redden. De Azovstal-fabriek, een van de belangrijkste werkgevers van de stad, zal waarschijnlijk worden vernietigd. Denis Poesjilin, de leider van de door Rusland verklaarde Volksrepubliek Donetsk, ontvouwde plannen voor de aanleg van een park op de plek van de staalfabriek. Hij zei in Marioepol “een toekomstige badplaats” te zien.
Marioepol lijkt vooral een kostenpost voor Rusland in plaats van de lucratieve industriestad die het was. Rusland wil een andere grote staalfabriek in Marioepol, de Iljitsj-fabriek, wel herstellen. Voor de kust ruimen Russische militairen zeemijnen op zodat de haven weer in gebruik genomen kan worden. Rusland heeft alle andere havens in het zuidoosten van Oekraïne ook in handen, waardoor de Zee van Azov de facto een Russische binnenzee is geworden.
Hoe belangrijk is de inname voor het vervolg van de oorlog?
De veronderstelde inname van de Azovstal-fabriek is vooral van symbolische waarde. Rusland had de rest van Marioepol al in handen. Daardoor had het Russische leger al een landverbinding aangelegd tussen Rusland en de geannexeerde Krim. De omsingelde militairen in de fabriek vormden geen gevaar meer en zorgden er hooguit voor dat een groep Russische militairen niet kon worden verplaatst naar andere plekken aan het front.
Maar het Russische leger kon de verovering van een volledige stad wel gebruiken na drie maanden oorlog. De legerleiding krijgt in eigen land kritiek wegens mislukte offensieven bij Kyiv, Charkiv en tal van andere plaatsen. De ambities lijken nu teruggeschroefd tot de verovering van de Donbas, maar ook die strijd verloopt vol tegenslagen.
Hoe gaat het met de gevangen Oekraïense soldaten uit de Azovstal-fabriek?
Hun toekomst ziet er steeds slechter uit. De Oekraïense regering zegt te onderhandelen over een gevangenenruil, maar Rusland lijkt andere plannen te hebben. Denis Poesjilin, de Kremlin-gezinde separatistenleider, zei zaterdag dat een tribunaal ‘onvermijdbaar’ is. Eerder riepen Russische parlementariërs al op tot de berechting van Oekraïense krijgsgevangenen.
De Oekraïners worden gevangengehouden in Russische kampen. Het is onduidelijk hoe zij er aan toe zijn. Oekraïne en andere landen beschuldigen Rusland van oorlogsmisdaden, waaronder executies en marteling van krijgsgevangenen.
Rusland lacht de zorgen over de krijgsgevangenen weg. De zorgen zijn gespeeld, klinkt het op de Russische televisie, waarna bloedige Amerikaanse oorlogen in herinnering worden gebracht. Bovendien worden de gewonden goed behandeld, stelt Rusland. De gewonde soldaten uit de Azovstal-fabriek zouden worden verpleegd in Novoazovsk en Donetsk, twee door Rusland bezette steden. Het journaal toonde dit weekend beelden van veronderstelde Oekraïense krijgsgevangenen in ziekenhuizen. “Ze bedanken artsen en het Russische leger voor de goede behandeling”, aldus de nieuwslezer.
Om hoeveel krijgsgevangen soldaten gaat het?
Rusland zegt dat 2.439 Oekraïense soldaten zich hebben overgegeven bij de fabriek. De laatste groep verdedigers zou zich vrijdag hebben overgegeven. Ruslands hoogste militair Valeri Gerasimov zegt dat de bevelhebber van het Azov-bataljon ook gevangen is genomen.
Het is onduidelijk of Ruslands beweringen over aantallen kloppen. The Institute for the Study of War, een militaire denktank uit de VS, stelt dat Rusland mogelijk overdrijft om een betere positie te krijgen bij onderhandelingen over een gevangenenruil. Bovendien: hoe hoger het aantal overwonnen Oekraïense soldaten, hoe breder de prestatie van het Russische leger kan worden uitgemeten voor de Russische bevolking.
Een team van het Rode Kruis registreerde vorige week naar eigen zeggen “honderden Oekraïense krijgsgevangen” bij de fabriek. Oekraïne heeft zich niet uitgelaten over het aantal krijgsgevangenen.