Direct naar artikelinhoud
LiveblogProces aanslagen 22 maart

Live - Terreurproces wordt officieel uitgesteld • Van Quickenborne gaat uit van vertraging van ‘weken, niet maanden’

Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) verwacht een vertraging van ‘enkele weken’ voor het assisenproces.Beeld Photo News

In Evere is het proces rond de terreuraanslagen van 2016 in Brussel en Zaventem van start gegaan met een inleidende zitting. Er bestaat discussie rond de glazen boxen waarin de beschuldigden, onder wie Salah Abdeslam en Mohamed Abrini, moeten plaatsnemen. Volg alle ontwikkelingen in deze liveblog.

• Achtergrond. Start proces aanslagen 22/3: hoe elke loopjongen een uitleg denkt te hebben

Nieuws. Terroristen in Zaventem wilden eigenlijk aanslag plegen op EK voetbal in Frankrijk

• Analyse. Franse terreurproces zet de toon, maar kan België volgen? ‘Ze gaan ze opsluiten als beesten. Dat heb ik hier nog nooit gezien’

Live

  1. Assisenproces wordt officieel uitgesteld

    De jury voor het assisenproces over de terreuraanslagen van 22 maart 2016 kan niet op 10 oktober samengesteld worden, en de zitting die op die dag gepland was, gaat dan ook niet door. Dat meldt de persrechter van het Brusselse hof van beroep. De beslissing komt er nadat de FOD Justitie woensdagavond aan assisenvoorzitter Laurence Massart had laten weten dat het onmogelijk was om de gevraagde aanpassingen aan de beschuldigdenbox klaar te hebben voor 10 oktober. 

    Voorzitter Massart vroeg aan de FOD of er tegen 10 oktober een tussenoplossing klaar kan zijn, een open box zonder veiligheidsglas, waarin de beschuldigden kunnen plaatsnemen, en of de definitieve aanpassingen dan een drietal weken later klaar kunnen zijn. In dat geval kon de jury wel op 10 oktober samengesteld worden, waarna het proces met een kleine vertraging toch kon beginnen. Die vertraging dreigt nu dus een stuk groter te wordenEen nieuwe datum voor de samenstelling van de jury is er nog niet.

  2. Van Quickenborne gaat uit van vertraging van ‘weken, niet maanden’

    Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) denkt dat het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 een vertraging van enkele weken, "niet maanden", zal oplopen omdat een nieuwe beschuldigdenbox moet worden gebouwd. Dat heeft hij vrijdag gezegd in De ochtend op Radio 1.

    Voor de beschuldigden zijn in de proceszaal negen individuele boxen gebouwd. Op de voorbereidende zitting van het proces, op 12 september, wierp de verdediging evenwel op dat die opstelling de rechten van verdediging schendt. Vier dagen later gaf het assisenhof de verdediging gelijk en besliste het dat die boxen moeten afgebroken en vervangen worden. Donderdag raakte bekend dat de nieuwe box niet klaar geraakt tegen de zitting van 10 oktober, wanneer de jury moet worden samengesteld.

    Gevraagd of die beslissing niet vroeger genomen had kunnen worden en vertraging dus vermeden had kunnen worden, antwoordde Van Quickenborne dat het pas op de voorbereidende zitting was dat alle partijen werden gehoord, waarna de voorzitter - hier Laurence Massart - een beslissing kon nemen. "Enkel op de voorbereidende zitting wordt bepaald in welke omstandigheden het proces wordt gevoerd. Het is de voorzitter die het laatste woord heeft. En zij heeft gezegd dat die boxen niet verzoenbaar zijn met het Europees Verdrag voor Rechten van de Mens", aldus de minister.

    Van Quickenborne wees erop dat de exacte duur van het uitstel voorwerp uitmaakt van overleg tussen de assisenvoorzitter en de voorzitter van de FOD Justitie. "Elk heeft zijn rol daarin, maar de minister van Justitie is geen partij in dit proces. Als ik daar uitspraken over zou doen, breng ik het proces mogelijk in gevaar", zegt Van Quickenborne. "Maar ik ga ervan uit dat de vertraging beperkt zal zijn. Het zal geen kwestie van maanden zijn, het zal eerder een kwestie van weken zijn."

    Beeld BELGA
  3. Box voor beschuldigden geraakt niet klaar voor 10 oktober

    De nieuwe box voor de beschuldigden op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 geraakt niet klaar voor 10 oktober. Dat blijkt uit een brief die de FOD Justitie gericht heeft aan de voorzitster van het assisenhof. Dat meldt VRT NWS en het nieuws wordt in gerechtelijke kringen bevestigd.

