Direct naar artikelinhoud
InterviewDavid Criekemans

Professor David Criekemans: ‘Via gerichte aanvallen boeken de Russen vooruitgang in Oekraïne’

Professor David Criekemans.Beeld ANP / EPA

Het laatste Oekraïense bolwerk in de provincie Loehansk ligt momenteel zwaar onder vuur. Het geweld kadert volgens professor internationale politiek David Criekemans (UAntwerpen) in een nieuwe militaire strategie van het Kremlin. ‘Via gerichte aanvallen boeken de Russen vooruitgang.’

Severodonetsk dreigt volgens de Oekraïense gouverneur van Loehansk ‘een tweede Marioepol’ te worden. Wat zou de inname van die stad betekenen voor de oorlog?

Criekemans: “De Russische soldaten omsingelen de regio en voeren aanvallen uit op spoorweglijnen in de stad Dnipro. Dat is zorgwekkend, want op die manier worden de leveringen van militair materieel bemoeilijkt. Ik denk daarom dat de Oekraïners zich zullen terugtrekken en dat Loehansk straks volledig geconsolideerd wordt. Er wordt weleens van een patstelling in de oorlog gesproken, maar dat vind ik niet zo duidelijk. Het Kremlin heeft zijn frontlinie sinds de start van de oorlog aanzienlijk gereduceerd. Op die manier konden ze zich beter organiseren en het moreel van hun troepen verbeteren. Via gerichte aanvallen boeken ze sindsdien vooruitgang, al strompelen ze daarbij voortdurend en zijn er grote verliezen.”

Wanneer zullen beide partijen bereid zijn opnieuw vredesonderhandelingen te voeren?

“Ik denk niet dat we zoiets snel moeten verwachten. Een terugkeer naar de situatie van voor de start van de oorlog is sowieso een illusie, maar ik denk wel dat er tussenoplossingen zijn. Er lag de afgelopen dagen bijvoorbeeld een Italiaans vredesplan op tafel waarbij Oekraïne neutraal zou blijven, militaire veiligheidsgaranties kreeg en mogelijk lid kon worden van de Europese Unie. 

“De vraag is alleen of dat station niet gepasseerd is. Het Kremlin wil Donetsk en Loehansk in de Russische Federatie integreren en er een nucleaire paraplu over schuiven. De geschiedenis leert bovendien dat diplomatieke gesprekken pas kans op slagen hebben als beide partijen ongeveer gelijktijdig uitgeput zijn. Net omdat zowel Rusland als Oekraïne af en toe een overwinning boekt, denk ik niet dat ze momenteel water bij de wijn willen doen.”

David Criekemans.Beeld RV

Europese lidstaten ruziën intussen over de economische impact van de oorlog. In welke mate bedreigt dat de wapenleveringen?

“De Verenigde Naties waarschuwden eerder dat het conflict de voedselzekerheid onder druk zet en ondertussen stijgen de energieprijzen snel. Na een strenge winter kan het gebeuren dat het West-Europese draagvlak voor steunmaatregelen afkalft. 

“Het is wel niet eenvoudig om daar voorspellingen over te doen, omdat er blufpoker gespeeld wordt. De komende maanden kunnen echter duidelijkheid brengen omdat bepaalde energie- en voedselvoorraden in de lente aangevuld worden. Het is dus afwachten hoe goed dat zal lukken. Daarnaast eisen landen als Hongarije en Slovenië compensaties voor de energiesancties. Als die er niet komen, kan de eenheid ook verder afnemen.”

De Europese sancties worden als inefficiënt beschouwd omdat de roebel op het hoogste peil in zeven jaar staat. Hoe kan dat?

“Er zitten enorme gaten in het net met sancties. Landen als China en India halen bijvoorbeeld vaak hun schouders op en kopen de olie over die Europa weigert. In plaats van zelf strengere maatregelen te nemen, kan de Europese Unie dus beter nagaan wat de noden van die regio’s zijn en proberen oplossingen aan te bieden. In ruil daarvoor kan dan een deelname aan sancties gevraagd worden. 

“Ondertussen bestaat ook het gevaar dat bepaalde markten zich herschikken. India importeert nu veel meer Russische olie dan voor de uitbraak van de oorlog en betaalt er bovendien minder voor. Daar houdt Europa momenteel onvoldoende rekening mee. Het risico is namelijk dat de opkomst van Eurazië, die al langer bezig was, versneld wordt door de sancties. Ik pleit dus voor maatregelen met een visie op lange termijn, waarbij we meer rekening houden met andere geopolitieke spelers.”