‘De nationale ploeg ontsnapt aan het idee van de twee culturen die in dit land zouden bestaan’

Een politicoloog die zich op het voetbal stort: leg uit.

“Het artikel maakt deel uit van een speciaal nummer van het tijdschrift Soccer and society, waarbij de prestaties op het WK voetbal belicht worden vanuit verschillende oogpunten: nationale identiteit, sponsors, langlopende vetes enzovoort. Voor België hebben we onder meer bekeken hoe de prestaties van de Rode Duivels gemediatiseerd worden, en dan vooral in de voorbije jaren. Daar is toch iets bijzonders aan de hand.”

Wat dan?

“Om te beginnen komen de prestaties van de voorbije jaren er na een lange periode van moeilijkheden, waarbij ons land verschillende keren niet gekwalificeerd raakte voor een groot toernooi. Met uitzondering van Mexico ’86 heeft ons land ook geen traditie met sterke prestaties op internationale tornooien. Ook op clubniveau gingen de resultaten van de Belgische ploegen in Europa flink achteruit.

“Maar in de voorbije jaren is er wel een sterk bilan. En dat duurt nu toch al een hele tijd, zelfs als er af en toe flinke teleurstellingen zijn geweest. Die lange reeks goede resultaten van de nationale ploeg is iets nieuws.

“En wat ook nieuw is: eigenlijk zijn er weinig communautaire discussies rond de Rode Duivels. Dat was vroeger wel eens anders. Vooral over het taalgebruik van de trainer is er vaak ophef geweest, bijvoorbeeld onder Robert Waseige of Marc Wilmots. Vandaag spreekt de coach in de media noch Nederlands, noch Frans.”

Heeft die succesreeks van de Rode Duivels ook gezorgd voor meer politieke recuperatie?

“Over het algemeen hoor je de politiek niet als het slecht gaat. Het paradoxale aan de situatie van de voorbije jaren is dat de politiek – zeker federaal – nog steeds vrij afzijdig bleef, ook al gaat het sportief goed. Misschien was het de regeringsdeelname van de N-VA die ervoor zorgde dat premier Charles Michel eigenlijk geen enkele keer aanwezig was op een tornooi.

“Anderzijds is het wel interessant hoe de Duivels als een vorm van soft power ingezet worden, een diplomatieke troefkaart. Als minister van Buitenlandse Zaken stelde Didier Reynders (MR) bijvoorbeeld voor om de ploeg mee te nemen op buitenlandse missies. Op het internationale niveau geven de Rode Duivels ons land een zekere uitstraling en herkenbaarheid. En het helpt ook dat een aantal spelers – Thibaut Courtois, Eden Hazard, Kevin De Bruyne – bij de grootste clubs ter wereld spelen.”

Zorgden de Rode Duivels ook voor een gevoel van patriottisme?

“Daar zou ik voorzichtig mee zijn. Als een nationale ploeg speelt, is er altijd een zekere vorm van patriottisme. Maar dat hangt erg af van de sportieve resultaten. Bij echt patriottisme zou je toch denken dat je de ploeg steunt in goede en kwade tijden.

“België is geen land met een groot nationaal gevoel, en een overwinning van de Belgen brengt daar weinig verandering in. Dat de stadions vol zitten, wil dus niet zeggen dat er ook een hernieuwd belgicisme opstaat.”

Al merkt u wel op dat het noorden en het zuiden van het land iets nieuws gemeen hebben: ze scanderen allebei “waar is da feesje”.

(lacht) “In de jaren 70 lachten de Franstalige supporters wel eens met de ‘kaaskoppen’, maar eigenlijk wisten ze niet wat dat betekende. ‘Waar is da feesje’, dat begrijpt iedereen. Maar dat heeft nu geen grote communautaire implicaties.

“Toch is er iets bijzonders aan het voetbal: het is een van de weinige dingen waarin Franstaligen en Nederlandstaligen nog dezelfde ruimte delen. Ik verklaar mij nader: bij een wedstrijd van de Rode Duivels zijn de kijkcijfers spectaculair op de VRT én de RTBF. En ook de commentaren zijn relatief gelijklopend. De nationale ploeg ontsnapt aan het idee van de twee culturen die in dit land zouden bestaan.”