‘Moet ik echt al een crèche zoeken nog vóór ik zwanger ben?’

Nog maar twee dagen wist Barbara Quatacker (34) dat ze zwanger was of daar was de huisarts al met de realitycheck: ‘Zoek maar vlug een crèche.’ “Ik wilde daar helemaal nog niet mee bezig zijn”, zegt Quatacker. “Maar tijd om dat grote nieuws te verwerken, krijg je niet. Terwijl er op dat moment zo veel door je heen gaat, zowel fysiek als mentaal.”

Een snelle aanvraag via het digitaal loket van Dendermonde eindigde in tranen. “Ik ben leerkracht, dus ik wilde graag in september weer aan de slag. Maar de eerste plek kwam pas in maart 2023 vrij. ‘Trek uw plan’, zo voelde het echt. We zijn toen zelf op Google Maps gaan zoeken, beginnen te bellen en te mailen naar crèches en onthaalouders, en hebben uiteindelijk toch iets gevonden vanaf november. Maar van keuze was geen sprake, terwijl er toch een klik zou moeten zijn, een basisgevoel van veiligheid?”

Ze is lang niet de enige voor wie het ‘te nemen of te laten’ is. Ook Petra Peleman (28) kreeg via de lokale dienst van De Pinte droogjes een Excel-lijst opgestuurd. “Dertig initiatieven stonden erop. Geen enkel matchte met onze vraag.” Die was voor maart, maar pas in september 2023 was er een kinderopvang die plek had. Via familie en een crèche die één dag per week soelaas kan bieden, zullen ze dat gapende gat proberen te vullen. “Ik wist dat het niet makkelijk ging zijn, maar zó erg? Dit geeft een enorme stress”, zegt Peleman.

Nog voor de eerste echo

Voor ouders blijkt het vaak een wat bizarre ervaring. “We zijn nog voor de eerste echo beginnen te zoeken”, zegt Nikki Mahieu (32) uit Laarne. “Je weet nog niet of het over één of twee kindjes gaat, of het zelfs levensvatbaar is. En toch was ik al te laat en vond ik geen opvang zonder dat ik ouderschapsverlof zou moeten opnemen. Je kan toch geen plaats zoeken nog voordat je zwanger bent?”

Dat laatste blijkt vandaag geen fictie. In Het Belang van Limburg getuigt een onthaalmoeder uit Oudsbergen dat toekomstige ouders al komen aankloppen nog voor de zaak beklonken is. “Ze zeggen dan: ‘Ik zou mijn kinderen graag bij jou willen laten komen. Wanneer heb je plaats? Want we willen echt bij jou”, klinkt het. Ouders zouden dan “de zwangerschap timen wanneer er plaats is”. Komt er uiteindelijk toch geen kind, dan raakt de plaats wel opgevuld.

Beginnen met zoeken doe je ‘het best in de eerste weken van je zwangerschap’, zo klinkt het bij Kind en Gezin. Maar op lokaal niveau sijpelt de krapte zelfs al door in de officiële communicatie: ‘Ben je zwanger of een zwangerschap aan het plannen? Start dan tijdig met de zoektocht’, lezen we bij het digitaal loket van Aalter. Een lokale kinderopvang: “Vaak contacteren mensen ons zodra ze zwanger zijn, en dan moeten we vaak nog de helft teleurstellen. Ons eerste plekje? Januari 2024.”

Toestanden waarbij plaatsen daadwerkelijk toegewezen worden vóór een zwangerschap, lijken eerder uitzondering dan regel. Sowieso is het via de officiële aanmeldprocedures in feite niet mogelijk. Dat de nood erg hoog is, is echter onmiskenbaar. “Als we bijvoorbeeld een opvang moeten sluiten, zitten ouders echt met de handen in het haar. In zulke situaties is het enorm lastig om opvang te vinden”, zegt Nele Wouters van het Agentschap Opgroeien. Al kan de beschikbaarheid van opvangplaatsen lokaal heel erg verschillen.

‘Moordend’ klimaat

Ouarda Abdouni van de Roeselaarse crèche Baby-Belle ziet het niet snel beteren. “De voorbije vijf dagen zijn er zestien opvanglocaties verdwenen van de lijst van Kind en Gezin”, zegt ze. “Er zullen er meer en meer stoppen. Niet door gebrek aan plaats, maar door gebrek aan medewerkers.”

Berichten over wantoestanden in de sector, die naar boven borrelden na de dood van een baby in ’t Sloeberhuisje, hebben volgens Abdouni tot een “moordend” klimaat geleid. “Deze job is echt niet te onderschatten. Maar maak één fout en je staat de dag erna in elke krant. Wie wil daar nog aan beginnen?”

Dat zet aan tot denken bij wie een kinderwens heeft. Daisy Fonteyne (30) uit Staden zag hoe de crèche van haar metekindje in mei sloot na een incident, en hoe haar broer en schoonzus nu bijna een jaar moeten wachten op een volwaardige opvangplaats. Intussen is het schipperen tussen de grootouders. “In dat soort toestanden heb ik echt totaal geen zin”, zegt Fonteyne.

In zekere zin heeft zelfs haar wens er een deukje door gekregen. “Waar ik vroeger sowieso gezegd zou hebben dat we meerdere kindjes willen, is het nu eerder: laat ons maar beginnen met eentje. Want hoe gaan we dat aanpakken als we geen opvangplaats vinden? Of moet ik echt al een plek beginnen te zoeken voor een kindje dat er op termijn misschien zit aan te komen? Dat speelt allemaal in mijn achterhoofd.”