Voor cd&v komt nu snel een beslissend moment nabij: ofwel de regering verdedigen, ofwel de eigen achterban en zuil

Ongeveer een halve weekenddag heeft de illusie stand kunnen houden dat de Vlaamse regering eensgezind achter haar stikstofakkoord blijft staan. In goed geregisseerde interviews bevestigden minister-president Jan Jambon (N-VA) en zijn ‘vices’ Hilde Crevits (cd&v) en Bart Somers (Open Vld) dat ze loyaal willen blijven aan het afgesloten compromis. En toen bezocht de nieuwe minister van Landbouw, Jo Brouns (cd&v), de ‘Agridagen’-landbouwbeurs, waar hij de aanwezigen nog eens wees op de mogelijkheid om bezwaarschriften in te dienen tegen het akkoord. 

“Nooit eerder is er zo veel gewicht aan een openbaar onderzoek gegeven als nu”, sprak de kersverse minister in Turnhout. Iedereen die zich te kort gedaan voelt moet maar bezwaarschriften indienen “en zo zorgen, opmerkingen en suggesties kenbaar te maken.” 

Dat is een in veel opzichten merkwaardige stellingname. Een minister die fris in een regering binnenkomt om meteen de oppositie aan toe voeren tegen een gesloten akkoord: veel verder kun je niet afdwalen van de deontologische regel van ministeriële collegialiteit, die wil dat een minister zich voegt naar de regeringsbeslissingen of ontslag neemt. ‘Un ministre ça ferme sa gueule ou ça démisionne.’ Toch is het even opmerkelijk dat velen nu pas over dit cd&v-standpunt over het stikstofakkoord struikelen. Minister Brouns heeft uiteindelijk ook alleen maar de stellingname herhaald van zijn voorganger, Hilde Crevits, die het stikstofakkoord nota bene zelf mee onderhandelde. Ook zij suggereeerde critici al eerder om bezwaarschriften in te dienen bij het lopende openbaar onderzoek. 

Politiek-tactisch is de houding van cd&v uiteraard begrijpelijk: de veelgeplaagde partij wil weer ‘smoel’ krijgen, en dat kan door in het stikstofakkoord de eer van de landbouwsector te verdedigen. Maar het besef komt wel een beetje laat, drie maanden nadat cd&v het akkoord zelf mee bezegelde. Voor cd&v komt nu snel een beslissend moment nabij: ofwel de regering verdedigen, ofwel de eigen achterban en zuil. 

Toch is het nieuwe stikstofconflict veel meer dan alleen het probleem van cd&v. In zijn interview liet minister-president Jambon verstaan dat de lijst van landbouwbedrijven die moeten sluiten toch nog niet definitief is, en dat nieuw toegevoegde bedrijven mogen blijven hopen. Ongewild duwde de regeringsleider het stikstofakkoord nog dieper het juridische moeras van rechtsonzekerheid in. De vrees dat het moeizaam beklonken compromis zal sneuvelen bij de eerste de beste toets voor de rechtbank wordt zo almaar reëler. 

Dat is het grote probleem met dit stikstofakkoord. N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft volkomen gelijk dat het stikstofprobleem opgelost móét worden, na decennia vertragingspolitiek, willen we algehele stilstand vermijden. Maar zijn apocalyptische waarschuwing ‘dit akkoord of de chaos’ klopt niet helemaal. Er is namelijk nog een derde mogelijkheid. Dat dit uit politieke manipulatie geboren akkoord mee de juridische chaos in de hand zal werken. Op dat punt zijn natuurbeschermers en landbouwers het alvast eens. Dat zou bij de Vlaamse regering toch een lichtje moeten doen branden.