(Bijna) terug naar school: waarom de ene "gratis" laptop je als ouder meer kost dan de andere
Een laptop voor elke leerling: daarvoor trok Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) per leerling in het secundair onderwijs zo’n 510 euro uit. Deze zomer kregen scholen de tweede en laatste schijf van dat bedrag uitbetaald. Ze krijgen heel wat vrijheid in de manier waarop ze laptops voor hun leerlingen voorzien, waardoor de verschillen in de factuur voor de ouders erg kunnen oplopen.
Om de digitalisering in het onderwijs te versnellen, lanceerde Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) "de digisprong". Het belangrijkste doel? Dat elke leerling vanaf het vijfde leerjaar een eigen laptop kan gebruiken. In het basisonderwijs mogen scholen geen ICT-kosten doorrekenen aan de ouders, maar secundaire scholen hebben meer vrijheid. Daardoor ontstaan er grote verschillen op de schoolfactuur.
Van zo goed als gratis tot meer dan 800 euro
Scholen kiezen zelf welk type toestel hen het nuttigst lijkt voor hun leerlingen. De goedkoopste modellen zijn niet altijd de interessantste, want de toestellen moeten verschillende jaren mee en moeten tegen een stootje kunnen. “Je moet al goed onderhandeld hebben om voor 510 euro een laptop te vinden waarvan de batterij een hele dag meegaat en die schokbestendig is”, zegt Koen Vandenhoudt, voorzitter van de Vlaamse ICT-coördinatoren Liga.
“Een Chromebook kan daarom een betaalbaar alternatief zijn”, zegt Arne Vandendriessche van Signpost, de grootste verdeler van laptops aan Vlaamse scholen: “Chromebooks kan je al voor 300 à 500 euro krijgen. Voor een laptop die verschillende jaren moet meegaan, met onderhoud, beschermhoes en bijhorende software gaat het gemakkelijk om 500 à 700 euro.” Zo’n aankoopbedrag is best hoog voor ouders. Vandenhoudt: “Leasingcontracten waar onderhoud is inbegrepen, kunnen daarom interessant zijn.”
Je moet al goed onderhandeld hebben om voor 510 euro een laptop te vinden waarvan de batterij een hele dag meegaat en die schokbestendig is
Scholen kunnen kiezen voor zo’n leasingsysteem bij een externe firma, maar ook bijvoorbeeld voor een systeem waarbij de school eigenaar is van de laptops en ze doorverhuurt aan de leerlingen. Of de school kan ouders ook vragen om een toestel voor de leerlingen te kopen. Dat kan dan met een eenmalige aankoop of met een huurkoopformule.
Voor de ouders is het verschil groot: zo zijn er scholen die voor het gebruiksrecht van een laptop jaarlijks 12 à 30 euro vragen. Als de leerling eigenaar van de laptop wordt, zijn er dan weer prijzen van meer dan 800 euro. In dat geval krijg je later wel een korting op je schoolfactuur, al kan de hoogte van die korting school per school verschillen.
Waarom de ene school een grotere korting op de factuur geeft dan de andere
Als minister Weyts een bedrag van 510 euro per leerling voorziet, waarom is de korting die je als ouder krijgt dan vaak toch lager? Daarvoor zijn verschillende redenen mogelijk. Als scholen meer leerlingen hebben dan toen de bedragen werden berekend, houden ze per leerling een kleiner bedrag over. Zij keren dan bijvoorbeeld 480 euro aan de ouders uit wanneer die een toestel moeten aankopen. Sommige scholen betalen die korting in schijven uit, gespreid over verschillende schooljaren. Andere kiezen voor een eenmalige terugbetaling.
Er zijn ook scholen die slechts een 300-tal euro teruggeven aan de ouders. Dan is het belangrijk om de reden van de lagere korting te kennen. Die kan je altijd navragen bij je school. Een school kan er bijvoorbeeld voor kiezen om laptops voor kansarme leerlingen volledig te betalen, waardoor minder geld overblijft om als korting aan de andere ouders uit te betalen. Of scholen spreiden de middelen over meerdere schooljaren om ook in de toekomst de aankoop van laptops betaalbaar te houden. Ook dat is de vrijheid van de school. Maar wat een school zeker niet mag, is ouders vragen om een laptop te kopen om dan een deel van de korting te kunnen gebruiken om de ICT-infrastructuur op school uit te breiden. Daarvoor krijgen scholen al andere middelen.
Dat een tegemoetkoming moet worden voorzien aan alle leerlingen die zelf een toestel aanschaffen, is naar het oordeel van de Commissie de enig mogelijke lezing
Als de school je verplicht om een laptop – al dan niet via de school – aan te kopen, heb je altijd recht op zo’n 'digisprongkorting'. Ook als je zelf je eigen toestel meebrengt. De Commissie Zorgvuldig Bestuur – waar je met klachten en vragen over schoolkosten terecht kan - tikte zo recent nog een school op de vingers die enkel een korting voorzag voor ouders die via de school een laptop kochten. Een hogere korting geven aan ouders die meedoen aan de groepsaankoop van de school mag dan weer wel, verduidelijkt het kabinet van minister Weyts: “Maar dan moet dat allemaal opgenomen zijn in het schoolreglement zodat ouders op voorhand weten waar ze zich aan kunnen verwachten. En het moet ter discussie kunnen staan in participatieve organen zoals de schoolraad.”
Verplichte laptop via de school? Mag niet
Verschillende scholen verplichten ouders om een laptop via de school aan te kopen. Ze redeneren dat het veel efficiënter is wanneer alle leerlingen dezelfde laptops met dezelfde software gebruiken. Toch mag dat officieel niet. Wel mag een school verplichten om een laptop mee naar school te brengen en kan de school specifieke eisen opleggen voor het type toestel. Je hebt als ouder dan de keuze om dat type via de school aan te kopen of zelf op zoek te gaan naar een alternatief.
Vragen rond schoolkosten
Vzw Krijt ondersteunt scholen om onderwijs betaalbaar te houden en betreurt dat er scholen zijn die ervoor kiezen om ouders dure laptops te laten aanschaffen. Coördinator Colette Victor: “Voor de meeste leerlingen volstaan de betaalbare toestellen. We vrezen dat dure laptops een subtiele strategie zijn van sommige scholen om kansarme leerlingen te weren, zoals dat soms ook met dure schoolreizen gebeurt.”
We vrezen dat dure laptops een subtiele strategie zijn van sommige scholen om kansarme leerlingen te weren
Colette Victor: "Bepaalde leerlingen met een bepaald profiel niet aantrekken. Jammer genoeg denk ik dat er wel scholen zijn die deze beslissingen maken"
Heb je vragen over het laptopbeleid en de bijhorende kosten op de school van je tiener? Klop dan eerst bij de school zelf aan. De directie kan het kostenplaatje duiden, of je kan ook meer uitleg vragen aan de oudervertegenwoordiger in de schoolraad. Want in de schoolraad worden de plannen van de school rond schoolkosten besproken. Als je het niet eens bent met de kosten die een school aanrekent en je vindt geen oplossing binnen de school, dan kan je contact opnemen met de Commissie voor Zorgvuldig Bestuur.