Waarom ook VS-president Joe Biden niet wil dat partijgenoot en parlementsvoorzitter Nancy Pelosi naar Taiwan reist
Nancy Pelosi, de Democratische voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, zou in augustus op reis gaan naar Taiwan, maar dat lokt heel wat verzet uit - uiteraard - van China, maar ook van het Pentagon en van haar eigen president Joe Biden. Pelosi's bezoek kan de al langer verzuurde relatie tussen beide grootmachten naar een nieuw dieptepunt brengen.
De 82-jarige Nancy Pelosi, de Democratische parlementsvoorzitter, wil in augustus het Aziatische eiland Taiwan bezoeken. Die reis wilde ze eerder dit jaar al doen, in april, maar toen kreeg Pelosi het coronavirus en moest ze haar bezoek uitstellen. Nu is het niet alleen het coronavirus dat haar kan weerhouden van het bezoek, maar ook de druk van China én de Amerikaanse president Joe Biden kunnen ervoor zorgen dat ze op Amerikaanse bodem blijft.
Waarom wil Nancy Pelosi Taiwan bezoeken?
Pelosi wil naar Taiwan om haar steun voor het eiland uit te spreken. Ze heeft altijd al een zwak gehad voor Taiwan en wil de Taiwanezen dan ook een hart onder de riem steken. Daarnaast heeft ze ook een persoonlijke band met presidente Tsai Ing-wen, een voorvechter van onder meer vrouwenrechten, een thema dat Pelosi nauw aan het hart ligt. Er zit wel meer achter het bezoek van Pelosi.
Tijdens haar lange carrière heeft ze zich ontpopt als een groot criticus van China. Kort na het bloedige neerslaan van het protest op het Tiananmenplein in 1989 trok Pelosi zelf naar het plein om er met een spandoek te staan. Zo'n kritische blik ten opzichte van China wordt zowel door leden van haar eigen Democratische partij als leden van de Republikeinse partij gewaardeerd. Met zicht op de belangrijke tussentijdse verkiezingen in november, kan Pelosi hiermee scoren. Als parlementsvoorzitter wil ze ook een duidelijk statement maken.
Gevoelig bij China en president Biden
Een mogelijk bezoek van Pelosi aan Taiwan ligt zeer gevoelig. Ten eerste bij China. Daar staan ze al weken op hun achterste poten. Ze noemen het een regelrechte provocatie. Taiwan voert al jaren een onafhankelijke koers, maar de communistische partij van de Chinese president Xi Jinping ziet het eiland nog altijd als deel van China. Het beschouwt het momenteel als een opstandige provincie. China wil het eiland dan ook weer inlijven.
De afgelopen weken en maanden is de toon vanuit Peking steeds harder en rolt het nog meer zijn militaire spierballen. Vanuit China wordt met argusogen gekeken naar hoe de wereld reageert op de Russische inval in Oekraïne. Het ziet de inval als een soort "testcase".
Daarnaast moet Pelosi haar partijgenoot president Biden nog weten te overtuigen. Vanuit het Witte Huis en het Pentagon wordt haar afgeraden om te vertrekken. Biden zei dat onlangs zelf en hij gebruikte het argument dat de top van het Amerikaanse leger dat echt geen goed idee vindt. Waarom precies, dat blijft onduidelijk, al zou het volgens Pelosi te maken hebben met het feit dat haar veiligheid niet gegarandeerd kan worden.
Beluister hier de volledige analyse van Tom Van de Weghe in "De ochtend" op Radio 1:
Nancy Pelosi wil naar Taiwan, maar botst op verzet: "Xi Jinping is er absoluut niet mee opgezet"
Mogelijke escalatie met China
Dat een bezoek aan Taiwan de spanningen tussen China en de VS niet ten goede komt, staat buiten kijf. Of het kan leiden tot een verdere escalatie, dat valt nog af te wachten. Pelosi vreesde zelf dat haar vliegtuig zou worden neergehaald, maar dat zou ook meteen een regelrechte oorlogsverklaring zijn, dus dat lijkt onwaarschijnlijk.
Wel zou China een vliegverbod in de buurt van Taiwan kunnen afkondigen en afdwingen, door zelf de Chinese militaire aanwezigheid in de regio op te krikken. Daar is het trouwens al enkele maanden mee bezig. Een kleine misrekening of fout kan dan leiden tot gigantische gevolgen en een nóg grotere escalatie. Zeker als je weet dat het Amerikaanse leger al heeft aangekondigd dat het zelf ook zijn militaire aanwezigheid zal verstevigen met extra schepen en vliegtuigen in de buurt, tenminste als Pelosi's bezoek doorgaat.
In Taiwan verwelkomen ze uiteraard wel een mogelijk bezoek van Pelosi. Elke steun - zeker uit Amerikaanse hoek - wordt daar toegejuicht. Deze week zijn er ook militaire oefeningen om klaar te zijn voor een scenario waarbij China een militaire aanval uitvoert op Taiwan.
Het eiland is sterk afhankelijk van de VS als het om verdediging gaat. Volgens de Amerikaanse Taiwan Relations Act is de VS verplicht Taiwan militair te steunen als het wordt aangevallen. Voor de oorlog in Oekraïne betekende dat het leveren van wapens, maar sindsdien is president Biden veel meer uitgesproken over wat dat betekent, namelijk ook Amerikaanse soldaten sturen naar Taiwan ter verdediging.
Bekijk - Het Taiwanese leger voert oefeningen uit op zee onder het toeziend oog van president Tsai:
De Chinese president Xi Jinping vaart een uitgesproken nationalistische koers en er wordt aangenomen dat het een kwestie van tijd is voordat hij - zij het met militaire kracht - Taiwan zal inlijven en dat zal tot confrontatie leiden. China heeft nu al een grotere zeevloot dan de VS, al zal China zich de eerste jaren nog gedeisd houden en zijn kernmacht verstevigen voor het een aanval waagt. Het blijft in elk geval een kruitvat.
Telefoontje tussen Biden en Xi
Pelosi's mogelijke bezoek zal waarschijnlijk ook aan bod zijn gekomen in het al eerder afgesproken telefoontje tussen de Amerikaanse president Biden en de Chinese president Xi. Dat vond vandaag plaats en zou meer dan twee uur hebben geduurd.
Vanavond laat een Chinees staatsmedium weten dat Xi Biden heeft gewaarschuwd "niet met vuur te spelen" wat Taiwan betreft. "Wie met vuur speelt, zal zich uiteindelijk verbranden", vertelde hij de Amerikaanse president. De VS moet zich volgens Xi houden aan het zogenoemde één-China-principe waarbij Taiwan deel uitmaakt van China en niet onafhankelijk is.
Het zal zeker de al verzuurde relatie niet verbeteren. Die stond al op een laag pitje doordat de voormalige Amerikaanse president Donald Trump van China de zondebok wilde maken van de coronacrisis én de steeds hardere handelsoorlog tussen beide grootmachten. Dit bezoek zou allesbehalve de plooien gladstrijken.
Hoe dan ook kan president Biden een parlementsvoorzitter niet verbieden om naar Taiwan te reizen. De scheiding der machten steekt daar een stokje voor. Maar Pelosi en Biden zijn wel partijgenoten, ook op die manier kan hij druk uitoefenen. Dat kan hem wel zwaar worden aangerekend, want Biden is zelf altijd hard geweest ten opzichte van autoritaire regimes. Plooit hij onder Chinese druk, dan wordt duidelijk hoe machtig China is geworden.