Wie was er eerst op Groot Schietveld, de soldaat of de wandelaar?

“De standaardreactie? ‘Oei, dat wist ik niet.’ Maar ze weten het natuurlijk wel”, zegt luitenant-kolonel Erik Verstraelen. Er is de rood-wit gestreepte bareel. Er zijn de verbodsborden met ‘verboden toegang: militair domein’. Er is een wapperende rode vlag. Er is zelfs een dreigende doodskop. Je kunt het niet níét zien, als je de grenzen van het Groot Schietveld nadert.

Geen weldenkend mens die het in zijn hoofd haalt om deze Bermudadriehoek tussen Brasschaat, Brecht en Wuustwezel te betreden, zou je denken. Maar de afgelopen twee weken zijn er liefst 142 inbreuken vastgesteld, via een patrouille of de wildcamera’s van het hier gestationeerde Bataljon Artillerie. De beelden tonen een bonte verzameling van joggers, vissers, mountainbikers, motorcrossers en ruiters, zelfs een jeugdbeweging met jonge kinderen die de kopjes bukken en onder de bareel glijden.

Vanaf de top van de brandtoren op het militaire domein is de aantrekkingskracht onmiskenbaar. Het weidse panorama biedt een kleurenpalet van paarse heide, groene bossen en bruingekleurde vennen, verbergt vele broedvogels, adders en dagvlinders. Geen mensen, normaliter toch.

Terwijl we in een SUV over het terrein hobbelen, bespreken drie patrouilleleden de strategie om deze invasieve soort te vatten. Op een zichtbare plek aan de bareel? Neen, de ‘OP’ (observatieplek) moet stiekem zijn, om indringers op heterdaad te betrappen. Wie later deze week van corvé is, is gejost, zegt de chauffeur. “Het gaat snikheet zijn, en de Brabo-plas is de enige plek in de buurt waar je verfrissing kunt zoeken. Dan kun je wel wat indringers verwachten.”

Buurtbewoners zijn bij dezen gewaarschuwd: na twee jaar sensibiliseren, op het terrein en via sociale media, is het voor het leger welletjes geweest. Zeker gezien het extra personeel en de middelen die in dit kat-en-muisspelletje steken, terwijl er al een personeelstekort woedt. “Het gaat hier om een strafrechtelijke inbreuk, en die zullen we vanaf nu zo behandelen”, zegt luitenant-kolonel Verstraelen.

Alsof er net een pin uit een granaat getrokken is om een discussie te beslechten: ‘Wie was er eerst?’ Het leger staat op zijn strepen. De kazerne staat hier ruim 200 jaar, gebouwd op een plek waar je die als artillerie-eenheid het liefste hebt: het hol van Pluto. Pas nadien zijn de omliggende percelen aan een verkavelingswoede begonnen – sommige bewoners bouwden in hun achtertuin zelfs een poortje naar het domein. 

Gespannen voet

Lange tijd bleken beide kampen te verzoenen. Twee transversalen – grindwegen die het terrein dwars kruisen – waren vrij toegankelijk zolang er geen schietoefeningen op het terrein waren. “Die rode vlaggen hebben we altijd gerespecteerd”, zegt Frank Paelinckx, die op een paar honderd meter van zo’n doorgang woont die nu gesloten is. Hij mist het stukje natuur, net zoals heel wat buurtbewoners, en merkt dat buurt en leger op meer gespannen voet met elkaar leven.

De discipline die eigen is aan het legeruniform clasht met de morsigheid van burgers. “Waren ze gewoon op de paden aan de rand gebleven, geen haan had ernaar gekraaid”, zegt een van de patrouilleleden over de vele ‘coronawandelaars’. “Maar de mensen gingen steeds dieper, tot op het midden van het terrein, met kleine kinderen zelfs. Terwijl er hier voor twee eeuwen aan munitie ligt, soms niet ontploft.”

Er doken zwemmers op tijdens een ontmijningsactie, of een fotograaf die vanuit de struiken kiekjes nam van speciale eenheden. Bij de 142 recente inbreuken: één opzettelijke brandstichting. Wie zich de grote brand na een schietoefening vorig jaar herinnert – en de blaam voor Defensie – weet dat zoiets gevoelige tenen raakt in tijden van droogte. De heide herstelt zich nog volop, net als de reputatie van het bataljon.

Tegen eind dit jaar komt er dan maar een omheining, en een extra doorgang voor wandelaars langs de buitenkant van het domein. “Die omheining kost meer dan een miljoen euro, middelen die we veel nuttiger kunnen besteden”, zucht een officier. En dat dus allemaal omdat niet de uitgestoken vinger, maar de hele arm werd genomen. “Weet je waarom de natuur hier zo mooi is? Omdat mensen er wegblijven. Op heel wat van die ongerepte plekken komen zelfs wij nooit.”