Kerncentrale Zaporizja weer aangesloten op stroomnet

De Russische autoriteiten hadden eerder aangegeven dat de stroomvoorziening van de centrale was afgesneden in reactie op een brand in de buurt. Volgens de Oekraïense eigenaar Energoatom was het de eerste keer dat de centrale is losgekoppeld van het Oekraïense net.

Een expert van Greenpeace zegt dat de centrale voor de koeling van alle zes reactoren afhankelijk is van een kabel naar een nabijgelegen kolencentrale in Enerhodar. Deze verbinding viel de afgelopen weken meerdere keren uit en is pas onlangs hersteld, meldt nucleair expert Jan Haverkamp van de milieuorganisatie.

Eerder op de dag waren er meldingen dat in grote delen van het door Rusland veroverde zuiden van Oekraïne de stroom was uitgevallen. In de stad Cherson zou door de stroomstoring ook de drinkwatervoorziening zijn stilgevallen.

De kerncentrale van Zaporizja, ten noordwesten van Melitopol, is sinds maart in handen van Rusland en wordt volgens het Russische defensieministerie vaak onder vuur genomen door Oekraïense milities of het Oekraïense leger. Oekraïne op zijn beurt verwijt de Russen beschietingen.

De Britse krant The Guardian had woensdag nog melding gemaakt van een gedetailleerd Russisch plan om de kerncentrale los te koppelen van het Oekraïense elektriciteitsnet.

“De voorwaarde voor het plan was dat er zware schade zou zijn aan alle lijnen die de kerncentrale van Zaporizja verbinden met het Oekraïense netwerk”, verklaarde Petro Kotin, het hoofd van het Oekraïense atoomenergiebedrijf Energoatom. Hij waarschuwde dat het Russische leger de verbindingen zou viseren om het noodscenario uit te kunnen voeren.

Kotin stelt in het interview ook dat het loskoppelen leidt tot een groter veiligheidsrisico, omdat het systeem dan van één elektriciteitsbron afhankelijk wordt voor de koeling van de reactoren.

“Je kunt niet zomaar onmiddellijk van het ene systeem op het andere overschakelen. Je moet alles aan de ene kant uitschakelen, en dan begin je aan de andere kant aan te schakelen”, zegt hij. Tijdens de omschakeling zou de centrale alleen afhankelijk zijn van een back-upgenerator op diesel, zonder verdere alternatieven. Na 90 minuten zonder stroom kunnen de reactoren een gevaarlijke temperatuur bereiken.

De grootste kerncentrale van Europa ligt op de zuidelijke oever van de rivier Dnjepr. De noordelijke oever is in Oekraïense handen. Internationale organisaties dringen erop aan het complex vrij te maken van militairen om het gevaar van een kernramp te verkleinen.

Over een IAEA-missie naar de centrale wordt al een tijd onderhandeld. VN-topman António Guterres riep woensdag in de Veiligheidsraad in New York opnieuw op tot een internationale expertmissie, waarvoor ondanks officiële steun van de strijdende partijen nog steeds geen groen licht is. De Oekraïense energieminister sprak de verwachting uit dat de missie er de komende dagen komt, “zeker niet later dan begin september”.

De presidenten van de Verenigde Staten en Oekraïne sprake elkaar donderdag telefonisch en beiden riepen Rusland volgens het Witte Huis op om de volledige controle over de kerncentrale terug te geven aan Oekraïne en om toegang voor het atoomagentschap van de VN. De Amerikaanse regering maande Moskou vooral geen energie van Oekraïne af te tappen om bezette gebieden in Oekraïne van stroom te voorzien.