HERLEES. Zeker 4 burgerdoden door luchtaanval in Oost-Oekraïense stad Lisitsjansk - Rusland heeft geen bezwaar tegen eventuele EU-toetreding Oekraïne

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz belooft dat de door Oekraïne gevraagde Duitse wapens voor de strijd tegen de Russische troepen in de oostelijke Donbas-regio op tijd zullen aankomen. Voorwaarde voor levering is wel dat Oekraïense troepen eerst in Duitsland getraind worden in het gebruik van de wapens. "De concrete dingen die we nu kunnen leveren, zullen na de training worden geleverd", zei Scholz. "Zonder training kun je deze wapens niet gebruiken."

Oekraïne heeft herhaaldelijk opgeroepen om Duitse aanvalstanks en straaljagers te sturen, maar dergelijke uitrusting wil Berlijn niet sturen. Wel is Duitsland bereid luchtafweergeschut sturen. "We zullen een antiballistisch systeem leveren dat Odessa of Kiev kan redden", zei hij. "We hebben ook samen met het VK en de VS besloten dat we meerdere raketwerpers gaan leveren."

Scholz wil de wapenleveringen bespoedigen door de prioriteiten van Duitse wapenmakers te veranderen. "Je weet dat er al een lange lijst is van klanten die wachten om ze binnen twee jaar en drie jaar te krijgen", zei hij. Dat is niet snel genoeg, beseft de kanselier. Daarom moeten volgens hem de leveringsprotocollen worden gewijzigd. Daar wordt nu aan gewerkt, aldus Scholz.

Slovakije vervoegt de groeiende groep EU-landen die minder gas krijgen van het Russische staatsbedrijf Gazprom. De Slovaakse energieleverancier SPP zegt dat het slechts de helft van de contractueel overeengekomen hoeveelheid gas ontving, bericht nieuwsagentschap TASR.

Het Centraal-Europese land zegt dat de gastoevoer de voorbije dagen geleidelijk aan werd verminderd. Dinsdag ging het om 10 procent, woensdag om 15 procent en donderdag om een derde. Desondanks bevindt de Slovaakse gasvoorraad zich niet in de gevarenzone. De lokale opslagcapaciteit is voor 52 procent vol. 

Tot recent kocht Slovakije meer dan 80 procent van zijn gas van Rusland. Tot 2009 ging het zelfs nog om 100 procent. Sindsdien vermindert het EU-land geleidelijk aan zijn afhankelijk van Rusland. Slovakije bereidt zich nu zelfs voor op een volledige stopzetting van de leveringen uit Rusland, als gevolg van de oorlog in Oekraïne.

De Amerikaanse president Joe Biden is op de hoogte over de Amerikanen die in Oekraïne vermist zijn, maar weet niet waar ze zijn. Hij benadrukte tegenover de pers dat landgenoten niet naar Oekraïne moeten afreizen.

Het gaat om zeker drie Amerikanen. Twee van hen zijn volgens hun familie waarschijnlijk in het oosten van Oekraïne gevangengenomen door het Russische leger. De 39-jarige Alexander Drueke en Andy Tai Huynh (27) dienden beiden eerder in het Amerikaanse leger.

De Verenigde Staten drongen er donderdag bij Rusland nog op aan om Amerikaanse vrijwilligers te behandelen als krijgsgevangenen op basis van de Conventies van Genève. Die schrijven voor dat ze humaan moeten worden behandeld en recht hebben op een eerlijk proces.

Eerder had een rechtbank in de pro-Russische regio Donetsk in Oost-Oekraïne twee Britten en een Marokkaan ter dood veroordeeld wegens hun deelname als "huurling" aan de oorlog aan Oekraïense zijde. Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou benadrukte dat zij als huurlingen geen bescherming genieten onder internationaal humanitair recht.

De Russische president Vladimir Poetin zegt geen bezwaar te hebben tegen een eventuele toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie. "We hebben er niets op tegen. Het is geen militair blok. Het is het recht van elk land om zich aan te sluiten bij economische unies", zei Poetin na afloop van zijn toespraak op het jaarlijkse economische forum van Rusland in Sint-Petersburg,

Rusland verzet zich al jaren tegen de pogingen van Oekraïne om zich aan te sluiten bij NAVO. In de aanloop naar de invasie van Oekraïne op 24 februari drong Poetin meermaals aan op garanties van de Verenigde Staten dat Oekraïne niet zou worden toegelaten tot het militaire bondgenootschap.

