"Ontspanning vraagt ook inspanning": stressexpert Elke Van Hoof geeft tips om het maximum uit je vakantie te halen

De zomervakantie staat voor de deur, voor veel mensen het teken om even vakantie te nemen en het werk volledig aan de kant te schuiven. Ze gaan op reis of nemen vakantie thuis. Maar hoe zorg je ervoor dat je die vakantiedagen zorgeloos kan invullen? En hoe hou je na je vakantie dat heerlijke gevoel zo lang mogelijk vast? 

Klinisch psychologe Elke Van Hoof (VUB) is gespecialiseerd in stress en burn-outs en geeft in "De wereld van Sofie" op Radio 1 concrete tips om het maximum uit je vakantie te halen.

Ontspannen vraagt energie: "Heel wat mensen denken dat ontspanning vanzelf komt, maar dat is niet zo", verduidelijkt Van Hoof. "Wie zich niet voorbereidt op een vakantie, valt in een zwart gat. Ik raad mensen daarom aan om twee weken op voorhand al hun vakantie te beginnen plannen. Maak voor jezelf uit wat je op het werk nog kan doen voor je vakantie en plan ook al de eerste week van je vakantie."

Het gebeurt vaak dat mensen zich de eerste paar dagen van hun vakantie wat ziek voelen. Dat komt volgens Van Hoof doordat ze te lang te hard gewerkt hebben. "Die stress kan je vermijden door je vakantie goed te plannen", zegt ze. "Je hoeft uiteraard niet elke minuut van je vakantie vast te leggen, maar een momentje per vakantiedag inplannen kan al voor heel wat rust zorgen. "

"Thuis kan dat bijvoorbeeld gaan over een barbecue met vrienden of even gaan wandelen en op reis kan dat een restaurantbezoekje zijn. Door dat ene momentje per dag vast te leggen, neem je een beetje de structuur van je werkweek over en kan je lichaam zich daaraan aanpassen en beginnen met herstellen." 

Idealiter zou iedereen volgens Van Hoof minstens een keer per jaar volledig moeten kunnen loskoppelen van het werk om zo veel mogelijk tot rust te komen. Uiteraard is dat niet voor iedereen even gemakkelijk. Denk maar aan zelfstandigen, eenmanszaken en ondernemers. Voor hen zou het werk volledig loslaten net voor extra stress kunnen zorgen.

Toch zijn er ook trucjes voor hen om zo goed mogelijk een vakantiegevoel te creëren: "Plan elke dag een vast werkmoment in, bijvoorbeeld elke voormiddag van 9 uur tot 11 uur en leg het werk daarna weer neer, zodanig dat je toch genoeg rustmomenten hebt tijdens je vakantie." 

Hetzelfde geldt voor mensen die bereikbaar willen zijn voor collega's of werknemers: "Spreek een vast moment af waarop je bereikbaar bent en probeer je contacten te beperken door bijvoorbeeld altijd te bellen met dezelfde contactpersoon."

Of je nu op reis gaat of thuis vakantie neemt, maakt volgens Van Hoof niet uit. Wat wel belangrijk is, is dat je die tijd ook gebruikt om actief te blijven: "Plan elke dag een uitje: dat kan een fysieke activiteit zijn zoals wandelen of een sociale activiteit zoals een wijntje drinken met de buren."

Voor wie graag languit een weekje aan het zwembad ligt tijdens de vakantie, heeft Van Hoof minder goed nieuws: "Niks doen is geen herstelactiviteit, maar een hersendodende activiteit." Ze raadt dan ook aan om tijdens zo'n "bak-en-braaddagje" ook iets anders in te plannen. "Bewegen is essentieel om al de stress uit je lijf te krijgen."

Veel mensen maken van hun vakantie gebruik om thuis renovatiewerken uit te voeren en hoewel dat een fysieke activiteit is, is dat toch niet altijd goed voor het lichaam, waarschuwt Van Hoof: "Onze energie is niet onuitputtelijk, ons lichaam heeft herstel nodig en renoveren telt niet als hersteltijd."

Uiteraard kunnen sommige renovatiewerken niet wachten, maar ook dan raadt Van Hoof aan om de klusmomenten goed in te plannen: "Trek er bijvoorbeeld een weekendje op uit voor het renovatieproject en probeer ook voor je terug naar het werk gaat twee tot vijf dagen echte vakantie te nemen."

"In een ideaal scenario heeft iedereen een jaarlijkse vakantie (van zo'n drie werkwerken) waarin ze volledig kunnen loskoppelen en herstellen", zegt Van Hoof. Maar ze raadt ook aan om daarnaast minstens elke zes weken een "herstelmomentje" in te plannen. "Dat houdt in, er even op uitgaan en iets nieuws doen. Dat kan ook dicht bij huis: een museum bezoeken, een fietstocht maken of even op citytrip gaan." 

Zeker voor mensen met kinderen is dit aangeraden, want voor die ouders is er tijdens een vakantie niet altijd sprake van herstel. "Onbetaald werk", noemt Van Hoof het grappend. "Vraag tijdens die herstelmomenten daarom op tijd hulp aan familie of vrienden om eens op de kinderen te letten, zodat je zelf even tijd hebt om helemaal tot rust te komen."

Iedereen kent waarschijnlijk het gevoel: je bent nog maar net terug uit vakantie en het lijkt alweer alsof je nooit bent weggeweest. Om dat gevoel te vermijden is het ook belangrijk om de eerste werkweek na je vakantie goed in te plannen, zegt Van Hoof. 

Voor bedienden geeft ze de raad om de eerste dag dat ze terug aan het werk gaan, geen vergaderingen in te plannen. "Op die manier heb je meer tijd om te bekijken welke taken het dringendst zijn en hoe je die best kan aanpakken. Stel tijdens je vakantie ook een goede "out of office" in, die mensen vraagt om pas opnieuw mails te sturen wanneer je terug bent. Dat zorgt er ook voor dat je de mails die je tijdens je vakantie kreeg kan verwijderen of toch minstens in een aparte map plaatsen: dat is oud nieuws."

Het is volgens Van Hoof ook belangrijk dat je na je vakantie voldoende tijd voorziet om bij te praten met collega's en vrienden om vakantie-ervaringen te delen. "Arbeiders hebben vaak minder vrijheid om zelf hun dagplanning te maken, maar ook zij kunnen daar tijd voor voorzien, bijvoorbeeld tijdens de lunchpauze of na het werk. Hoe langer je die kleine "vakantieshots" kan creëren, hoe langer je het vakantiegevoel kan vasthouden."