    Wanneer de nieuwe beschuldigdenbox wel klaar kan zijn, kan de FOD Justitie nog niet zeggen. Zo dreigt uitstel voor het proces. "Voor het ogenblik gaan we ervan uit dat we de finish halen tegen 10 oktober, maar misschien komt er kleine vertraging", zegt Luc Hennart, persmagistraat van het Brusselse hof van beroep. “Maar laat me duidelijk zijn: het proces kan niet van start gaan als de boxen niet in orde zijn. Het is belangrijk dat het geen tussenoplossing wordt, want dat kan nieuwe discussies opleveren en voor verdere vertraging zorgen.”

    Voor de beschuldigden waren in de assisenzaal negen individuele glazen boxen gebouwd. Die waren volledig afgesloten en de beschuldigden konden vanachter de grote glazen ramen enkel via een strook geboorde gaten praten met hun advocaten, die voor hen moeten plaatsnemen. Ook was er een klein doorgeefluik waardoor papiertjes doorgegeven konden worden.

    Beeld BELGA

    Op de preliminaire zitting van 12 september had de verdediging opgeworpen dat die box de rechten van verdediging schond, en in een arrest van 16 september gaf het assisenhof de verdediging gelijk en besliste het hof dat die box moest afgebroken en vervangen worden. Dat moest gebeurd zijn tegen de zitting van 10 oktober, waarop de jury moet samengesteld worden.

    In de brief wijst de FOD er ook op dat het assisenhof er herhaaldelijk op gewezen werd, zowel in vergaderingen als in mailverkeer, dat het niet haalbaar was om de box aan te passen tegen 10 oktober.

  4. Assisenhof zal minstens 370 getuigen horen

    Het Brusselse assisenhof zal op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 in Zaventem en Brussel minstens 370 getuigen horen. Dat heeft het hof vandaag beslist.

    Het gaat zowel om slachtoffers en hun naasten, en mensen die betrokken waren bij de hulpverlening als om onderzoeksrechters, politiespeurders, experts, getuigen, mensen van de inlichtingendiensten en moraliteitsgetuigen.

    Beeld BELGA
  5. Inleidende zitting gesloten, beslissing over glazen kooien wordt vrijdag genomen

    Laurence Massart verklaart de debatten van de inleidende zitting voor gesloten. Ze kondigt een beslissing over de glazen kooi aan voor vrijdag aanstaande om 14 uur.

    Beeld Tim Dirven
  6. Advocaat Sébastien Courtoy: ‘Moet ik alle 120 getuigen overlopen? Dan zitten we hier tot middernacht’

    Sébastien Courtoy, advocaat van Smail Farisi, heeft een lijst van maar liefst 120 getuigen ingediend. “Moet ik die allemaal overlopen? Dan zitten we hier tot middernacht.”

    Advocaat Sebastien CourtoyBeeld Photo News

    Courtoy hoeft ze niet allemaal te overlopen. Hij benadrukt dat hij graag twee Brusselse magistraten als getuige oproepen. Het gaat om mensen die betrokken waren bij eerdere procedures waarin Smail Farisi vrijuit ging. Smail Farisi leende de sleutels van zijn OCMW-slat uit aan Ibrahim El Bakraoui, niet beseffend dat die zou worden gebruikt als safehouse.

  7. Wel of geen moraliteitsgetuigen?

    Jonathan De Taye, advocaat van El Haddad Asufi, wil graag Jawad Benhattal als getuige oproepen, een familielid en ex-kompaan van Ibrahim El Bakraoui. Niemand kent dit hele milieu zo goed als hij.

    Jonathan De Taye, advocaat van Ali El Haddad Asufi.Beeld AP

    Bilal El Makhoukhi legt uit waarom hij geen moraliteitsgetuigen wil laten oproepen. Dat zijn doorgaans gezinsleden, maar de verdachte wil dat niet: Ik heb geen zin om mijn familie hier te zien getuigen. De slachtoffers zullen daar niks aan hebben. Het is ik die tegenover u sta, niet zij. Ik wil niet dat dit proces een impact heeft op hun leven.

  8. Voormalig minister en Brusselse politici opgeroepen als getuigen

    Philippe Vandenberghe, aanwezig in de vertrekhal in Zaventem, vraagt om voormalig minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders oproepen als getuige om hem te horen over zijn rol bij de vrijlating van Oussama Atar, de vermeende opdrachtgever van de aanslagen.

