HERLEES. Russische luchtaanval treft reservoir met salpeterzuur in Severodonetsk, “grootste deel” van de oostelijke stad nu in handen van Rusland

Ljoedmila Denisova, de ­Oekraïense commissaris voor de Mensenrechten, is ontslagen. De partij van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky verwijt Denisova, lid van de oppositiepartij Volksfront, dat ze niks heeft gedaan om de evacuatie van burgers en de uitwisseling van gevangenen te organiseren.

Pavlo Frolov (lid van dezelfde partij als Zelensky) verwijt Denisova dat ze "meerdere details over seksuele misdrijven en verkrachtingen van kinderen" in de bezette gebieden heeft gepubliceerd, die ze "niet kon bewijzen". Volgens hem hebben die berichten de aandacht van internationale media afgeleid van de "werkelijke noden" van Oekraïne. Zijn inziens heeft Denisova te weinig tijd in Rusland en Wit-Rusland doorgebracht, waar haar statuut krijgsgevangenen en mensen in bezette gebieden had kunnen helpen.

De nieuwe EU-sancties tegen Rusland zijn welkom, maar het heeft veel te lang geduurd voordat de 27 lidstaten er een akkoord over bereikten, vindt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Hij noemde het wekenlange uitstel onaanvaardbaar. "Als er meer dan vijftig dagen liggen tussen het vijfde en zesde sanctiepakket is dat niet acceptabel voor ons."

De regeringsleiders van de EU-landen sloten afgelopen nacht een akkoord over een invoerverbod van Russische aardolie die via zee naar de EU wordt aangevoerd. Het was vooral Hongarije dat lange tijd dwarslag, en daardoor is de boycot minder omvangrijk dan velen hadden gewenst. De boycot van Russische olie die in tankers wordt verscheept, goed voor twee derde van de totale EU-import, moet eind dit jaar van kracht zijn. De Russische olie die via de Droezjba-pijpleiding naar Hongarije, Slowakije en Tsjechië stroomt wordt voorlopig uitgezonderd.

De nieuwe sancties voorzien ook in het afsluiten van de grootste bank van Rusland, de Sberbank, en twee andere banken van SWIFT, de internationale communicatiedienst voor banken. Ook worden drie Russische staatszenders geweerd in de EU en komen het hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk en een aantal andere Russen op de Europese sanctielijst.

Hongarije heeft een langetermijnovereenkomst afgesloten met buurland Kroatië, om in geval van nood meer olie aan te leveren. Dat heeft de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Peter Szijjarto bekendgemaakt.

Kroatië is bereid om de capaciteit van de Adriatische oliepijpleiding uit te breiden en voldoende olie te leveren aan Hongarije in het geval dat de aanvoer van Russische olie aan Hongarije via de Droezjba-pijpleiding - die loopt via Oekraïne - stokt.

Hongarije ging vandaag akkoord met een EU-ban op Russische olie. Er geldt wel een uitzondering voor olie die via pijpleidingen wordt aangeleverd. 

Daarnaast heeft Rusland besloten vanaf morgen de gaskraan richting Denemarken dicht te draaien. De Denen zijn niet bereid voor gas te betalen in roebel, zoals Moskou eist. Denemarken is zo het vijfde land binnen Europa dat wordt afgesloten van Russisch gas, na Polen, Bulgarije, Finland en Nederland. 

Het bedrijf zegt zich te hebben voorbereid op dit scenario en zegt dat het gas kan blijven leveren aan zijn klanten. Denemarken kan zich overigens voor drie kwart zelf bevoorraden met gas.

Drie maanden na de start van de Russische invasie heeft Oekraïne in meer dan 15.000 gevallen een onderzoek naar oorlogsmisdaden opgestart. In totaal zijn 80 verdachten opgepakt, aldus federaal procureur Iryna Venediktova in Den Haag. Meer dan 600 verdachten zitten in het vizier van de autoriteiten, onder hen ook hooggeplaatste Russische politici en officieren. "Dagelijks komen er 200 tot 300 nieuwe gevallen van oorlogsmisdaden bij", klinkt het.

In Den Haag hadden eerder aanklagers uit Oekraïne, Polen, Litouwen en het Internationaal Strafhof vergaderd over de stand van het onderzoek. Het gaat om een gezamenlijk onderzoeksteam. Letland, Estland en Slovakije voegden zich daar later bij. Het Europese justitieagentschap Eurojust coördineert de werkzaamheden.

Bij Eurojust zullen bewijzen en getuigenissen opgeslagen worden in een centrale databank. Alle deelnemende landen krijgen daartoe toegang. 

De Poolse premier Mateus Morawiecki zou graag de Russische president Vladimir Poetin "volledig verwijderd" zien van het Kremlin. Dat zei hij dinsdag tijdens een Europese top in Brussel over de oorlog in Oekraïne.

"Als Europa en de vrije wereld het onderspit delven in deze oorlog, zullen we niet langer meer veilig zijn omdat Poetin ons altijd zal blijven bedreigen en chanteren", aldus Morawiecki. "We willen natuurlijk dat hij volledig aan de kant wordt gezet", zegt de Poolse premier.

Rusland zal andere afnemers vinden voor de olie die de Europese Unie niet meer afneemt. Dat heeft Michaïl Oeljanov, Ruslands permanente afgevaardigde bij internationale organisaties in Wenen zoals het Internationaal Atoomagentschap (IAEA), op Twitter gezegd. Oeljanov reageerde op het olie-embargo dat de EU heeft afgesproken voor Russische tankerolie.

De vraag daarbij is welke landen de olie afnemen. China en India zullen dat moeten doen, want veel andere Aziatische landen zoals Indonesië en Sri Lanka hebben niet de geavanceerde raffinaderijen die noodzakelijk zijn om de Russische Oeral-olie tot brandstof te verwerken. De Russische ruwe olie bevat relatief veel zwavel.

