HERLEES. Russen trekken Severodonetsk binnen - Biden: “VS zal geen raketwerpers leveren die Rusland kunnen treffen”

Het Nationaal Antiterrorismeparket van Frankrijk (PNAT) heeft maandag laten weten dat er een onderzoek wordt geopend naar oorlogsmisdaden na de dood van een Franse journalist in Oekraïne. Frédéric Leclerc-Imhoff werkte voor BFMTV en werd in het oosten van Oekraïne gedood terwijl hij verslag uitbracht van de evacuatie van burgers in de buurt van Severodonetsk.

Het onderzoek, dat is toevertrouwd aan het centraal bureau voor de bestrijding van misdaden tegen de menselijkheid, genocide en oorlogsmisdaden (OCLCH), heeft ook betrekking op "de verwondingen die zijn collega Maxime Brandstaetter heeft opgelopen", die hem op de reportage vergezelde, aldus PNAT. 

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne heeft het PNAT al zeker vijf andere onderzoeken geopend naar feiten die zijn begaan tegen Franse onderdanen in Oekraïne.

Nederlandse tuinbouwers die afhankelijk zijn van dagprijzen voor aardgas merken dinsdag al een "negatief effect" van het dichtdraaien van de Russische gaskraan, waarschuwt brancheorganisatie Glastuinbouw Nederland. "Hoe dan ook zet deze stap van Gazprom druk op de prijsvorming met reeds zeer hoge gasprijzen", zegt woordvoerder van werkgeversorganisatie VNO-NCW.

Gazprom stopt vanaf dinsdag met het leveren van aardgas aan GasTerra. De Nederlandse gashandelaar, in handen van onder meer Shell, Esso Nederland en de Nederlandse staat, weigert te betalen in roebels zoals de Russen willen.

Voor komende zomer maakt de organisatie zich nog geen zorgen."Er is nu voldoende voorraad. We verwachten dat de glastuinbouw deze zomer niet in de problemen komt", reageert een woordvoerster van de tuindersorganisatie. 

Voor na 1 oktober, als het huidige contract van GasTerra met Gazprom afloopt voor de levering van 2 miljard kubieke meter gas, verwacht Glastuinbouw Nederland dat GasTerra een back-up heeft. Daar heeft de organisatie nog niets van vernomen. 

GasTerra zelf liet maandag weten de hoeveelheid gas uit het Gazprom-contract te hebben ingekocht op de gasmarkt in Amsterdam. GasTerra wilde het huidige aflopende contract al niet verlengen.

Oekraïners die naar Bulgarije zijn gevlucht moeten op korte termijn hotels aan de Zwarte Zee verruilen voor opvangcentra. "Bulgarije kan het zich niet langer veroorloven om Oekraïense burgers op te vangen in hotels aan het strand", zei vicepremier Kalina Konstantinova in een videoboodschap.

Het toeristenseizoen aan de Zwarte Zee begint in de eerste helft van juni. Volgens de regering in Sofia verblijven er ruim 90.000 mensen uit Oekraïne in Bulgarije. Zij zijn niet alleen ondergebracht in hotels, maar ook privé bij vrienden, familie of vrijwilligers.

Eerder weigerden veel vluchtelingen van hotels naar vakantiehuizen van de staat in het binnenland te verhuizen, uit vrees dat er in de soms afgelegen vakantieoorden mogelijk geen medische zorg of winkels zijn. Speciaal georganiseerde reizen per trein of bus konden niet op veel belangstelling rekenen. Bulgaarse media melden dat slechts vijfhonderd vluchtelingen van deze mogelijkheid gebruik hebben gemaakt.

Sinds de Russische aanval op 24 februari zijn bijna 300.000 mensen uit Oekraïne het EU-land binnengekomen. Bulgarije is vooral een doorgangsland, veel mensen zijn doorgereisd naar Centraal- of West-Europa.

De nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Oekraïne, Bridget Brink, is aangekomen in Kiev. Ze schrijft op Twitter vereerd te zijn dat ze met haar team in het land is.

Brink was sinds 2019 ambassadeur in Slowakije. President Joe Biden kondigde eind april aan haar voor te dragen als gezant in Oekraïne. De Senaat stemde eerder deze maand unaniem voor de benoeming van Brink.