    Ik wil ook enkele Brusselse politici oproepen, zoals Zoë Genot van Ecolo. Het gaat om mensen die destijds acties hebben gevoerd voor de vrijlating en overbrenging van Ousama Atar naar België. Ik wil hen vragen welke connecties zij hadden met de familie Atar en waarom zij handelden. Hier zijn trouwens vragen over gesteld tijdens de parlementaire onderzoekscommissie.

    Philippe Vandenberghe is al jaren een van de meest gedreven slachtoffers van de aanslagen van 22 maart. Hij hield eerder een hongerstaking in de vertrekhal van Zaventem om versnelde financiële compensaties af te dwingen voor de slachtoffers.

  9. Voor de slachtoffers komen ‘mensen die nooit in het publiek hebben getuigd en dat hier graag zouden willen doen’

    Het openbaar ministerie wil graag drie in Frankrijk veroordeelde terroristen oproepen als getuigen. Het gaat onder meer om twee IS-strijders die tijdens het proces in Parijs Ousama Atar aanwezen als leider van de terreurcel.

    Maryse Alié, advocate van een groep slachtoffers, wil graag dat er tijd wordt voorzien voor enkele van haar cliënten: Het gaat om mensen die nooit in het publiek hebben getuigd en dat hier graag zouden willen doen.

    Drie brandweermannen die als eersten de vertrekhal in Zaventem binnen gingen, willen graag komen getuigen. Hun namen worden toegevoegd aan de lijst van opgeroepen getuigen.

    Voorzitster Laurence Massart overloopt de vragen van burgerlijke partijen om overlevenden van de aanslagen te laten getuigen. Alle slachtoffers die dat willen zullen worden gehoord, belooft ze. Ik kan alleen nog niet zeggen wie wanneer aan de beurt komt. Op een assisenproces is alles altijd voorlopig definitief.

  10. Procureur Somers heeft geen bezwaar tegen getuigen van verdediging

    Procureur Paule Somers overloopt de lijst van getuigen die op het proces worden verwacht. Wij hebben geen enkel bezwaar tegen de door de advocaten van de verdediging opgeroepen getuigen, zegt ze.

    De bestuurster van het metrostel dat op 22 maart 2016 in station Maalbeek uit de tegenovergestelde richting kwam liet via haar advocaat weten dat ze zich niet in staat acht om deze beproeving te ondergaan. Ze verzocht op het proces niet te hoeven getuigen en zal niet worden opgeroepen.

  11. Aangeklaagde Bilal El Makhoukhi: ‘Ik kom niet meer terug als het moet in deze box’

    Stanislas Eskenazi, de advocaat van Mohamed Abrini, komt terug op het argument van het Openbaar Ministerie dat de glazen kooi er ook is tegen Covid-19-verspreiding. Hij wijst naar de beschuldigdenbox: Ze lopen het virus op in de gevangenis. Wij zullen ook nog wel besmet geraken, maar daar gaat die vitrine niets aan doen. Vertegenwoordigen de magistraten hier het federaal parket of Pfizer en AstraZeneca?”

    Virginie Taelman, advocate van Bilal El Makhoukhi: Geen enkele van de boxen die ooit aan het Europees Hof zijn voorgelegd waren zo erg als hier. Ik vraag u om op te letten voor de precedentswaarde.

    Virginie Taelman, advocate van Bilal El MakhoukhiBeeld BELGA

    Delphine Paci, advocate van Mohamed Abrini voegt toe: “Het weghalen van de boxen zal niets veranderen aan het lijden van de slachtoffers.

    Sébastien Courtoy, advocaat van Smail Farisi: Het parket spreekt van een veiligheidsrisico, maar mijn cliënt is vrijgesproken op 30 juni 2022 door de correctionele rechtbank van Brussel en het parket heeft zelfs geen beroep aangetekend.

    Hij voegt toe: Ik stel voor dat het openbaar ministerie zelf in deze box gaat zitten. Er is daar een telefoon, dus het proces kan net zo goed van daaruit worden gevoerd.

    Bilal El Makhoukhi krijgt het woord: Ik kom niet meer terug als het moet in deze box.

  12. Advocaat Adrien Masset: ‘Het gaat toch om ernstige persoonlijkheden’

    Ook Adrien Masset verdedigt burgerlijke partijen. Bepaalde beschuldigden zijn recent al zeer zwaar veroordeeld. Dat toont dat het toch om bepaalde ernstige persoonlijkheden gaan. De vrees van sommige cliënten is dat enkele beschuldigden niets meer te verliezen hebben en bereid zijn om als martelaar te sterven.”

