Direct naar artikelinhoud
AchtergrondOorlog in Oekraïne

GSM van opgepakte Rus in Oekraïne bevat opmerkelijk videoverslag: ‘We worden al drie uur aangevallen, ze fucken ons’

De Russische luitenant Joeri Sjalajev.Beeld The Occupant

Wat overkomt een jonge tankofficier die Oekraïne moet aanvallen? Een Oekraïense krant maakte een verslag aan de hand van beelden op diens gsm.

De documentaire The Occupant (De Bezetter) geeft een zeldzaam inkijkje in het Russische militaire bestaan, inclusief de oorlog in het oosten van Oekraïne. De tank van luitenant Joeri Sjalajev (24) wordt daar uitgeschakeld door de Oekraïners. Sjalalev moet zich dan in een dorp verschuilen voor de vijand, die hem zal arresteren. 

De beelden van zijn telefoon kwamen – overigens in strijd met de regels van de Geneefse Conventie, die verbiedt dat beelden van krijgsgevangenen worden gebruikt voor propagandadoeleinden – terecht bij de Oekraïense krant Ukrainska Pravda, die ze bewerkte en online zette. Ruim twee miljoen keer is de 24 minuten durende video bekeken, ook in Rusland.

Piepjonge commandant

Volgens een journalist van de Oekraïense krant was het niet de bedoeling de ‘bezetters’ door deze documentaire menselijker te doen lijken of het Russische leger in diskrediet te brengen. “Het verhaal kreeg vorm door de video’s en toont een ander gezicht van het Russische leger, het leger van Poetin,” aldus een toelichting van de makers. “We hebben het laten zien zoals het is.”

We zien de wereld door de ogen van Joeri Sjalajev die als piepjonge commandant van een tankeenheid eerst dient in Sjali, Tsjetsjenië. Zijn verslag begint in mei 2021. We zien een jonge militair die een dochter heeft, uitgaat met zijn vrouw en vrienden en de neiging heeft veel te drinken. Hij verrast zijn dochtertje Masha met een nieuwe fiets, is straalbezopen met zijn oom, maakt met vrienden plezier op een speedboot en zingt liedjes in de auto. Sjalajev studeerde aan de beste militaire academie in Moskou en maakt deel uit van een elite-eenheid die wordt ingezet in Tsjetsjenië, de autonome deelrepubliek in het zuiden van de Russische Federatie.

Sjalajev hoort bij zijn promotie aan de militaire academie van Moskou dat hij naar Tsjetsjenië zal gaan.Beeld The Occupant

De jonge officier laat meteen bijzondere beelden zien uit de Kaukasus. Zo neemt hij een gesprekje op met een oudere Tsjetsjeense man die hem duidelijk maakt dat de Russische aanwezigheid in Tsjetsjenië ongewenst is. “Laat ons toch met rust, laat ons met rust,” zegt de man, die uitlegt dat Tsjetsjenen een andere mentaliteit hebben dan Russen en dat ze een onafhankelijk volk willen zijn. “Ga voor je grootmoeders zorgen, die gaan dood van de honger. Jullie komen hier alleen omdat je een dubbele soldij krijgt,” zegt de man. Sjalajev reageert verbaasd. “Het is voor het eerst dat ik dat hoor,” zegt hij tegen zijn telefoon.

Rammelend materieel

Dan wordt de jonge luitenant, op 3 maart 2022, uitgezonden naar Oekraïne, als onderdeel van de grootschalige invasie van Rusland. “Het is serieus, iedereen die niet gaat wordt ontslagen. Nog tegen niemand zeggen dat ik ga,” meldt hij het thuisfront. 

Sjalajev blijft clipjes maken. Wat hij aan oorlogsbeelden laat zien, bevestigt constateringen van westerse militaire analisten: het Russische leger is slecht georganiseerd, vecht met rammelend materieel en heeft een beroerde mentaliteit. Typerend is, volgens een Amerikaanse commentator in een reactie op de documentaire, dat als de tankcolonne wordt beschoten bij de stad Donetsk, Sjalalev en zijn medestrijders zich geen moment om gewonde collega’s lijken te bekommeren. Het is ieder voor zich in het desolate platteland in de Donbas, waar nergens juichende dorpsbewoners staan te wachten om hen als bevrijders binnen te halen. 

Dan komt Sjalalev in een kritieke gevechtssituatie. Er is paniek aan boord van zijn tank. “We worden drie uur aangevallen. Ze fucken ons.” Zijn kanon weigert. Hij blijft fragmenten filmen, ook als zijn tank is geëxplodeerd en hij zich moet verstoppen in een dorp. Begin april wordt hij gevangen genomen.

‘Bevel is bevel’

De beelden werden geselecteerd door de Oekraïense journalist Mykhailo Tkach, die in een interview met een Oekraïense krant laat weten verbaasd te zijn over de volgzaamheid en naïviteit van de Russische soldaten. “Je krijgt de indruk dat deze mensen niet denken, niet analyseren. Met andere woorden, ze geloven echt dat er overal fascisten en geheime laboratoria in Oekraïne zijn. Ze trekken de fictieve Navo-dreiging absoluut niet in twijfel en rechtvaardigen hun acties als ‘bevel is bevel’. En tegelijkertijd praten ze over hoe ze onze steden persoonlijk zullen vernietigen.”

Het was interessant om de ‘bezetters’ te horen klagen over het mislukken van de operatie en de deplorabele toestand van het Russische leger, aldus de Oekraïense journalist, die ook de appgroep van luitenant Sjalajev doornam. “En het was volkomen absurd om te beseffen dat velen van hen indringers en oorlogsmisdadigers werden omdat ze hypotheken hebben. Met andere woorden, ze gaan hun dood tegemoet om een ​​huis voor het leven te kopen.”

Twitter bericht wordt geladen...