Vrijdag bereikte de kern van de federale regering al een akkoord over de arbeidsmarktdeal - waarover hier meer - en zaterdag werd opnieuw onderhandeld over de rest van het Zomerakkoord. Rond 19 uur was er witte rook: tegen 2035 zal 2 procent van ons bruto binnenlands product (BBP) in defensie geïnvesteerd worden.

“We weten goed dat we in een nieuwe veiligheidssituatie zitten door de oorlog in Oekraïne”, zei premier Alexander De Croo (Open VLD) op een persconferentie. “We hebben als Europese landen onze naïviteit van ons afgeschud.” En dus is die verhoging van het budget van defensie erg belangrijk, zei de premier verder. “Maar het is geen blanco cheque”, zei De Croo. “Er zijn zes duidelijk gedefinieerde voorwaarden.”

Dit zijn de zes voorwaarden:

- Meer Europese integratie. “Vandaag is Europese defensie gekenmerkt door bijzonder grote fragmentatie”, aldus De Croo. Belangrijk is dus meer samen te werken en meer kennis te delen, ook gezamenlijke aankopen kunnen dan bijvoorbeeld.

- Meer return voor Belgische bedrijven. “Onze economie moet er meer de vruchten van plukken. Vandaag is die economische return vaak te laag.”

- Meer return voor Belgische samenleving. “Vandaag is veiligheid veel breder dan enkel defensie-uitgaven. En als we die doen, moet de hele samenleving daar baat bij hebben.”

- Andere domeinen mogen er geen hinder van ondervinden. De aanpak van klimaatverandering mag bijvoorbeeld niet ten koste gaan van de verhoging van het defensiebudget.

- Als er investeringen komen in kritische infrastructuur, bijvoorbeeld windmolenparken, dan speelt Defensie daar ook een rol in.

- Blijven aandringen dat investeringen in Defensie aangemoedigd worden door Europa.

”Belangrijk is”, voegde De Croo er nog aan toe, “dat weerbaarheid meer is dan in defensie investeren. Weerbaarheid heeft te maken met defensie maar ook met strategische keuzes op vlak van energie en voeding. Weerbaarheid is een brede strategie. Daarom is die beslissing nodig.”

Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) toonde zich tijdens de persconferentie tevreden en wees erop dat met de verhoogde middelen vanaf 2026 per jaar minstens 2.800 militairen gerekruteerd kunnen worden. “Dit groeitraject bevestigt de herdimensionering van ons leger, met het vooruitzicht op een sociaal en maatschappelijk rendement”, zei Dedonder. “Het departement zal zich uiteindelijk in het hart van het Europese defensiesysteem kunnen nestelen met een bijdrage die overeenstemt met die van zijn NAVO-bondgenoten. De groei van de begroting zal ons in staat stellen onze missies bij onze bondgenoten en partners geloofwaardig uit te voeren”, aldus de minister, die daaraan toevoegde dat “achter deze toezeggingen een politieke wil schuilgaat om te handelen op een wijze die 4 krachtlijnen weerspiegelt: personeel, weerbaarheid, samenwerking met de defensie-industrieën en onderzoekscentra van het land en de versterking van de Europese pijler.”

Opkrikken

De kern zat sinds 11.30 uur zaterdagochtend bijeen om te vergaderen over het defensiebudget. Eerder dit jaar kwam de Vivaldi-regering al overeen het budget voor Defensie gevoelig op te krikken tot 1,54 procent van het bruto binnenlands product (bbp) tegen 2030. Maar premier Alexander De Croo wilde nog een stap verder gaan en het budget opdrijven tot 2 procent in 2035, zoals jaren geleden afgesproken met de NAVO-lidstaten. Binnen ruim een week vindt er een NAVO-top plaats in Madrid en De Croo hoopte daar het Belgische engagement te kunnen aankondigen.

Binnen de regering was echter niet iedereen gewonnen voor de verhoging van de middelen voor Defensie. De tegenkanting kwam vooral uit het kamp van de groenen, die van mening waren dat er beter meer geïnvesteerd wordt in onder meer hernieuwbare energie en klimaatmaatregelen.

