Hoe belangrijk is het graanakkoord met Rusland en Oekraïne? “Sommige landen voor bijna 100 procent afhankelijk van dat graan”

Ja, er is een akkoord. Maar vrienden zijn beide landen niet – de Verenigde Naties en Turkije moesten de voorbije maanden tussenpersoon spelen. Want met elkaar praten terwijl de strijd sinds de Russische invasie onverminderd doorgaat in het oosten van Oekraïne? Dat is moeilijk. Ook bij de officiële ondertekening van de afspraken weigerden de vertegenwoordigers van Rusland en Oekraïne om samen aan dezelfde tafel te zitten. En de vlaggen op de achtergrond moesten zo worden geschikt dat het blauw-geel van Oekraïne niet naast het wit-blauw-rood van Rusland kwam te staan.

Maar de belangen overstegen die van het slagveld, want zowel Rusland als Oekraïne behoort tot de top van de wereld als het gaat om voedselexport. Omdat de Russische vloot de havens van Oekraïne blokkeert, zitten tientallen miljoenen tonnen graan vast in silo’s en liggen heel wat schepen aan de ketting. Ook Rusland is een belangrijke exporteur van graan, maar zag zijn afzetmarkt verkleinen door de sancties.

LEES OOK. Rusland en Oekraïne sluiten akkoord over graan en voorkomen zo mogelijk wereldwijde voedselcrisis

Het leidde de voorbije maanden tot sterk stijgende voedselprijzen wereldwijd. “Een vijftigtal landen is voor meer dan 30 procent afhankelijk van graan uit Rusland en Oekraïne”, zei Oxfam-landbouwexpert Thierry Kesteloot daar eerder al over. “Een land als Eritrea zelfs bijna voor 100 procent. Libanon, Egypte, Libië, Tunesië … Het zijn landen met een vrij kwetsbare politieke situatie. Soedan, Ethiopië, zelfs Congo: de impact kan heel zwaar zijn, en dat kan tot politieke rellen leiden.”

Staakt-het-vuren

En dus werd er onderhandeld. Als gevolg van het “pakket”, zoals de VN de nieuwe afspraak noemen, komt niet alleen het Oekraïense graan en de zonnebloemolie weer vrij. Ook het Russische graan en kunstmest, twee belangrijke exportproducten van Rusland, komen ondanks de sancties weer op de markt terecht.

“Een de facto staakt-het-vuren” in de Zwarte Zee, wordt het genoemd. Al staat het woord “staakt-het-vuren” niet letterlijk in het akkoord. Om zeker te zijn dat het akkoord ook echt wordt uitgevoerd, zal de VN een coördinatiecentrum oprichten. Oekraïense loodsen zullen de schepen begeleiden via corridors in de territoriale wateren. Om daarna de wereldmarkten te bereiken via de Bosporus – de enige zeestraat naar de Zwarte Zee en onder Turkse controle, vandaar de grote rol van dat land in de onderhandelingen.

LEES OOK. Seksslavinnen in kelder, baby verkracht en afgesneden oren: nieuwe details over Russische oorlogsgruwel onthuld

Over enkele dagen, misschien weken, zou het graan de havens moeten kunnen verlaten. “Dit is alleszins positief, al was men nu ook al in andere landen aan het oogsten”, zegt landbouwexpert Kesteloot nu. “De prijzen van tarwe waren al gevoelig aan het zakken en staan nu op het niveau van voor de invasie.”

Maar de invasie, die is daarmee nog niet voorbij. Voor de lege schepen terug naar Oekraïne mogen, ondergaan ze een inspectie in een Turkse haven. Om te voorkomen dat er wapens binnengesmokkeld worden die Oekraïne kunnen helpen, of dat de schepen als een paard van Troje gebruikt worden voor een Russische aanval.