“De sancties zouden veel meer pijn gedaan hebben als het Westen niet had gekozen voor een uitzonderingsbepaling voor de Russische energiesector”, schrijft de mediagenieke topeconoom Mohamed El-Erian. De voorzitter van Queens’ College in Cambridge denkt in een column na over hoe de economische afstraffing van de Russische agressor effectiever had gekund.

Hoewel de EU eind mei besloten heeft een progressief embargo op Russische olie in te voeren, is het volgens El-Erian allemaal too little, too late. De uitzonderingsbepalingen op de financiële strafmaatregelen, waardoor westerse landen nog steeds olie- en energieproducten van Moskou kunnen aanschaffen, hebben de economische afstraffing van Rusland verzacht, oppert de econoom.

“Achterpoortjes”

Vrijstellingen voor Russische energieproducten werden noodzakelijk geacht door sommige Europese leiders. Deze machthebbers, zoals de Duitse bondskanselier Olaf Scholz of de Hongaarse premier Viktor Orbán, uitten hun bezorgdheid over energiekrapte in de winter, een economische noodsituatie die het gevolg zou zijn van een dichtgedraaide Russische gaskraan.

Maar die vrijstellingen hadden tot gevolg dat het Kremlin nog steeds handel kan drijven via “achterpoortjes”, schrijft El-Erian, wat op lange termijn de wereldeconomie schade kan berokkenen.

Aangezien de sancties niet direct en niet uniform worden toegepast, en evenmin door een bestuursorgaan (zoals het IMF of de Wereldhandelsorganisatie) worden gehandhaafd, kan dat landen ertoe brengen zich alleen om zichzelf te bekommeren. In zo’n situatie kunnen veel landen de Amerikaanse dollar als voornaamste handelsmunt laten vallen.

“De sancties zullen veeleer een verdere impuls geven aan het geleidelijke proces van wereldwijde economische fragmentatie, dat enkele jaren geleden ook al werd aangewakkerd door de importheffingen die de regering-Trump oplegde”, klinkt het.

Verscheurd leiderschap

Met andere woorden: het politiek leiderschap in het Westen is verscheurd. Aan de ene kant wil het de Russische oorlogskas wel uithollen, aan de andere moet het alle moeite doen een totale energiecatastrofe in Europa te voorkomen. El-Erian meent dat de westerse naties zich vastberaden op keuze één moeten vastpinnen.

“Hoewel een versoepeling van de sancties de bezorgdheid over de economische vooruitzichten van Europa zou kunnen helpen verlichten, is dit bij voorbaat geen optie, gezien de wreedheden die de Russische strijdkrachten in Oekraïne begaan. Maar als het Westen Rusland echt onder druk wil zetten door werkelijk verlammende economische en financiële sancties op te leggen, dan moet het door de zure appel heen bijten en de uitzonderingen voor energie afschaffen.”

De econoom heeft toegegeven dat dit ernstige gevolgen zou hebben voor de wereldeconomie; hij noemde een dergelijke situatie in een eerder opiniestuk het stichten van “overal kleine brandjes”, weet Business Insider. Maar die chaos zou van korte duur zijn, en waarschijnlijk de moeite waard. Vooral als de westerse naties samenkomen om hulp en economische steun te verlenen aan hun bondgenoten.

“Als het goed gedaan wordt, zou deze optie op de middellange en lange termijn betere resultaten opleveren dan de huidige strategie”, concludeert El-Erian.

(evb)