Gemengde reacties

Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet laat in een reactie weten dat “het belangrijkste voor de ecologisten was om een blanco cheque voor het defensiebudget te vermijden. De zes voorwaarden die we daarover hebben gesteld, zorgen ervoor dat de beslissingen van de komende regeringen niet blind moeten gebeuren of ten koste zouden gaan van sociale rechtvaardigheid en de energietransitie.”

Bij Groen-vicepremier Petra De Sutter luidde het dat het akkoord bevestigt dat het klimaat “een zaak is van nationale veiligheid”. “We hebben nu een evenwicht gevonden tussen de uitdagingen die op ons afkomen. Naast de zorgen over internationale conflicten, zijn er ook bedreigingen als klimaatverandering en de energiecrisis. De knoop is nu ontward, waarbij weerbaarheid niet alleen in militaire termen, maar ook ecologisch en socialer wordt ingevuld.”

Zowel De Sutter als Gilkinet wijzen ook op het belang van de verhoging van het budget voor ontwikkelingssamenwerking en de deelname van België aan de vergadering van het VN Verdrag voor een Verbod op Kernwapens (TPNW) in Wenen.

Bouchez tevreden

MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez toonde zich tevreden met het akkoord. “De rede heeft het eindelijk gehaald. België zal 2 procent van zijn bbp aan militaire uitgaven besteden om een betrouwbare partner in de Navo te zijn en om onze fundamentele waarden te beschermen tegen verschillende dreigingen in de wereld. Geen opbod, maar gedaan met gebrek aan realisme”, zo tweette de voorzitter van de meerderheidspartij.

Vanop de oppositiebanken klonk er meteen kritiek bij de uiterst linkse PVDA, die betoogt dat de regering zich moet concentreren op de koopkrachtcrisis. Parlementslid Nabil Boukili vindt het “onverantwoord om deze extra investeringen vandaag te verhogen, in een tijd waarin de energieprijzen blijven stijgen, levensmiddelen duurder worden, benzine richting 3 euro per liter gaat en, door toedoen van de regering, onze lonen nog steeds geblokkeerd zijn”.

Btw-verlaging verlengd

Daarnaast werd beslist dat de btw-verlagingen op energie verlengd worden tot eind 2022. Het uitgebreid sociaal tarief zal ook minstens tot dan aangehouden worden en ook de accijnzen voor diesel en benzine blijven verlaagd. “De oorlog in Oekraine biedt ons bijzonder veel onzekerheid, bijvoorbeeld wat betreft de prijs van de energiefactuur, wij willen zekerheid bieden in tijden van onzekerheid”, zei De Croo daarover.

Ook voor mede-eigenaars, die tot nu uit de boot vielen, is een oplossing uitgewerkt en wordt de btw voor gas verlaagd. Daarvoor wordt een budget van 70 miljoen uitgetrokken. De verlaging van de btw op gas zal vanaf 1 juli ook gelden voor woonzorgcentra, ziekenhuizen, vzw’s en gemeentebesturen, voegde minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) eraan toe.

Als de hoge prijzen aanhouden, is er geen enkele twijfel dat die maatregelen ook verlengd zullen worden tijdens het begin van volgend jaar, zei De Croo. Bij de begrotingsopmaak zal de regering beslissen over het verlengen van de maatregelen in het eerste trimester van 2023.

Volgens minister van Economie, Pierre-Yves Dermagne (PS), gaat het om bijna 1,4 miljard aan maatregelen tussen nu en het einde van het jaar. Dermagne kondigde ook aan dat de cheque van 200 euro die huishoudens die verwarmen met mazout of propaan krijgen ter compensatie van de hoge energieprijzen, verhoogd wordt tot 225.

Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) wees er tijdens de persconferentie op dat de maatregelen een directe impact hebben op de factuur, “maar ons niet mogen doen vergeten dat het versnellen van de energietransitie en het isoleren van onze woningen de beste maatregelen zijn om de energiefactuur structureel te verlagen”. “De energie die je niet verbruikt is de goedkoopste energie. De btw-verlaging voor zonnepanelen, warmtepompen en zonneboilers loopt tot eind 2023”, voegde ze nog toe.