Sinds 2019 was er geen vaste Amerikaanse ambassadeur meer in Kiev. Eerder dit jaar werd de Amerikaanse ambassade tijdelijk verplaatst van Kiev naar Lviv door de oorlog in Oekraïne, maar sinds 18 mei is het personeel terug in de hoofdstad. De Oekraïense regering heeft laten weten blij te zijn met de aanstelling van Brink.

Rusland is bereid om met Turkije samen te werken aan een vrij verkeer van goederen op de Zwarte Zee, inclusief het transport van graan vanuit Oekraïne. Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin maandag gezegd aan zijn Turkse ambtgenoot Recep Tayyip Erdogan.

In een telefoongesprek benadrukte Poetin dat "de Russische zijde bereid is om de ongehinderde maritieme doorvoer van goederen te faciliteren, in coördinatie met de Turkse partners". "Dat geldt ook voor de export van graan vanuit de havens van Oekraïne", zo meldt het Kremlin in een persbericht.

Het scheepvaartverkeer op de Zwarte Zee is verstoord sinds het begin van de Russische inval in Oekraïne eind februari. Vooral de export van Oekraïens graan wordt ernstig belemmerd, hetgeen bijgedragen heeft aan wereldwijde voedselonzekerheid, aangezien Kiev een belangrijke landbouwexporteur is.

Oekraïne en de westerse landen beschuldigen Moskou ervan de havens van Oekraïne aan de Zwarte Zee te blokkeren, hetgeen Rusland ontkent. Onder die omstandigheden is Oekraïne vorige maand begonnen met het uitvoeren van graan via buurland Roemenië.

Oekraïense troepen hebben ook mijnen gelegd in de wateren rond hun havens, om Russische aanvalspogingen via de zee te dwarsbomen. Sommige zeemijnen zijn ondertussen afgedreven tot in Turkse wateren.

Rusland heeft de voorbije dagen herhaaldelijk gezegd dat het zou kunnen helpen om de ongerustheid over een voedselcrisis weg te nemen, in ruil voor de opheffing van de sancties die tegen Rusland ingesteld zijn sinds het land Oekraïne binnenviel.

Tijdens zijn onderhoud met Erdogan heeft Poetin herhaald dat Rusland "grote hoeveelheden meststoffen en landbouwproducten zou kunnen exporteren, als de sancties tegen Rusland opgeheven worden", aldus het Kremlin.

Turkije, dat net als Rusland aan de Zwarte Zee grenst, heeft getracht goede betrekkingen met Rusland te onderhouden, terwijl het ook militaire drones aan Oekraïne verkocht heeft.

De Russische regering wil haar buitenlandse schulden aan de houders van staatsobligaties alleen terugbetalen, als die een rekening bij een Russische staatsbank openen. Eind maart voerde Moskou een gelijkaardige regeling in voor de betaling van Russische gasleveringen.

Sinds april moeten Europese landen van president Vladimir Poetin voor Russische gasleveringen in roebels betalen. Daarvoor moeten westerse gaskopers een rekening bij de Russische staatsbank Gazprombank openen en daar euro's storten. Gazprombank verrekent vervolgens het bedrag in roebels en betaalt dat aan Gazprom.

Wat de staatsobligaties betreft zou het principe omgekeerd lopen. Rusland betaalt bij de bank in roebels, die vervolgens omgezet worden naar euro's of dollars. De obligatiehouders ontvangen dan vreemde valuta. Maar daarvoor hebben ze wel zelf een rekening bij de bank nodig.

Volgens Siloeanov is de regeling bedoeld om westerse betalingssystemen te omzeilen. Dat is nodig omdat de VS na de aanval van Rusland op Oekraïne de westerse banken die tot dusver instonden voor de uitbetaling, opgedragen heeft om Russische betalingen te blokkeren. Dat kan ertoe leiden dat Moskou zijn schulden niet kan afbetalen en bankroet verklaard wordt.

Het Russische leger heeft naar eigen zeggen een scheepswerf getroffen in de stad Mykolaiv, in het zuidoosten van Oekraïne. Daarbij zouden meer dan vijftien Oekraïense gevechtstanks en infanteriegevechtsvoertuigen vernietigd zijn alsook vijf artilleriesystemen. Dat zegt de woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie, Igor Konasjenkov.

