Vlaamse regering moet dwangsom van 850.000 euro betalen voor falend Luchtbeleidsplan

“Vooreerst kan gezegd worden dat de dwangsommen onze lucht jammer genoeg niet zuiverder maken”, laat Andy Pieters, de woordvoerder van Vlaams minister van Omgeving en Energie Zuhal Demir (N-VA), weten in een eerste reactie aan onze redactie. “Intussen heeft de Vlaamse regering wel al een tijdschema goedgekeurd voor het luchtbeleidsplan, net dat was volgens de rechtbank een ontbrekend element. De rechter heeft immers nooit de concrete maatregelen uit het plan zelf ter discussie gesteld, alleen het tijdspad ervan”, vult hij aan.

Greenpeace had in 2017 de Vlaamse overheid gedagvaard omdat ze van mening was dat het Vlaams Gewest te weinig deed om de luchtkwaliteit in Vlaanderen te controleren, daarover niet de correcte en volledige informatie doorgaf aan de Europese Unie en er dan ook nood was aan een luchtsaneringsplan. 

De Brusselse rechtbank van eerste aanleg gaf Greenpeace in oktober 2018 gelijk en verplichtte de overheid om binnen het jaar na de betekening van het vonnis, een luchtkwaliteitsplan op te stellen. Daarop stond een dwangsom van 1.000 euro per dag.

Het Vlaams Gewest stelde tijdig een Luchtbeleidsplan op maar dat plan voldeed volgens Greenpeace niet aan de eisen die de rechtbank had opgelegd. 

Daarom stuurde de organisatie begin november 2019 een deurwaarder naar het kabinet van Demir om de dwangsommen op te eisen die de rechtbank voorzien had.

Het Vlaams Gewest verzette zich daartegen en voerde aan dat het Luchtbeleidsplan wel voldeed aan de eisen van het vonnis, maar de Brusselse beslagrechter oordeelde dat het plan inderdaad niet voldeed, en dat de dwangsommen wel verschuldigd zijn. 

De Vlaamse regering ging in beroep tegen dat vonnis van de beslagrechter, maar in december 2021 oordeelde ook het Brusselse hof van beroep dat het Luchtbeleidsplan niet voldeed en de Vlaamse regering wel degelijk dwangsommen moet betalen.

Het hof moest nog het exacte bedrag van de dwangsommen bepalen, en heeft dat nu vastgelegd op 850.000 euro.

“Bijna vijf jaar gingen verloren sinds onze oorspronkelijke ingebrekestelling en nog steeds heeft de Vlaamse overheid geen werk gemaakt van een voldoende ambitieus luchtactieplan”, zegt Joeri Thijs, expert Mobiliteit bij Greenpeace. “Een echte schande als je weet dat in ons land jaarlijks meer dan 7.500 mensen vroegtijdig sterven ten gevolge van de slechte luchtkwaliteit. Onze longen, het klimaat en de natuur hebben nu nood aan gedurfd beleid dat onze mobiliteit gezonder, duurzamer en inclusiever maakt.”

Met het grootste deel van het geld van de dwangsommen zal Greenpeace het Fonds Gezonde Lucht oprichten. Dat fonds zal actiegroepen en verenigingen ondersteunen bij lokale projecten die de luchtkwaliteit verbeteren en de leefomgeving gezonder maken. 

“Wij stappen niet naar de rechter om dwangsommen te krijgen, maar om beleidsmakers op hun plicht te wijzen en verandering af te dwingen”, klinkt het. “We zullen het geld gebruiken om mensen te steunen die verandering willen creëren in hun buurt. De overheid beschermt ons onvoldoende, dus we steken zelf een tandje bij.”