Europese Commissie beveelt aan om Oekraïne kandidaat-lid te maken: "Al goed werk gedaan, nog belangrijk werk te doen"
De Europese Commissie beveelt de lidstaten aan om Oekraïne het kandidaat-lidmaatschap van de Europese Unie toe te kennen. Dat heeft Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen bekendgemaakt. De Commissie verwacht wel dat Oekraïne verdere stappen onderneemt om het land te hervormen. Ook Moldavië moet kandidaat-lidstaat kunnen worden. Georgië moet eerst aan een aantal voorwaarden voldoen.
In een - wellicht speciaal gekozen - blauwe blouse en gele vest, de kleuren van de Oekraïense vlag, kondigde voorzitter Ursula von der Leyen het standpunt van de Europese Commissie aan over de kandidatuur van Oekraïne, Moldavië en Georgië om lid te worden van de Europese Unie. De Commissie beveelt de 27 lidstaten van de EU aan om de drie landen kandidaat-lid te maken.
Volgens Von der Leyen heeft Oekraïne bewezen dat het daar klaar voor is. "We hebben een duidelijke boodschap: Oekraïne verdient een Europees perspectief en is welkom als kandidaat-lid." Het land zal wel nog aan een aantal voorwaarden moeten voldoen, benadrukte Von der Leyen. "Er is al goed werk gedaan, maar belangrijk werk moet nog gedaan worden." Oekraïne heeft met andere woorden zijn eigen toekomst in handen, voegde ze eraan toe.
Bekijk een fragment uit de persconferentie van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen:
Om lid te kunnen worden van de EU, stelde de Europese Raad van staatshoofden en regeringsleiders ooit een aantal voorwaarden op: politieke criteria, economische criteria en de mogelijkheid van de kandidaat-lidstaat om aan de verplichtingen te voldoen die met EU-lidmaatschap gepaard gaan.
Volgens Von der Leyen heeft Oekraïne eigenlijk al het grootste deel van het werk geleverd om het toetredingsproces te kunnen aanvatten. Zo zei ze dat Oekraïne al zo'n 70 procent van de Europese wetgeving heeft overgenomen. Het land neemt ook al deel aan verschillende EU-programma's. Von der Leyen loofde de goed functionerende openbare administratie, die ook tijdens de oorlog goed werk levert. "Bovendien zijn bijkomende hervormingen aan de gang."
Ook het kiessysteem kreeg een pluim. En de Oekraïense economie - voor de oorlog dan wel - voldoet aan de voorwaarden voor integratie in de Europese eenheidsmarkt. Oekraïne had voor de oorlog een begrotingstekort van 2 procent van het bruto binnenlands product en een schuldgraad van minder dan 50 procent.
Oekraïne heeft in het recente verleden ook stappen ondernomen voor een eerlijke rechtspraak, maar moet volgens de Europese Commissie nu vooral werk maken van een goede selectie van rechters voor enkele hoge rechtbanken. Ook in de strijd tegen corruptie zijn de nodige instellingen opgericht, de focus moet nu liggen op de aanstelling van mensen die ze kunnen leiden en de volledige operationalisering ervan.
Von der Leyen loofde ook Oekraïense wetgeving die oligarchen macht wil ontnemen, maar benadrukte dat Europa nu resultaten wil zien. Wat de fundamentele mensenrechten betreft, is het land volgens de Commissie goed op weg. Al aan zo'n 80 procent van de voorwaarden is voldaan. Maar onder andere de minderheden moeten beter beschermd worden.
Von der Leyen beseft dat niet alles wat de Commissie vraagt, bereikt kan worden in tijden van oorlog, maar sommige zaken kunnen toch aangepakt worden, zei ze.
Moldavië en Georgië
Ook Moldavië moet kandidaat-lidstaat kunnen worden, vindt de Commissie. Moldavië heeft volgens de Commissie een solide basis om stabiele instellingen te creëren die de democratie, de rechtspraak, de mensenrechten en het respect voor en de bescherming van minderheden garanderen. De economie is vrij stabiel en er wordt aan gewerkt om de financiële sector te versterken. De Commissie beveelt aan om het land kandidaat-lidstaat te maken, maar zegt ook dat het land nog een aantal stappen moet ondernemen.
Bij Georgië ligt het enigszins anders. Recente gebeurtenissen hebben de vooruitgang van het land ondermijnd, stelt de Commissie. Hervormingen zijn bijvoorbeeld nodig om het functioneren van de markteconomie verder te verbeteren. Georgië krijgt wel het perspectief om ooit lid te worden, maar voor het statuut van kandidaat-lidstaat vindt de Commissie het nog te vroeg. Eerst moeten er nog verschillende stappen ondernomen worden.
Europese leiders beslissen volgende week
Of Oekraïne, Moldavië en Georgië kandidaat-lidstaat kunnen worden, hangt af van de staatshoofden en regeringsleiders van de 27 lidstaten van de EU. Zij moeten dat unaniem goedkeuren. Die Europese Raad komt volgende week bijeen in Brussel om zich daarover te buigen.
Gisteren steunden de leiders van de drie grote landen Frankrijk, Italië en Duitsland het kandidaat-lidmaatschap van Oekraïne alvast tijdens een bezoek aan de Oekraïense president Zelenski in Kiev.
Voor Frankrijk en Duitsland was dat een heuse ommezwaai, want de twee landen vroegen zich eerder openlijk af waarom het zo snel zou moeten gaan. "Er is geen korte weg naar het lidmaatschap", klonk het toen. Andere lidstaten, zoals België, Nederland en Denemarken, blijven echter op de rem staan.
Het wordt dus afwachten of de 27 leiders volgende week al tot een akkoord zullen kunnen komen. Hoe dan ook zou het kandidaat-lidmaatschap maar een eerste stap zijn in een mogelijk lang proces, dat volgens sommigen jaren zou kunnen duren.
Oekraïne kandidaat-lid maken, wordt vooral gezien als een symbolische geste. Eenmaal het kandidaat-lid is, zal moeten blijken aan welke voorwaarden Oekraïne nog moet voldoen om de gesprekken over het lidmaatschap effectief op te starten.
Door de oorlog in Oekraïne verloopt de Europese besluitvorming sneller dan normaal. "Meestal is het al gauw een jaar wachten op het advies van de Commissie en volgt de beslissing van de Raad jaren later." Bekijk de analyse van Europajournalist Rob Heirbaut in "Het Journaal":