De aanval was gericht tegen de Ocean Shipyard aan de Zwarte Zee. Daarnaast hebben Russische lucht-, raket- en artillerie-aanvallen de afgelopen 24 uur ook tientallen commandoposten, telecommunicatieplaatsen en troepenconcentraties in de oostelijke Donbas-regio vernietigd, aldus nog Konasjenkov.

De woordvoerder sprak van meer dan 320 gedode Oekraïense militairen en 47 buiten gevecht gestelde militaire voertuigen. De cijfers konden niet worden geverifieerd.

Bij een bomaanslag in de door Russische troepen bezette stad Melitopol in het zuiden van Oekraïne zijn zeker drie personen gewond geraakt. "Vandaag om 7.40 uur was er een grote explosie in het stadscentrum", schreef Vladimir Rogov, hoofd van het Russische militaire bestuur, op de app Telegram. Rogov had het over een "terreuraanslag".

Volgens het bericht zou de bom die onder een geparkeerde auto lag, ontploft zijn op het Overwinningsplein. Aan het plein ligt ook het door de Russen bezette administratiegebouw. De bom zou vrijwilligers verwond hebben die Russische hulpgoederen voor de bevolking hadden uitgeladen, melden de Russische media, die vallen onder de Russische censuurregels en enkel officiële communicatie mogen publiceren. 

Melitopol behoort tot de regio Zaporizja in het zuiden van Oekraïne. De Russen gebruiken het als het administratieve centrum. De echte hoofdstad van de regio staat nog onder controle van Kiev. In de regio waren er de voorbije weken al partizanenactiviteiten van Oekraïners. Zo gebeurden er aanslagen op infrastructuur, Russische soldaten maar ook op collaborateurs die samenwerken met de Russische bezetter. 

In de regio Loehansk zitten 1 miljoen mensen zonder water, zegt de gouverneur Sergei Gaidai van de Oekraïense regio. In de stad Sjevjerodonetsk is volgens hem ook geen gas meer en hij denkt dat er vanwege de gevechten in de buurt geen mogelijkheid is ervoor te zorgen dat de burgers wel water en gas kunnen krijgen.

Gajdaj zei dat er nog wel humanitaire hulp geleverd wordt aan Sjevjerodonetsk en de naastgelegen stad Lysytsjansk. Het Russische leger bombardeert de regio hevig en is ook met grondtroepen het gebied ingetrokken. Volgens de gouverneur wordt er hevig gevochten in Sjevjerodonetsk.

"De Russen rukken op naar het centrum van Sjevjerodonetsk. De gevechten gaan voort, de situatie is zeer moeilijk", zegt Gadai op berichten-app Telegram. Volgens Gaidai raakten maandag twee personen gewonden toen hun auto onder vuur genomen werd. Drie dokters zijn vermist, zegt Gaidai.

"De kritieke infrastructuur van Sjevjerodonetsk is verwoest, zestig procent van het woningbestand kan niet hersteld worden", zegt Gaidai. Volgens de gouverneur is de weg tusen Sjevjerodonetsk en de naburige stad Lysytsjansk, en verder door naar het zuidelijkere Bachmoet, te "gevaarlijk" om burgers te evacueren en humanitaire hulp aan te voeren.

Sjevjerodonetsk, een stad van 100.000 inwoners voor de oorlog, wordt al wekenlang onder vuur genomen door het Russische leger en pro-Russische separatisten die aan hun zijde vechten. Tientallen burgers kwamen om. Sjevjerodonetsk en Lysytsjansk liggen 80 kilometer ten oosten van Kramatorsk, dat het administratieve centrum is geworden van de Oekraïense Donbas nadat separatisten met steun van Moskou het oostelijke deel van het olierijke gebied hadden ingenomen in 2014. 

Vandaag en morgen verzamelen 27 Europese staatshoofden en regeringsleiders in Brussel voor een bijzondere EU-top. De ontwikkelingen in Oekraïne dwingen om vervroegd bijeen te komen. Bovenaan staat het brandende energiedossier, waarover knopen moeten worden doorgehakt. Lees hier verder (+)

Kalush Orchestra, de Oekraïense winnaar van het Eurovisie Songfestival, heeft zijn trofee geveild om het leger te ondersteunen in de oorlog tegen Rusland. De trofee bracht volgens de band 900.000 dollar (839.000 euro) op.

