CHECK - Neen, apenpokken zijn geen "gordelroos", noch een "bijwerking van de coronavaccins"
Op sociale media circuleren berichten dat de recente internationale uitbraak van apenpokken eigenlijk "gordelroos" zou zijn, zogenaamd een bijwerking van coronavaccinatie. Dat klopt niet: apenpokken en gordelroos worden veroorzaakt door twee geheel verschillende virussen. Aan de oorsprong van het misverstand ligt een fout gebruikte foto op een Indiase website.
"Apenpokken? NEE. Het heet gordelroos en het is een bekende "bijwerking" van de Covid-vaccinatie." Dat beweren de voorbije week verschillende personen op Facebook. Ze geloven niet dat er momenteel écht een uitbraak van apenpokken aan de gang is. Er zou integendeel, zo klinkt het, sprake zijn van een complot om een zogenaamde bijwerking van de coronavaccins - de huidaandoening 'gordelroos' - toe te dekken.
Het verhaal gaat momenteel de wereld rond. Vaak gedeeld is een filmpje van de Canadese complotdenker Christopher Saccoccia (“Chris Sky”) die ronduit beweert dat de recente gevallen van apenpokken eigenlijk gordelroos zijn, veroorzaakt door de coronavaccins.
Er circuleert zelfs een vervalst artikel van de Canadese televisiezender CTV om die claim te onderbouwen. Erin valt te lezen hoe zogezegd "95% van de gevallen van apenpokken in Canada gordelroos bleken te zijn". Maar op de website van CTV is nooit een dergelijk artikel verschenen. De afbeelding is gefotoshopt en - letterlijk - "fake news".
Waar komt dit verhaal precies vandaan?
Wat is het verschil tussen apenpokken en gordelroos?
Gordelroos wordt veroorzaakt door het varicella-zostervirus, uit de familie van de herpesvirussen. Hetzelfde virus veroorzaakt bij kinderen windpokken of waterpokken. De meeste mensen lopen een besmetting op tijdens hun kinderjaren, waarna het virus kan blijven sluimeren in je zenuwknopen.
Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem - bijvoorbeeld door stress, diabetes, een coronabesmetting, of gewoon door gevorderde leeftijd - is het mogelijk dat het virus weer de kop opsteekt. Ook volwassenen die nooit de waterpokken kregen, kunnen besmet worden.
Bij volwassenen manifesteert zo'n opstoot zich als gordelroos of zona: een bandvormige huiduitslag, vaak aan één kant van het lichaam, meestal ter hoogte van de borstkas, de rug, de romp, de hals, de nek of het aangezicht. De rode vlekjes of blaasjes bij gordelroos kunnen worden voorafgegaan door een branderig gevoel, pijn of jeuk, en gepaard gaan met koorts of een grieperig gevoel.
Gordelroos is niet zeldzaam. Geschat wordt dat één op drie mensen er ooit in zijn leven mee te maken krijgt.
Apenpokken worden dan weer veroorzaakt door het apenpokkenvirus, dat uit een geheel andere virusfamilie stamt: de Poxviridae. Zowel waterpokken als apenpokken worden "pokken" genoemd omdat blaasjes op de huid typisch zijn voor het ziektebeeld.
Ook bij apenpokken kan koorts en een griepachtig gevoel voorkomen, maar de uitslag begint meestal op het gezicht en verspreidt zich - in tegenstelling tot bij gordelroos - over het hele lichaam. Het gaat bovendien om een erg zeldzame ziekte.
Waarop is het gelijkstellen van apenpokken en gordelroos gebaseerd?
De profielen die beweren dat de uitbraak van apenpokken eigenlijk gordelroos zou zijn, verwijzen allemaal naar dezelfde foto: een hand waarop een verzameling blaasjes te zien is. Het gaat om een foto van een geval van gordelroos, afkomstig van een site met stockfoto's.
De foto is echter ook gebruikt door TheHealthSite.com, een Indiase commerciële website met gezondheidsnieuws, als verkeerde illustratie bij een artikel over apenpokken. Vandaag heeft de website die foto trouwens al aangepast.
TheHealthSite.com gebruikt deze foto trouwens niet bij een artikel over de recente uitbraak van apenpokken, maar bij een stuk uit juli 2021 over één geval van apenpokken dat toen opgedoken was in Texas. De voorbije jaren zijn er buiten Afrika af en toe al opstoten van apenpokken geweest, o.a. in 2003 in het Midwesten van de Verenigde Staten. Die specifieke uitbraak was te wijten aan besmette Gambiaanse buidelratten, ingevoerd door een importeur van exotische dieren.
Is gordelroos een "bijwerking" van de coronavaccins?
Er zijn in de wetenschappelijke literatuur een aantal gevallen beschreven van patiënten die gordelroos ontwikkelden in de weken na hun vaccinatie tegen Covid-19. Dat gaat niet om nieuwe besmettingen met het varicella-zostervirus als gevolg van vaccinatie, maar op een heropflakkering bij mensen die voorheen al besmet waren.
Het wordt als plausibel beschouwd dat vaccinaties - of de stress die ermee gepaard gaat - kunnen leiden tot een opstoot van gordelroos. Maar tot op vandaag is er nog geen vaststaand verband tussen beide beschreven.
Van de recente gevallen van apenpokken is bovendien met een PCR-test bevestigd dat het wel degelijk gaat om het apenpokkenvirus, specifiek van de West-Afrikaanse variant. Eventuele verwarring met het virus dat gordelroos veroorzaakt, is dus niet mogelijk.
Conclusie
- Gordelroos is een ziekte die veroorzaakt wordt door het varicella-zostervirus, dat ook windpokken of waterpokken veroorzaakt.
- Apenpokken worden veroorzaakt door het apenpokkenvirus, uit een geheel andere familie virussen. Bij de recente gevallen van apenpokken in verschillende landen is de aanwezigheid van dit specifieke virus bevestigd via een PCR-test.
- Enkele symptomen van gordelroos en apenpokken zijn gelijkend, maar er zijn ook verschillen in hoe en waar op het lichaam zich huiduitslag ontwikkelt.
- Er zijn gevallen beschreven van een heropflakkering van gordelroos na coronavaccinatie, maar het gaat niet om een bevestigde bijwerking van deze vaccins.
- De claim dat de recente gevallen van apenpokken eigenlijk gordelroos zijn, en dat verzwegen wordt om bijwerkingen van de coronavaccins toe te dekken, beschouwen we daarom als niet waar.
Dit artikel is geschreven op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.
Wil je iets laten checken? Stuur ons dan een mail via check@vrtnws.be.
Meer informatie over de factchecks van VRT NWS lees je in dit artikel.