    Zijn confrater die met hem samenwerkt verwijst naar de Europese rechtspraak rond de beklaagdenboxen die de advocaten van de verdediging deze ochtend aanhaalden. Hij stelt dat deze verkeerd geïnterpreteerd wordt.

  13. Advocaat Jean-Paul Tieleman: ‘Ik was gechoqueerd’

    Advocaat Jean-Paul Tieleman neemt het woord. Ook hij vertegenwoordigt een aantal slachtoffers. Hij komt terug op het incident met Ayari deze ochtend die op de ruit klopte. Ik heb de mise-en-scene deze ochtend gezien en was verbaasd door de reactie van de heer rechts van mij. Ik was gechoqueerd.”

    Het zijn geen boxen, het zijn geen kooien, het is een vitrine, en dat stoort me. Bij de volledige audiëntie zullen er juryleden zitten met tegenover hen een vitrine met daarachter de beschuldigden. Wat zal het effect daarvan zijn? Het risico is groot dat zoiets indruk maakt op de juryleden. Ik vertrouw erop dat u de juiste beslissing maakt.

  14. Advocate Maryse Alié: ‘Slachtoffers brengen héél zware bagage mee naar dit proces’

    Maryse Alié treedt op als advocate voor slachtoffervereniging Life4Brussels. “De slachtoffers brengen een hoop bagage mee naar dit proces, héél zware bagage. U zal een evenwicht moeten vinden tussen de rechten van de verdediging en de veiligheid van de slachtoffers.

    Advocate Maryse AliéBeeld Photo News

    Het interesseert de slachtoffers niet, ze zijn woedend over de aandacht die de verdachten hier vandaag krijgen,” vervolgt Alié. Sommige slachtoffers zijn bang. Sommigen vrezen dat de beschuldigen niet als beschuldigen overkomen, maar als beesten. Dat willen ze ook niet.

  15. Aanklager Bernard Michel: ‘In één grote kooi zal het moeilijker worden om de beschuldigden uit elkaar te houden’

    Een collega van Somers, Bernard Michel, neemt nu het woord.

    We moeten een afweging maken tussen verschillende belangen. Het Ocad heeft het dreigingsniveau met het oog op dit proces op niveau 3 gebracht. Het klopt dat de nota van het Ocad dateert van na de constructie van de boxen, maar de evaluatie van de dreiging naar aanleiding van dit proces was er al veel langer.

    In zijn box begraaft Ibrahim Farisi zijn hoofd in zijn armen. Het lijkt alsof hij een middagdutje wil doen.

    De boxen vervangen door massale politie, we hebben in Parijs gezien dat het leidde tot een incident waarbij agenten informatie opvingen en een pv opstelde. Willen we in een dergelijk klimaat terechtkomen?

    Bernard MichelBeeld BELGA

    We zouden ze in één grote kooi kunnen zetten, maar dan zal het moeilijker worden om de verschillende beschuldigden uit elkaar te houden,” vervolgt Michel. Ze samen in een grote kooi zetten zou ook tot gevolg hebben dat er minder plaatsen in de zaal zijn voor de burgerlijke partijen.

    En dan is er ook nog de gezondheidssituatie. Het risico op coronabesmettingen onder de verdachten kan vanaf oktober en november reëel worden.

    De kooien zijn noodzakelijk voor de lange, ongeziene debatten in de beste omstandigheden kunnen verlopen en daarom vinden we het belangrijk dat het Europees hof van de rechten van de mens ze niet verbiedt. Ze zijn in België uitzonderlijk gebruikt en in dit geval de minst slechte oplossing.

  16. Aanklaagster Paule Somers: ‘Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelde eerder dat glazen boxen kunnen’

    Aanklaagster Paule Somers neemt het woord: “De staat moet een afweging maken tussen meerdere belangen, ook het algemene. Wij verdedigen niet de belangen van één persoon, maar van de gemeenschap.”

    “Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelde eerder dat glazen boxen kunnen, in zoverre er contact tussen de advocaat en de verdachte mogelijk blijft. Ze zijn bedoeld om te vermijden dat ze zichzelf of anderen kwetsen of op de vlucht kunnen slaan. Glas, in tegenstelling tot tralies, wordt niet beschouwd als vernederend,” zei Somers.

    Ze beargumenteert de noodzaak van de boxen. Zes van de negen verdachten, hier aanwezig, zijn recent veroordeeld tot zware straffen voor feiten van terrorisme. Acht van de negen verdachten worden hier vervolgd door moord op maar liefst 32 mensen. Salah Abdeslam en Sofien Ayari werden tot twintig jaar cel veroordeeld voor moordpoging op politiemensen. Er moet alles aan worden gedaan om het risico op vluchten uit te sluiten.