Maar ook de EU heeft militaire aspecten, lidstaten zijn verplicht elkaar te helpen in geval van een aanval. Eerder op de dag had Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov nog gewezen op de "toegenomen defensiesamenwerking" binnen de unie. De mogelijke Oekraïense toetreding "vereist onze extra aandacht, omdat we ons allemaal bewust zijn van de intensivering van de discussies in Europa over het versterken van de defensiecomponent van de EU", zei hij.

Poetin maakt zich daar blijkbaar minder druk om. Wel vroeg hij zich af of het verstandig is voor de EU om Oekraïne toe te laten treden. Het land heeft volgens de Russische president enorme subsidies nodig die andere EU-leden wellicht niet bereid zijn te geven.

De Europese Commissie heeft vrijdag aanbevolen dat de Oekraïne en Moldavië worden aangemerkt als kandidaat-leden van de EU. Die status zou ook Georgië, eveneens een voormalige Sovjetrepubliek, kunnen krijgen als het aan bepaalde voorwaarden voldoet.

Ook zei Poetin te verwachten dat de betrekkingen tussen Rusland en Oekraïne zullen normaliseren nadat de "speciale militaire operatie" - Ruslands eufemisme voor de oorlog in Oekraïne - is afgelopen. "Vroeg of laat zal de situatie weer normaal worden", aldus Poetin.

Tijdens zijn tweede bezoek aan Kiev sinds het uitbreken van de oorlog eind februari heeft de Britse premier Boris Johnson aangekondigd dat het Verenigd Koninkrijk duizenden nieuwe en bestaande Oekraïense soldaten wil opleiden.

De Britse trainingsoperatie zou elke 120 dagen tot 10.000 soldaten kunnen opleiden. Het programma zou ertoe moeten leiden dat de Oekraïners "hun inzet kunnen versnellen, hun strijdkrachten kunnen herbouwen en hun weerstand kunnen vergroten". Mocht Oekraïne het aanbod accepteren, dan worden mogelijk ook westerse bondgenoten uitgenodigd om aan het programma deel te nemen.

"Met dit bezoek, midden in de oorlog, wil ik een duidelijke boodschap overbrengen aan het Oekraïense volk: het Verenigd Koninkrijk staat achter jullie en zal achter jullie blijven staan tot de overwinning is behaald", aldus Johnson in een persbericht. 

Het Verenigd Koninkrijk heeft naar eigen zeggen ondertussen meer dan 1,3 miljard Britse pond (ruim 1,5 miljard euro) aan economische en humanitaire steun toegezegd aan Oekraïne, waaronder meer dan 5.000 antitankraketten, langeafstandsraketten en zelfrijdende kanonnen

Een toespraak van de Russische president Vladimir Poetin op een internationaal economisch forum in Sint-Petersburg is uitgesteld vanwege een hacking. Dat zegt het Kremlin vrijdag.

De woordvoerder van het Kremlin, Dmitri Peskov, zei dat de toespraak, die om 13 uur Belgische tijd gepland stond, met een uur werd uitgesteld vanwege een 'denial-of-service' cyberaanval. De toespraak is het hoogtepunt van de jaarlijkse bijeenkomst. Het Kremlin had een historische toespraak van de president van Rusland beloofd, dat sinds begin dit jaar in een oorlog met Oekraïne verwikkeld is. 

Frankrijk krijgt sinds woensdag geen Russisch gas meer via pijpleidingen. Dat meldt netbeheerder GRTgaz. De gasstroom uit Duitsland is gestopt.

Het Russische gasbedrijf Gazprom heeft de leveringen aan Europese landen aanzienlijk teruggeschroefd de voorbije dagen. Er vloeit minder gas door de Nord Stream-pijpleiding naar Duitsland.

De Franse netbeheerder zegt geen problemen te verwachten om het Franse verbruik in de zomer te dekken. Voor de winter wordt de stock aangevuld.

