Mysteries ontrafeld: Ligt er een verzonken stad onder Kinrooi?

Het startpunt voor een verdronken stad in Kinrooi is natuurlijk Kinrooi zelf. We legden er ons oor te luister bij de lokale bevolking om te achterhalen wat zij wisten over de stad. Veel mensen hadden nog nooit van een verdronken stad gehoord, maar er waren ook mensen die wel een idee hadden: "Ik heb er wel iets van gehoord vroeger, in het Vijverbroek. Maar het fijne weet ik er niet van." Volgens iemand anders heerst er in het Vijverbroek een mysterieuze sfeer, waardoor het wel mogelijk is dat er een verzonken stad ligt. Maar er is nog een optie: enkele bewoners van Kinrooi stellen de Maasplassen voor: "Ga daar maar eens zoeken."

De Kinrooise bevolking stelde dus twee mogelijke locaties voor: de Maasplassen en het Vijverbroek. We onderzochten welke locatie het meest waarschijnlijk was, en al snel werd duidelijk dat de Maasplassen kunstmatig aangelegd zijn. Als daar een verzonken stad lag, zou die al lang gevonden zijn. Dus richten we onze blik op het Vijverbroek, een moerasgebied beheerd door Natuurpunt. En daar is een legendewandeling over een verzonken stad...

Jos de la Haye van Natuurpunt is coördinator van het gebied en weet meer over de legende: "Het gaat over een stad die door het liederlijk gedrag van de bewoners zou verzwolgen zijn en waarvan men nooit meer sporen heeft teruggevonden." Blijkbaar was het een erg rijke stad. "Maar de bewoners gedroegen zich ernaar. Door hun slechte gedrag besloot de hemel er een einde aan te maken. De Maas is buiten haar oevers getreden en heeft de stad verzwolgen."

Maar heeft die stad daar dan ook echt gelegen? "Er blijft een kern van zeer moerassig en zo goed als ontoegankelijk terrein over. Het zou kunnen dat die verhalen daarop betrekking hebben." Moerassen en venen hadden vroeger immers een reputatie van geheimzinnigheid en gevaarlijkheid: "Er zijn wel meer verhalen van verzonken kastelen van roofridders of mensen die zich slecht gedroegen. Waarschijnlijk moeten we het verhaal van de stad in die geest kaderen."

Toch is er meer aan de hand in het Vijverbroek. "Er zijn in de omgeving van Kessenich best wel wat vondsten gedaan die wijzen op vroegere bewoning, zoals artefacten uit de Steentijd en de Romeinse tijd." Spookachtiger is het verhaal dat elke kerstnacht de klokken van de verzonken stad nog steeds in het Vijverbroek te horen zijn.  "Maar tot nu toe zijn er nog geen concrete bewijzen dat de stad heeft bestaan", besluit de la Haye. Daarvoor moeten we dus nog wat verder zoeken.

"Ik heb wel gelezen dat er in de Maas een verzonken kasteel zou zijn. Bij Elsloo kan je daar bij laag water de muren zien." Dat is de tip die een luisteraar ons gaf. Er is daar dus wel wat aan de hand met de Maas. "Dat kasteel bestaat inderdaad," aldus Lambert Schoenmakers, ex-projectleider van het Rivierpark Maasvallei, "het is in een grote Maasoverstroming rond 1827 verzwolgen door de rivier."

Er is dus bewijs dat het kan. De Maas kan een bouwsel van de mens opslokken. Schoenmakers bevestigt dat, maar nuanceert: "Het zou mij verwonderen moest het echt om een stad gaan. Wel zeker is dat er nederzettingen overspoeld zijn langs de Maas."

De Maas is dus een slokop. Daarom vindt er ook archeologisch onderzoek plaats. Helaas voor ons gebeurt dat niet in het Vijverbroek, maar iets zuidelijker. Anders was ons mysterie misschien al opgelost.

Luisteraar Martine Dryvers van de heemkundige kring van Kinrooi heeft contact met ons opgenomen. In de archieven van de heemkundige kring vond ze het verhaal van de eeuwenoude legende van de verdronken stad in Kessenich, Vijveren genoemd.

"Vijveren was een plaatsje tussen Kessenich aan de Belgische zijde en Neeritter, Ittervoort en Thorn aan de Nederlandse zijde." Die omliggende gemeentes liggen op een plateau, waartussen een vallei ligt. Dat is nu het Vijverbroek, "maar vroeger zou daar dus Vijveren hebben gelegen", aldus Dryvers.

"Er hebben verschillende auteurs over geschreven, Jacques Verstraete, Jan Lambrechs, onze erevoorzitter... Er is heel wat te vinden over die verzonken stad."

