Wie vandaag een huis verbouwt of een nieuwbouwwoning koopt in Vlaanderen is verplicht om een regenwaterput te installeren van minstens 5.000 liter. Als het overstroomt, dan moet het water via een infiltratiesysteem in de grond kunnen doordringen, in plaats van weg te stromen via het riool.

Die realiteit lijkt vandaag echter ingehaald door de steeds frequentere droogteperiodes in ons land. Dit jaar kwam de droogte al erg vroeg. Zo telde het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België (KMI) in maart vier neerslagdagen en acht in april. Ook in de voorbije maand juli telde het KMI maar vijf dagen neerslag. Het grondwaterpeil is daardoor vandaag nog verder gezakt, blijkt uit het meest recente toestandsrapport van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Op 18 procent van de meetplaatsen in die waterlopen worden zelfs historisch lage 14-daagse gemiddelde debieten gemeten.

De problemen bevinden zich momenteel vooral bij de natuur, landbouw en industrie, zegt VMM-woordvoerster Katrien Smet. ‘Het kraanwater is nog voldoende in voorraad, maar we moeten natuurlijk wel zuinig omgaan met alle soorten water het hele jaar door. Zeker nu, want we weten niet hoe lang het nog droog zal blijven.’ De VMM verwacht alvast dat het op korte termijn zeer droog tot extreem droog zal blijven in het grootste deel van Vlaanderen, zeker nu de kans groot is dat er vanaf zondag een heuse hittegolf op ons afkomt.

Nieuwe wetgeving

Ook particulieren zagen een tijdje geleden al het gevolg van de droogte in hun directe omgeving: het gras - in de tuin of het park - verdorde zienderogen. Patrick Willems, professor hydrologie aan de KU Leuven zei in mei al tegen De Standaard dat het erg droog was in Vlaanderen. Toen beweerde hij dat de kleine en middelgrote regenputten in onze tuinen al praktisch opgedroogd waren.

Toch zijn volgens vele experts regenwaterputten slimme investeringen die je op termijn kan terugverdienen door een lagere waterfactuur te betalen. Dat vindt ook Willems, die stelt dat de investering zich, afhankelijk van uw waterverbruik en de stijging van de waterprijs, zich na zo’n twintig jaar kan terugbetalen. Binnenkort geldt ook de verplichting om bij elke grondige renovatie een regenwaterput te plaatsen, vertelt Sanderijn Vanleenhove, persverantwoordelijke bij Bouwunie. ‘Dat zal sowieso het aantal waterputten in Vlaanderen de hoogte induwen.’

Volgens Vanleenhove zijn er nog geen echter cijfers over het aantal regenputten in Vlaanderen. ‘Volgens een antwoord van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) aan een schriftelijke vraag van Tinne Rombouts (CD&V) in 2020 zou zo’n 60 procent van de Vlaamse huishoudens een regenwaterput hebben, wat overeenkomt met grofweg 1,6 miljoen Vlamingen.’

Meer Vlamingen besparen op water

Wanneer mensen hun huis grondig renoveren, kiezen de meeste mensen ervoor om - op advies van de aannemer - een grotere waterput te plaatsen dan wettelijk nodig is. ‘De ervaring van onze aannemers leert dat bij nieuwbouwwoningen het merendeel van de bouwheren voor een grotere regenwaterput kiest’, weet Vanleenhove. ‘Wettelijk is soms bijvoorbeeld een put van 7.500 liter verplicht, maar als de aannemer aanraadt om er een van 10.000 liter te installeren, dan volgt het overgrote deel van de mensen dat advies. De meerkost is uiteindelijk ook veel lager voor een hoger rendement.’

De woordvoerster geeft zichzelf als voorbeeld. ‘Wij staken een dubbel zo grote regenput dan wettelijk verplicht, omdat het rendement uiteindelijk hoger ligt.’ Dezelfde verklaring geeft ook Michiel Vandyck, verantwoordelijke voor Brico Kontich. ‘Vooral in minder verstedelijkte gebieden zien we steeds meer mensen bij Brico over de vloer komen die één van onze regentonnen willen kopen’, vertelt hij. ‘Dat is een trend die we de laatste jaren steeds meer zien. De klant wordt inventiever om meer en meer regenwater te kunnen opslaan en dat zien we ook in onze verkoop.’

Volgens de verantwoordelijke ligt de steeds duurder wordende kostprijs van leidingwater aan de grondslag van die trend. ‘Daarnaast zijn onze klanten meer geneigd dan vroeger om te besparen of omdat ze hun steentje willen bijdragen aan het klimaat.’ Brico beschikt over pvc-watertonnen waar zo’n 500 liter in kan. ‘Dat is een vrij nieuw product, en de verkoop daarvan zien we elk jaar toenemen. Ook de materialen die mensen gebruiken om zelf een regenton te maken zien te we jaar na jaar stijgen.’

‘Investering in de toekomst’

De meeste Vlamingen houden zich vandaag bezig om op een betere manier regenwater zoveel mogelijk te recupereren. In verstedelijkte gebieden ligt de situatie wel anders, merkt Vandyck op. ‘In andere winkels dichtbij centrumsteden is de verkoop veel minder groot. De mensen die naar Brico’s in grotere steden gaan, wonen meestal in appartementen in plaats van huizen. Daardoor is er minder nood om watertonnen te kopen, omdat ze vaak zelf geen tuin of te weinig plek hebben om het te installeren.’

Dat geeft ook Vanleenhove aan. ‘De meeste stadsinwoners hebben niet meer dan een binnenkoer, omringd door hoge tuinmuren. Een regenwaterput plaatsen is daar sowieso al een grotere kost. De stap is ook groter om over te schakelen van een kleine regenwaterput naar een grotere, want de meerkost is er vaak veel hoger dan de meerkost voor een grotere put bij nieuwbouwwoning.’

Voor Vanleenhove is een waterput plaatsen een goede manier om de droogteproblematiek bij particulieren aan te pakken. ‘We moeten verantwoordelijk omspringen met water. Neen, het zal niet altijd evident zijn om een regenwaterput te plaatsen, en in sommige gevallen zal er voor de klant helaas ook een stevig prijskaartje aan vast hangen. Toch wordt water in de toekomst sowieso duurder. Daarom is een regenwaterput altijd een investering in de toekomst.’

Correctie 6 augustus 2022: een regenwaterput is al langer verplicht bij nieuwbouw, de verplichting komt er nu ook bij een grondige renovatie.