Protest na schrappen van het recht op abortus in VS, "dit is een gezondheidscrisis", zegt vicepresident Kamala Harris

Gisteren besliste het Amerikaanse Hooggerechtshof, het hoogste rechtscollege van de Verenigde Staten, om het historische arrest "Roe versus Wade" uit 1973 ongedaan te maken. Dat arrest maakte abortus een grondwettelijk recht, met andere woorden, abortus werd op dat moment voor alle Amerikaanse vrouwen een recht. Maar het bleef altijd omstreden, en meerdere staten stelden in de loop der jaren (zeer) strenge wetten op om abortus te verbieden.

De voorbije maanden boog het Hooggerechtshof zich weer over de zaak naar aanleiding van een abortuswet die de staat Mississippi in 2018 opstelde. Die wet wil abortus illegaal maken na 15 weken zwangerschap, maar is nog altijd niet van kracht omdat hij meteen aangevochten werd voor de rechtbank. Zo kwam de zaak uiteindelijk bij het Hooggerechtshof terecht. Een ruime meerderheid van de negen opperrechters gaat dus in op de vraag van de staat Mississippi om "Roe versus Wade" ongedaan te maken. Alle Amerikaanse staten krijgen daardoor de vrijheid om zelf hun abortuswetgeving op te stellen.

De beslissing van het Hooggerechtshof leidt zoals verwacht tot grote beroering in de VS. Onder andere president Joe Biden trok fel van leer en sprak over een aanval tegen het recht op privacy en het recht op de principes van vrijheid en gelijkheid. Vrouwen- en mensenrechtenorganisaties vrezen voor de medische en psychische gevolgen van abortus als die in illegale (lees: onveilige) omstandigheden wordt uitgevoerd.

Maar ook burgers kwamen op straat om te protesteren. Dat was onder meer het geval in Los Angeles, New York, Chicago, Boston en Seattle. Daar verzamelden zich duizenden mensen om hun onvrede over het arrest te uiten. "Mijn verkrachter heeft meer rechten dan ik", "waarom wordt mijn baarmoeder aan strengere wetten onderworpen dan wapens", "mijn lichaam, mijn keuze", het zijn enkele van de slogans die ze meedroegen.

Een aantal Amerikaanse staten heeft het recht op abortus per direct afgeschaft, onder meer Missouri, Kentucky, South Dakota en Louisiana. "Arkansas komt eraan, Alabama komt eraan, Texas komt eraan, binnen de 30 dagen", zegt VS-correspondent Björn Soenens.

"Opmerkelijk is dat er heel veel staten zijn die nog verder gaan dan het afschaffen van het recht. Ze voeren celstraffen van 5 tot 15 jaar in voor dokters die het uitvoeren, het wordt ook verboden om abortuspillen te bestellen via internet of de post. En ze willen ook verbieden om naar een staat te gaan waar abortus nog wel toegelaten is."

Ook in staten die aangekondigd hebben het recht op abortus nu helemaal te zullen schrappen, en in staten waar nu al strengere abortuswetten van kracht zijn, waren er protesten. Onder meer in Houston en Austin (Texas), Salt Lake City (Utah) en Atlanta (Georgia) kwamen mensen op straat.

Tegelijkertijd hebben de gouverneurs van onder meer Californië, Oregon, Washington, Massachusetts, New Jersey en New York aangekondigd dat ze het recht op abortus willen beschermen. "We zullen altijd een veilige haven zijn voor iedereen in het hele land die een abortusbehandeling nodig heeft. Je hebt mijn woord", aldus gouverneur Kathy Hochul van New York.

"Dit is niet het Amerika dat we kennen", zegt de Californische gouverneur Gavin Newsom. "Californië heeft zich verenigd met Washington en Oregon om één offensief aan de westkust te vormen om het recht op vrijheid van keuze rondom voortplanting in onze staten te beschermen."

Grote mediabedrijven staan medewerkers bij die getroffen worden door het schrappen van het abortusrecht. Het gaat onder meer om Disney, Netflix, Paramount, Sony en Meta. Disney schreef in een brief aan het personeel te begrijpen hoe groot de impact is. Het zal medewerkers compenseren die in hun woonplaats niet meer geholpen kunnen worden en daarvoor moeten reizen. Ook Netflix biedt een dergelijke vergoeding aan, klinkt het in het vakblad Variety. Ook bij Paramount worden medewerkers geholpen met hun reiskosten. Een woordvoerder van Meta laat weten dat het moederbedrijf van Facebook hetzelfde van plan is, maar dat nog wordt gekeken naar de beste manier vanwege de "juridische complexiteit" ervan.

Gisteren al riep de Amerikaanse minister van Justitie Merrick B. Garland  het Congres op een federale wet goed te keuren die het recht op abortus beschermt en die volgens hem "het vermogen van vrouwen om volledig en gelijkelijk deel te nemen aan de samenleving waarborgt". "Het ministerie van Justitie is het absoluut niet eens met de beslissing van de rechtbank. Het zal een onmiddellijke en onomkeerbare impact hebben op het leven van mensen in het hele land. En het zal zeer onevenredig zijn in zijn effect, met de grootste lasten die worden gevoeld door mensen van kleur en mensen met beperkte financiële middelen."

De Amerikaanse vicepresident Kamala Harris reageerde geëmotioneerd: "Dit is een gezondheidscrisis", zei ze onomwonden. "Miljoenen vrouwen in de VS zullen vanavond naar bed gaan zonder de toegang tot gezondheidszorg en de fertiliteitszorg die ze vanmorgen hadden. Zonder de toegang die hun moeders en grootmoeders bijna 50 jaar lang hadden." Harris waarschuwde dat dit arrest van het Hooggerechtshof de deur op een kier zet voor de aanvechting van andere rechten "waarvan we dachten dat die verankerd waren."  

De Amerikaanse voetbalster Megan Rapinoe uit haar woede over het besluit van het Hooggerechtshof in een videoboodschap. "Ik kan niet genoeg benadrukken hoe triest en wreed deze beslissing is", aldus een duidelijk geëmotioneerde Rapinoe."

"Deze beslissing treft in de eerste plaats arme vrouwen, immigranten, vrouwen in gewelddadige relaties, vrouwen of meisjes die verkracht zijn door familieleden of misschien zelfs vrouwen die gewoon niet de beste keuze gemaakt hebben, maar zelfs dat laatste is geen reden om iemand te dwingen een zwangerschap te hebben."

De voormalige winnares van de Gouden Bal voor beste speelster ter wereld vreest dat de beslissing de deur zal openzetten voor de verdere uitholling van vrouwenrechten: "Deze beslissing zal de ongelijkheid, het racisme, de transfobie en zoveel andere problemen die we in dit land hebben groter maken. Niet één persoon zal er veiliger door worden, dit weerhoudt mensen er namelijk niet van om een abortus te plegen, maar het weerhoudt hen er wel van om een veilige abortus te plegen."

"Dit is niet de wil van het land, maar de wil van een voornamelijk mannelijke rechtbank die keuzes maakt over het lichaam van vrouwen", aldus Megan Rapinoe.