Nu weten we dus al de naam van onze verzonken stad: Vijveren. Maar of ie nu ook echt bestaan heeft, blijft onduidelijk. Gelukkig heeft Martine een extra tip voor ons: "Frans Parren, een ervaren wandelgids, gaat jullie daar meer over kunnen vertellen."

Martine Dryvers heeft ons ook de artikels en documenten doorgestuurd die ze had gevonden. De artikels dateren uit de jaren 1970, 1980 en 1990 en spreken voor zich. Er is in al die artikels sprake van een stad, met titels als: "Onder het Vijverbroek ligt de verzonken stad Vijveren" en "De klok van het Vijverbroek."

Het verhaal wil dat er een rijke stad lag, Vijveren. De inwoners waren hoogmoedig geworden door de rijkdom en gingen om met roofridders en malafide zaakjes. Hierdoor kwam er dan een straf vanuit de hemel. De Maas overspoelde de stad eerst, waarna de aarde openspleet en de hele stad verzwolgen werd.

Maar dan komt er een nieuw element boven water. Er zou iets aan de hand zijn met een klok, die gevonden zou zijn in het Vijverbroek. Waar gaat dit over? We zoeken het verder uit.

"Iedere kerstnacht zou men in het Vijverbroek de klok van de kerktoren van Vijveren nog horen kleppen", wist Jos de la Haye ons eerder te vertellen. En nu blijkt dat er nog wat meer aan de hand is met die klok. We hebben Frans Parren gevonden, en die wist er meer over.

Eeuwen nadat de stad verzonken zou zijn, werden er varkens gehoed in het Vijverbroek. "En op een gegeven moment legden die met het wroeten een klok bloot", zegt Parren. Kloeke boeren uit de hele omgeving, van Thorn tot Kessenich, probeerden de klok uit de grond te trekken, maar slaagden er niet in.

"Maar toen kwamen de kleine boeren van Stramproy", aldus Parren, "en die kregen de klok uit de grond." De boeren namen de klok dan mee naar hun dorp, en daar gebeurde nog iets merkwaardiger: "De klokken in Stramproy begonnen spontaan te luiden. Ze herkenden de klok, die ooit gestolen was en nu terug kwam waar ze thuishoorde."

Maar of er nu echt een stad ligt, daar is Frans Parren niet helemaal van overtuigd. "Er is natuurlijk van alles gevonden in het Vijverbroek, maar echt sporen van bewoning..." Hij is ook ooit op pad geweest met een groep Nederlandse wichelroedelopers. "Die vonden wel sporen van houtconstructies, maar het echte einde van die zoektocht ken ik niet."

Houtconstructies, dat klinkt veelbelovend. Helaas loopt het spoor dood. We hebben een naam gekregen van een wichelroedeloopster, maar zij bleek helaas overleden te zijn. Hopelijk levert de zoektocht in Stramproy wat op...

BELUISTER - Mathijs somt even op wat we tot nu toe al weten.

We zijn naar Stramproy gereden, en daar viel al een ding meteen op. Van zodra we aankwamen, begonnen de klokken te luiden. "Dat kan geen toeval zijn, hier gaan we de oplossing van ons mysterie vinden", dachten we toen.

We begonnen dus met goede moed aan onze bevraging van de bevolking. "Ik weet niets over de legende van de klok hier", was het eenstemmige antwoord dat de mensen van Stramproy gaven.

Het mysterie blijft dus in stand, althans tot onze volgende stop: het wordt tijd om de kerk binnen te gaan.

In de kerk ontmoetten we de pastoor. Pastoor Amal van Stramproy wist echter niets over de legende, maar wist ons wel in contact te brengen met Leo Janissen van de Heemkundige Kring in Stramproy.

Na een lange zoektocht is er nog geen spoor van een verdronken stad. "Het zal ook heel moeilijk worden om dat te vinden", zegt Leo Janissen, "Het is een heel leuk verhaal, maar het klopt niet."

"De oudste klok is van 1792, en dat is goed gedocumenteerd, dus ik denk dat het een verzinsel is", geeft Janissen aan. Maar hij kent wel het verhaal van de overleden wichelroedeloopster. "Die mevrouw zei dat ze had ontdekt dat het hout in het Vijverbroek van een stad afkomstig is."

Toen is er zelfs een helderziende bijgeroepen die personen zag met Romeinse kledij, "maar daar is nooit bewijs van gevonden", zegt Janissen, "het is toch een beetje een verhaal zoals bij heel veel volksverhalen, waarbij mensen van het dorp willen laten zien wat hun dorp wel niet kan".

Helaas valt daarmee het slot van de verdronken stad wat in het water, maar misschien is dat wel waar een verhaal over een verdronken stad thuishoort. We moeten besluiten dat ze niet bestaat, maar dat het wel een erg mooi verhaal is, waar de Kinrooise bevolking trots op mag zijn.