China en India zouden echter kortingen kunnen bedingen waardoor Rusland minder verdient aan zijn olie. De afgelopen tijd gebeurde dat ook al nadat veel westerse oliebedrijven hadden besloten geen olie uit Rusland meer af te nemen.

Lees meer: Expert over de ban van Russische olie: “Dit zal de inflatie verder aanjagen terwijl Moskou een verdeel-en-heersspelletje kan proberen” (+)

Een eerste vrachtschip, volgeladen met metaal, heeft de Oekraïense haven van Marioepol verlaten, die bezet wordt door het Russische leger. Het schip gaat naar Rostov aan de Don, een stad in het zuiden van Rusland. Dat meldt de pro-Russische separatist Denis Poesjilin op Telegram.

Volgens Poesjilin vervoert het schip 2.500 ton gelamineerd metaal. In Oekraïne werd meteen gesproken van plundering toen het transport vorige week werd aangekondigd. Rusland wordt door de Oekraïense autoriteiten ook beschuldigd van diefstal van Oekraïens graan.

Het gaat om het eerste vrachtschip dat Marioepol verlaat sinds de havenstad volledig onder Russische controle staat. Dat is het geval sinds de overgave van de laatste Oekraïense soldaten die de stad verdedigden en zich verschanst hadden in de Azovstal-fabriek.

Vorige week kondigde Rusland aan dat de haven van Marioepol de activiteiten zou hervatten, nadat duizenden explosieven geruimd waren.

Wit-Rusland gaat vanaf volgende maand oefeningen voor militaire mobilisatie uitvoeren in de zuidoostelijke streek van Gomel, meldt het Belarussische persbureau BelTA. De regio grenst in het zuiden aan Oekraïne en in het oosten aan Rusland. Ook grenst een deel van Gomel aan het gebied rondom de voormalige kerncentrale van Tsjernobyl.

De oefeningen vinden plaats tussen 22 juni en 1 juli. "Dit soort evenementen worden gebruikelijk gehouden om militaire afdelingen voor te bereiden op gevechten en mobilisatie en om de militaire kennis en praktische vaardigheden van de verantwoordelijke militairen te verbeteren", zei Andrej Krivonosov, de militaire commissaris van Gomel.

Daarnaast vindt tussen 28 juni en 16 juli een militaire training plaats voor de afdeling van het leger die verantwoordelijk is voor het verdedigen van grondgebied.

Wit-Rusland staat bekend als nauwe bondgenoot van Rusland. Het land liet in maart weten niet deel te nemen aan de "speciale militaire operatie in Oekraïne", zoals Rusland de oorlog noemt. Wel vielen duizenden Russische troepen Oekraïne via Wit-Rusland binnen tijdens de invasie op 24 februari.

Vorige week kondigde de president van Wit-Rusland, Aleksandr Loekasjenko, de oprichting van een nieuw militaire legereenheid in het zuiden van het land aan.

De Europese leiders hebben maandag een akkoord bereikt over de invoering van een verbod op de import van Russische olie. Het gaat in eerste instantie om een embargo op olie die via de zee wordt ingevoerd, waarmee meteen twee derde van alle Russische olie gebannen wordt.

Het was Europese Raadsvoorzitter Charles Michel die het akkoord omstreeks 23.45 uur bevestigde. Volgens hem wordt door het embargo "een grote financieringsbron van de Russische oorlogsmachine afgesneden".

Europa voert op die manier maximaal de druk op Rusland op om de oorlog in Oekraïne te beëindigen, aldus Michel. 

Het Nationaal Antiterrorismeparket van Frankrijk (PNAT) heeft maandag laten weten dat er een onderzoek wordt geopend naar oorlogsmisdaden na de dood van een Franse journalist in Oekraïne. Frédéric Leclerc-Imhoff werkte voor BFMTV en werd in het oosten van Oekraïne gedood terwijl hij verslag uitbracht van de evacuatie van burgers in de buurt van Severodonetsk.

Het onderzoek, dat is toevertrouwd aan het centraal bureau voor de bestrijding van misdaden tegen de menselijkheid, genocide en oorlogsmisdaden (OCLCH), heeft ook betrekking op "de verwondingen die zijn collega Maxime Brandstaetter heeft opgelopen", die hem op de reportage vergezelde, aldus PNAT.

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne heeft het PNAT al zeker vijf andere onderzoeken geopend naar feiten die zijn begaan tegen Franse onderdanen in Oekraïne.

Het is Russische troepen gelukt om de Oekraïense stad Severodonetsk binnen te trekken. De gouverneur van de regio Loehansk meldt maandagavond dat er straatgevechten plaatsvinden en dat iedereen binnen moet blijven.

Severodonetsk wordt sinds een paar weken omsingeld en hevig beschoten. De stad met zo'n 100.000 inwoners dient sinds 2014 als tijdelijke hoofdstad van de regio Loehansk. Het is de enige grote stad die de Russen in die regio nog niet in handen hebben. Als Severodonetsk veroverd is, kan het Russische leger zich richten op hun andere doel: de regio Donetsk.

Sinds de Russen zich eind maart terugtrokken uit andere delen van het land, is de strijd in de Donbas-regio geïntensiveerd. De grootste steden die Oekraïne daar nog controleert zijn Kramatorsk en het nabijgelegen Slovjansk. In Kramatorsk is ook het opperbevel van het Oost-Oekraïense leger gevestigd. Oekraïne verwacht daar de volgende grote aanval, omdat Russische troepen vanuit het noorden steeds dichter naar beide steden trekken.