Supersnelle nieuwe parkinsontest is geïnspireerd op vrouw die de ziekte kan ruiken

Even een wattenstaafje over iemands rug halen en een paar minuten later weet je of diegene parkinson heeft. Wetenschappers van de University of Manchester rapporteren deze week goede resultaten over een supersnelle parkinsontest. Opmerkelijk: de inspiratie kwam van een Schotse verpleegkundige die de ziekte kan ruiken.

Járen voordat haar man de diagnose parkinson kreeg, viel Joy Milne op dat zijn geur veranderde. Ze rook een muskusachtige geur. Later, bij een bijeenkomst van parkinsonpatiënten, was die geur voor haar alomtegenwoordig.

Wetenschappers hoorden het verhaal en besloten haar reukvermogen op de proef te stellen door haar T-shirts te geven van parkinsonpatiënten en gezonde mensen. Milne pikte alle parkinsonpatiënten eruit, schrijft The Guardian. Uit de gezonde groep wees ze ook een persoon aan die op dat moment nog gezond was, maar volgens haar wel degelijk de ziekte al had – acht maanden later kreeg diegene inderdaad de diagnose.

Huidvet

De verklaring schuilt, naast het bijzonder goede reukvermogen van Milne, in de productie van talg. Dit huidvet voorkomt uitdroging en beschermt tegen infectie door bacteriën en schimmels. Parkinsonpatiënten produceren doorgaans veel van dit huidvet, beschrijven de wetenschappers in The Journal of the American Chemical Society.

Dit verandert de moleculaire samenstelling en sommige mensen kunnen dat ruiken. De Britse wetenschappers ontwikkelden een soort elektronische neus die dit soort subtiele veranderingen ook kan oppikken. Een zogeheten massaspectrometrie let daarbij op het gewicht van verschillende brokstukken van moleculen.

Bas Bloem, hoogleraar en parkinsonexpert aan het Radboudumc, vindt de Britse resultaten veelbelovend. De ziekte van Parkinson diagnosticeren artsen nu door te letten op symptomen zoals traagheid, stijfheid en trillingen. Maar als patiënten in deze fase zitten, hebben ze de ziekte al minimaal tien jaar, waarbij ze vaak al jaren worstelen met klachten als obstipatie, verstoorde slaap of depressie.

Nieuwe test

“Ze gaan ziekenhuis in, ziekenhuis uit, zonder dat artsen meteen aan parkinson denken”, zegt Bloem. “Een vroege diagnose met zo’n elektronische neus zou enorm kunnen helpen om de ziekte tijdig te ontdekken en mensen eerder te behandelen met medicijnen die klachten verlichten of, zodra deze beschikbaar zijn, de ziekte kunnen afremmen.”

Daar zit dan ook direct de grote uitdaging voor de nieuwe test. De Britse wetenschappers hielden een experiment met 79 mensen van wie al vaststond dat ze de ziekte van Parkinson hadden, plus een controlegroep van 71 gezonde mensen. “Ik ben benieuwd of de test ook gevoelig genoeg is om de ziekte in een veel vroeger stadium op te pikken”, zegt Bloem. “Daarvoor zou je een nieuw experiment moeten organiseren, bijvoorbeeld door mensen te volgen die de diagnose nu nog niet hebben, maar die wel een een genetische aanleg hebben voor parkinson.’