Foto Michaël Torfs

Grondwater zakt drastisch, ook waterlopen drogen stilaan op: "De situatie is ernstig"

Door de aanhoudende droogte is het grondwater in Vlaanderen drastisch gezakt. De grondwaterstanden zijn nu al op 79 procent van de meetpunten "laag tot zeer laag", en ook het peil van de waterlopen daalt zienderogen. Op 18 procent van de meetplaatsen in onze waterlopen is er sprake van historisch lage gemiddelde debieten. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Terwijl de natuur en de landbouw (en nu stilaan ook de scheepvaart) steeds meer in de problemen raken, is er voorlopig nog geen probleem voor ons drinkwater. 

Volgens de nieuwe cijfers kampt Vlaanderen met lage grondwaterstanden op 44 procent van de meetpunten en zeer lage standen op 35 procent van de meetpunten. Ter vergelijking: een maand geleden was dat respectievelijk nog maar 31 en 13 procent. Het aantal plekken met lage of zeer lage grondwaterstanden is dus bijna verdubbeld van 44 naar 79 procent in een maand tijd. 

De cijfers van begin augustus zijn nog slechter dan die van de droge zomer van 2020, toen er "maar" op 75 procent van de meetpunten sprake was van lage of zeer lage niveaus. Een jaar geleden, tijdens de natte zomer van 2021, gold dat overigens maar voor 7 procent van de meetpunten. 

Het grote neerslagtekort en de extreem droge julimaand (de droogste sinds eind 19e eeuw) hebben een steeds groter effect. In sommige streken is het neerslagtekort (dat ook de verdamping meerekent) al opgelopen tot ruim 300 millimeter of 300 liter water per vierkante meter sinds 1 april, het begin van de hydrologische zomer. Dat is onder meer het geval in delen van West-Vlaanderen. Ook een groot deel van Oost-Vlaanderen is er slecht aan toe, in het oosten van Vlaanderen is het globaal net ietsje beter. 

Bekijk op onderstaande grafiek van de VMM de evolutie van ons grondwater tijdens de voorbije twee jaar. Hoe meer bruin of donkerbruin, hoe droger. Maar ook het aantal plaatsen met een "normale" waterstand (in wit) krimpt fel. 

In bepaalde waterlopen staat het debiet historisch laag

Ook de kleinere, onbevaarbare waterlopen zijn er slecht aan toe. Op 53 procent van de meetpunten in heel Vlaanderen worden er momenteel zeer lage en lage 14-daagse gemiddelde debieten gemeten. Er zijn op sommige plaatsen zelfs recordlage debieten gemeten zoals op verschillende plekken in West-Vlaanderen en in het Dender- en het Dijlebekken, en dat ondanks een oppompverbod voor de boeren dat er al enkele weken geldt. 

"Op 20 procent van de plaatsen hebben we lage waarden gemeten die we nog niet eerder zagen", vertelt Katrien Smet van de VMM. "Het is echt een heel groot probleem voor de natuur, voor de fauna en flora. Er zijn al heel wat vissen gestorven. Sommige zijn kunnen wegvluchten, maar op sommige plaatsen is het enige water dat er nog is het effluent (gezuiverd wateroverschot, red.) van een rioolwaterzuiveringsinstallatie of van een bedrijf. De impact op de natuur is heel groot." 

Het is een heel groot probleem voor de natuur, er zijn al heel wat vissen gestorven

Katrien Smet, VMM

Ook de grotere, bevaarbare waterlopen beginnen het effect te ondervinden. "Daar moeten tal van maatregelen genomen worden om het bevaarbaar te houden", zegt Smet daarover. 

Op het kanaal Gent-Terneuzen, een belangrijke economische as, moeten de schepen wat minder vol worden geladen omdat het waterpeil er gedaald is. Op het al even drukke Albertkanaal zijn aan de sluizen pompen geïnstalleerd om niet te veel water verloren te laten gaan telkens de sluis opent. "Als de Maas geen water meer kan geven, dan zou er geen scheepvaart meer mogelijk zijn op het Albertkanaal of de Kempische kanalen", vertelt Liliane Stinissen van de Vlaamse Waterweg. "Daarom pompen we telkens water terug naar het hoger gelegen gedeelte. We deden dat ook al in Wijnegem, en nu ook in Genk. Want dat is een belangrijke sluis omdat ze het dichtst bij de Maas ligt."

De situatie is ernstig

Katrien Smet, VMM

BEKIJK - Op veel plaatsen kan je zelfs de bodem van de beken of rivieren zien:

Videospeler inladen...

"De situatie is ernstig en wordt nauwgezet opgevolgd", zegt woordvoerster Katrien Smet. Ze benadrukt echter ook dat Vlaanderen beter gewapend is tegen de droogte dan een paar jaar terug, tenminste toch wat onze drinkwatervoorziening betreft.

Maandag is er opnieuw een bespreking van de droogtetoestand door de adviesgroep Droogte. Afgelopen maandag zijn er nog geen nieuwe maatregelen genomen, maar dat kan binnenkort veranderen als het kurkdroog blijft. 

Dat laatste is overigens het geval, met veel zon komend weekend en opnieuw stijgende temperaturen, met zelfs een mogelijke hittegolf midden volgende week. 

Beluister het gesprek met Katrien Smet in "De ochtend":

James Arthur Photography

Meest gelezen