De Italiaanse energiegroep Eni liet dan weer weten dat Gazprom vrijdag maar de helft van de gevraagde hoeveelheid gas zal leveren. Het is al de derde dag op rij dat de Italianen hun gastoevoer verminderd zien.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zal virtueel deelnemen aan de G7-top, die van 26 tot en met 28 juni plaatsvindt in Duitsland. Dat heeft een woordvoerder van de Duitse regering vrijdag in Berlijn bekendgemaakt.

De G7-top vindt plaats in het kasteel van Elmau in de deelstaat Beieren. Zelensky zal op 27 juni digitaal deelnemen aan de gesprekken.

Russen hebben vanaf 1 juli een visum nodig om Oekraïne binnen te komen. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft die maatregel aangekondigd na vier maanden oorlog, maar het plan had hij al langer. In november vorig jaar was er al genoeg steun van Oekraïners om de toegang van Russen te beperken. Over de invulling van de visumplicht is nog niets bekendgemaakt, schrijven lokale media. Russen en Oekraïners konden vanaf 1997 zonder visum tussen de landen reizen. 

De Azot-fabriek in het Oost-Oekraïense Severodonetsk is volgens de gouverneur van de regio Loehansk bijna volledig verwoest. Hij schrijft op Telegram dat er geen administratieve gebouwen meer overeind staan op het fabrieksterrein, waar veel Oekraïense militairen en burgers zich schuilhouden.

Omdat Russische troepen inmiddels alle woonwijken van Severodonetsk zouden hebben veroverd, hebben de Oekraïense strijders zich verzameld op het industrieterrein rond de Azot-fabriek. Onder het terrein van de chemiefabriek bevinden zich tunnels en bunkers om te schuilen. De Russen beschieten de fabrieksgebouwen onder meer met raketten.

Het Russische leger zei woensdag een humanitaire corridor te openen om de burgers te evacueren, maar wel naar gebied dat in handen is van Rusland. Volgens de Russen heeft het Oekraïense leger die evacuatie verhinderd, door beschietingen te blijven uitvoeren. De gouverneur zegt dat er een compleet staakt-het-vuren nodig is voordat burgers het terrein kunnen verlaten. Pro-Russische separatisten denken dat er ongeveer 2.000 mensen aanwezig zijn in de chemiefabriek, waaronder 1.200 burgers. Kiev schat dat het om 540 tot 560 burgers gaat.

Frankrijk krijgt sinds woensdag geen Russisch gas meer via pijpleidingen. Dat meldt netbeheerder GRTgaz. De gasstroom uit Duitsland is gestopt.

Het Russische gasbedrijf Gazprom heeft de leveringen aan Europese landen aanzienlijk teruggeschroefd de voorbije dagen. Er vloeit minder gas door de Nord Stream-pijpleiding naar Duitsland. 

De Franse netbeheerder zegt geen problemen te verwachten om het Franse verbruik in de zomer te dekken. Voor de winter wordt de stock aangevuld.

Rusland was goed voor circa 17 procent van de gasleveringen in Frankrijk. De leveringen liepen voor het grootste deel via een pijpleiding uit Duitsland, maar ook via schepen. Frankrijk voert ook nog gas in vanuit andere landen, waaronder Spanje. 

De Italiaanse energiegroep Eni liet dan weer weten dat Gazprom vrijdag maar de helft van de gevraagde hoeveelheid gas zal leveren. Het is al de derde dag op rij dat de Italianen hun gastoevoer verminderd zien.

De Europese Commissie zal zich naar alle waarschijnlijkheid vandaag uitspreken voor het verlenen van het statuut van kandidaat-lidstaat aan Oekraïne en Moldavië. Dat heeft persbureau dpa vernomen.

De Commissie zou ook duidelijk maken dat verdere stappen binnen het toetredingsproces gekoppeld worden aan bepaalde voorwaarden. Voor Oekraïne ligt de nadruk op vooruitgang op vlak van de rechtsstaat en de strijd tegen de corruptie.

Ook Georgië wil lid worden van de EU, maar volgens bronnen zou het land eerst aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen voor het het statuut van kandidaat-lidstaat krijgt. Net als Bosnië-Herzegovina en Kosovo zou het land in eerste instantie slechts een "potentiële kandidaat voor het EU-lidmaatschap zijn".