De Oekraïners lieten weten dat het Oekraïense cryptoplatform Whitebit de trofee kocht.

De zanger van de groep Oleh Psiuk verlootte zondag op een benefietconcert bovendien zijn bekende roze hoedje. De opbrengst daarvan gaat eveneens naar het leger.

Kalush Orchestra won eerder deze maand de 66ste editie van het Eurovisie Songfestival in Turijn met het nummer 'Stefania'. De overduidelijke overwinning was een blijk van solidariteit van de Europese landen met Oekraïne. Rusland mocht vanwege de inval in Oekraïne niet meedoen aan de wedstrijd.

Winnaars van de liedjeswedstrijd krijgen sinds 2008 een glazen trofee in de vorm van een microfoon, ontworpen door de Zweed Kjell Engman. De eigenlijke trofee blijft in handen van de European Broadcasting Union, de organisator van Eurovisie en wordt tentoongesteld in het hoofdkwartier in Genève. De winnaars krijgen een kleiner exemplaar meer naar huis.

De "bevrijding" van de regio Donbas is een "onvoorwaardelijke prioriteit" binnen de "speciale militaire operatie" van Rusland in Oekraïne. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov heeft dat zondagavond gezegd in een interview met de Franse zender TF1. Volgens Lavrov moeten andere Oekraïense gebieden zelf over hun toekomst kunnen beslissen, maar de Donbas-regio dus niet.

De Donbas is van oudsher het industriële hart van Oekraïne en bestaat uit de regio's Donetsk en Loehansk. Rusland spreekt nog altijd niet van een oorlog in Oekraïne, maar van een "speciale militaire operatie".

Lavrov zei te verwachten dat veel andere gebieden zeker niet zullen staan te popelen om terug te keren onder het gezag van de Oekraïense regering in Kiev, dat hij opnieuw een regime van neonazi's noemde. Maar hij voegde eraan toe: "De mensen moeten daarover voor zichzelf een besluit nemen."

Dergelijke taal kan wijzen op het organiseren van gecontroleerde referenda om regio's uit te roepen als onafhankelijke republieken zoals Donetsk en Loehansk. De Oekraïense regering verwacht zo'n stap in de regio Cherson, in het zuiden van het land, waar een pro-Russische administratie werd aangesteld. 

Verder sprak Lavrov de geruchten tegen dat de Russische president Vladimir Poetin ziek zou zijn. "Ik denk niet dat weldenkende mensen symptomen van een ziekte of een kwaal bij hem kunnen ontdekken", zei hij. Lavrov benadrukte bovendien dat Poetin, die later dit jaar 70 jaar wordt, nog gewoon "elke dag" in het openbaar verschijnt.

Russische beschietingen hebben de essentiële infrastructuur in de Oost-Oekraïense stad Sjevjerodonetsk vernietigd. Dat zei president Volodymyr Zelensky zondag in een videoboodschap.

"Negentig procent van de huizen is beschadigd. Meer dan twee derde van de woningvoorraad van de stad is vernietigd", zei Zelensky.

Rondom Sjevjerodonetsk vinden al dagen hevige gevechten plaats, waarbij meerdere doden en gewonden zijn gevallen. Eerder zondag meldde het Russische ministerie van Defensie dat het leger in de 24 uur daarvoor bijna veertig doelen vanuit de lucht had aangevallen, waaronder vijf wapendepots in de Donbas-regio. Bovendien zouden bijna zeshonderd doelen met raketten en artillerie zijn beschoten.

Ook meldde Zelensky dat hij de chef van de veiligheidsdiensten van de noordoostelijke regio Charkiv heeft ontslagen, omdat deze "niet had gewerkt aan de verdediging van de stad" sinds het begin van de Russische invasie, "maar alleen aan zichzelf dacht" - zonder daarover verder uit te weiden.

Zelensky hield zijn toespraak na een bezoek aan het door oorlog geteisterde oosten van Oekraïne. Het was de eerste keer sinds de Russische invasie dat de Oekraïense president, die duidelijk zichtbaar een kogelwerend vest droeg, dit deel van het land bezocht.