Na ophef over door Russische organisatie betaalde Krim-reis: minister Lahbib drukt steun uit voor Oekraïne in brief

Lahbib reisde in juli vorig jaar naar de Krim, het Oekraïense schiereiland dat sinds 2014 bezet wordt door Rusland, om daar een theaterfestival bij te wonen. De toenmalige cultuurjournaliste bij de RTBF ging via Rusland naar de Krim, wat verboden is in Oekraïne en zou kunnen betekenen dat het land haar de toegang ontzegt. 

Intussen blijkt dat de reis van Lahbib betaald werd door de organisatie van het theaterfestival, waarin de dochter van de Russische president Vladimir Poetin een belangrijke rol speelt. De hoofdsponsor van het festival was het Russische staatsenergiebedrijf Gazprom. 

De RTBF bevestigt dat, maar zegt dat het niet ongebruikelijk is dat organisaties (mee) betalen bij reportages. Bovendien, zo klinkt het daar, mondde de reis uiteindelijk enkel uit in een praatje op de radio (zie onder). Er was het plan om een tv-documentaire te maken, maar dat werd stopgezet, net omdat men oordeelde dat er geen garanties waren voor journalistieke vrijheid. 

Nadat de N-VA de zaak eerder al had aangekaart, komt er nu ook van de Franstalige oppositie kritiek: Georges Dallemagne van de partij Les Engagés vindt dat Lahbib uitleg moet geven. "De financiering staat daarbij voor mij centraal. Ik vind dat men als journalist moet kunnen reizen waar men wil en gelijk welke mening mag hebben. Maar wanneer men betaald wordt om te zeggen dat de Krim Russisch is, dan kan dat een probleem zijn", zegt hij.

Hoe zwaar de Oekraïense regering zal tillen aan het voorval, is nog onduidelijk. Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken heeft om uitleg gevraagd, maar geeft voorlopig weinig commentaar. Bij het kabinet van de nieuwe minister blijft het stil over de zaak. 

Lahbib sprak in haar eerste dagen als minister wel al meermaals haar steun uit voor Oekraïne. Vandaag meldt ze dat ze een brief heeft geschreven aan haar Oekraïense ambtgenoot Dmitro Koeleba, naar aanleiding van Ukrainian Statehood Day, een door president Volodimir Zelenski uitgeroepen feestdag die vandaag voor het eerst wordt gevierd.

De MR-minister verwijst in de brief niet naar de situatie, al benadrukt ze wel dat de Krim, net als de oostelijke Donbas-regio, illegaal door Rusland wordt bezet. "De territoriale integriteit van Oekraïne binnen zijn internationaal erkende grenzen moet volledig worden geëerbiedigd. Deze grenzen omvatten alle gebieden van Oekraïne, waaronder de Krim en de Donbas, die momenteel illegaal worden bezet door de Russische Federatie, rechtstreeks of via marionettenregimes", schrijft ze. 

Lahbib zegt ook dat ze hoopt snel de mogelijkheid te krijgen om Kiev te bezoeken, dat België Oekraïne ziet als een "lid van de Europese familie" en dat het land blijvend op de volle steun van ons land kan rekenen.

Het feit dat de regeringspartijen nog niet gereageerd hebben op de zaak, toont volgens Bernard Demonty van Le Soir aan dat de positie van Hadja Lahbib nog niet ter discussie staat. 

"Het feit dat MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez niets zegt, toont aan dat de zaak ook een probleem is binnen de MR. Ze beseffen dat er een groot probleem is, maar ze zeggen dat de pers de zaak opblaast. Ze hopen dat het niet escaleert", legt Demonty uit in "Terzake".

Volgens Demonty ligt de sleutel in zaak helemaal in handen van Oekraïne. "Als Oekraïne zegt dat ze nooit welkom is, dan is er een groot politiek probleem voor de minister van Buitenlandse Zaken.

Jan Balliauw treedt Demonty bij. "De oorlog in Oekraïne is een heel zwaar dossier in de internationale politiek. België kan zich niet veroorloven  om een minister van Buitenlandse Zaken te hebben die geen open lijn heeft met Kiev", zegt Balliauw.

De Oekraïense Iryna Zbrozhek, die al meer dan 20 jaar in ons land woont, vertelt dat er in Oekraïne heel wat verontwaardiging is over de Krim-reis van minister Lahbib. "De Oekraïense regering zit daardoor in een moeilijke positie", zegt ze in "De wereld vandaag op Radio 1. 

Want kan de minister nu nog naar Kiev reizen? "Aan de ene kant wil de Oekraïense regering de relaties met België zeker niet verzuren, want de Belgische regering heeft Oekraïne altijd gesteund. Aan de andere kant is de rode lijn dat het niet legaal is om via Rusland naar de Krim te gaan. Het zou een gevaarlijk precedent zijn."

De brief die Lahbib geschreven heeft, is volgens Zbrozhek onvoldoende. Zij meent dat er excuses moeten komen. "Ik dacht eerst dat het tenminste een eerste stap was. Maar het is in het verkeerde keelgat geschoten dat er nog altijd geen erkenning komt door de minister of haar team dat er een fout is gemaakt."