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky had kort na het begin van de Russische inval het EU-lidmaatschap aangevraagd. De EU-landen gaven de Commissie vervolgens de opdracht om de aanvraag te onderzoeken en een aanbeveling te doen. Op basis van die aanbeveling beslissen de EU-landen, die een vetorecht hebben,  over hoe het verder moet. Mogelijk wordt al tijdens de EU-top volgende week een beslissing genomen.

Gisteren spraken de Duitse, Franse, Italiaanse en Roemeense leiders zich al uit voor het toekennen van het statuut van kandidaat-lidstaat voor Oekraïne tijdens een bezoek aan Kiev. Zelensky noemde het bezoek van de vier een "historische dag" voor zijn land. "Oekraïne geniet de steun van vier machtige Europese staten", zei hij, en benadrukte dat Oekraïne nu dichter staat bij Europese Unie dan ooit sinds zijn onafhankelijkheid.

Europa kan een verhaal van vrijheid schrijven en "eindelijk de grijze zone tussen de EU en Rusland elimineren" door de moed van Oekraïense mannen en vrouwen, aldus de president nog.

Tijdens het bezoek van de vier luidde het luchtalarm in Kiev. Volgens Zelensky heeft Rusland opzettelijk geprobeerd om een gespannen sfeer te veroorzaken tijdens het bezoek, "maar niemand was bang".

De Franse president Emmanuel Macron is onder voorwaarden bereid naar Moskou te gaan om te praten met Vladimir Poetin. De Russische leider moet dan wel eerst een gebaar maken om aan te tonen dat overleg zin heeft. "Ik ga er momenteel niet zomaar op goed geluk naartoe", zei Macron donderdagavond in Kiev tegen de zender TF1.

Macron zegt ook bereid te zijn te blijven praten met Poetin over "humanitaire kwesties, de bescherming van gevangenen en voedselveiligheid om een oplossing te vinden om graan en tarwe dat vandaag vastzit in Odessa weg te halen". "Ik sluit niets uit, maar ik zal dat steeds doen in transparantie met de Oekraïense president en enkel wanneer dat nuttig is", aldus de president tijdens het interview.

Op de vraag of Oekraïne territoriale toegevingen moet doen tegenover Rusland, zei Macron dat Kiev daarover moet beslissen. "Ik denk dat we vandaag aan de kant van onze waarden en van het internationaal recht moeten staan, dus aan de kant van Oekraïne", zei hij. "We moeten volhouden en Oekraïne helpen om vol te houden in een oorlog die lang gaat duren."

Maar Frankrijk en de internationale gemeenschap moeten niet beslissen wat de voorwaarden zijn om deze oorlog te beëindigen in de plaats van de Oekraïners, zegt hij. "Ofwel komt er een op een bepaald moment een militaire overwinning, ofwel een komen er onderhandelingen", klinkt het. Maar beslissingen over eventuele toegevingen moeten door het Oekraïense leiderschap gemaakt worden. "Het is niet onze taak in plaats van Oekraïne een besluit te nemen over de voorwaarden voor beëindiging van de oorlog", aldus Macron.

Volodymyr Zelensky zei tijdens het bezoek van vier belangrijke Europese leiders, onder wie ook de Roemeense president Klaus Iohannis, te betwijfelen of overleg met Poetin enig nut heeft.

Door een Russische luchtaanval op de Oost-Oekraïense stad Lisitsjansk zijn ten minste vier burgers om het leven gekomen. Volgens gouverneur Serhi Haidai hadden zij hun toevlucht gezocht in een pand dat werd getroffen door een bom. Er zijn tevens zeven personen gewond geraakt.

De vrees bestaat dat er meer doden zijn gevallen. "De reddingsoperatie is nog aan de gang", schreef Haidai donderdagavond op Telegram. Hij liet tevens weten dat door een ander bombardement een sanatorium is ingestort. Over eventuele slachtoffers is nog niets bekend. "Het is waarschijnlijk dat er mensen onder het puin liggen."

Lisitsjansk ligt net aan de andere kant van de rivier Severski Donets, niet ver van Severodonetsk. In deze regio wordt al wekenlang hevig gevochten.