  17. Zitting heropend, verdachten nemen plaats in hun kooien

    De zitting is weer geopend. Ibrahim Farisi, Bilal El Makhoukhi en Hervé Bayingana Muhirwa nemen plaats in hun kooien.

    Portrettekenaars zijn dan toch toegelaten, zo deelt Laurence Massart net mee. Ibrahim Farisi vraagt het woord: Ik wil ook geen portret. Kijk hoe ik er bij loop.” (Toont zijn jasje)

    Laurence MassartBeeld AP
  18. Zitting geschorst wegens gebrek aan eten

    Voedsel is een ernstig probleem. Er zijn in theorie sandwiches in het gebouw, maar de distributie verloopt rampzalig. "Wij hebben zelf niet gegeten", zegt voorzitster Laurence Massart. "We zagen zonet broodjes voorbij komen, maar we wilden jullie niet laten wachten."

    Mensen die hierheen zijn gekomen zonder auto zijn aangewezen op vetreserves of op een aardige confrater die even voor broodjes op en neer wil rijden naar het centrum van Evere.

    Het proces wordt opnieuw geschorst. Nog niet alle advocaten zijn aanwezig en de leden van het hof hebben blijkbaar echt wel honger.

    Laurence Massart spreekt over "een kwartiertje" schorsing.

  19. Advocaat Smail Farisi: 'Welkom in de zoo'

    "Welkom in de zoo", zegt Sebastien Courtois, advocaat van Smail Farisi over de boxen voor de beschuldigden. "Het is geen kwestie van recht zoals mijn collega's pleitten, maar een kwestie van eer. Gaat u de assisenvoorzitter zijn die de zoo installeert in de rechtzaal?"

    Zijn cliënt is eerder vrijgesproken in het Belgische luik van het proces naar de aanslagen in Parijs.

    Xavier Carette, de advocaat van Smails broer Ibrahim Farisi, vraagt dat zijn cliënt in vrijheid het proces kan bijwonen. "Een proces is een vorm van verzoening tussen de daders, de slachtoffers en de samenleving. Dat vergt dat iedereen vrijheid van spreken heeft."

    De zitting wordt nu een uur geschorst.

  20. Advocaat Muhirwa: 'Hierin sluit je zelfs geen dieren op'

    Vincent Leurquin, advocaat van de Rwandese moslimbekeerling Hervé Bayingana Muhirwa, neemt het woord. "De boxen zijn een vorm van ontmenselijking", vindt hij. "Hierin sluit je zelfs geen dieren op. Boxen en cellen horen geen plaats te hebben in een rechtszaal."

  21. Advocaten Ayari: 'Derde proces, steeds voor dezelfde feiten'

    Laura Séverin verdedigt Sofien Ayari al sinds 2016. "Al die jaren leeft hij al in totale isolatie", zegt ze. "Dit is nu al zijn derde proces. Op het eerste, over de schietpartij in Vorst, kreeg hij twintig jaar, op het proces in Parijs nog eens dertig. Nu staat hij hier weer terecht, voor steeds dezelfde feiten. Wat wij vragen is dat wij, het kleine België, geen totalitaire staat worden."

    Ayari's andere advocaat, Isa Gultaslar, wijst erop dat haar cliënt op het proces in Parijs de enige verdachte was die begroet werd door de slachtoffers. "Hij is de enige die brieven van hen ontvangt."

    Laura Séverin.Beeld ANP / EPA
  22. Advocaat El Haddad: 'Een Belgenmop'

    Jonathan De Taye neemt het woord, advocaat van El Haddad Asufi: "Mijnheer El Haddad heeft al tien maanden deelgenomen aan het proces in Parijs. Er staat niet één element in de huidige akte van beschuldiging dat niet eerder is behandeld in Parijs."

    "Het Nederlandse luik, zijn werk op de luchthaven van Zaventem, zijn aanwezigheid daar op 22 maart, de USB-stick... Het is allemaal al in het lang en in het breed behandeld in Parijs. We hadden een supergoed proces in Parijs, en nu doen we het allemaal nog een keer over, voor exact dezelfde feiten?"

    "Alles wat goed is verlopen in Parijs moet in Brussel blijkbaar helemaal anders. Dit is een Belgenmop."

  23. Advocaten Abdeslam: 'Wat willen we, de komende tien maanden? Verdachten die zwijgen?'

    Het is nu de beurt aan een van de advocaten van Salah Abdeslam, Delphine Paci. 

    "Een van de slachtoffers van de aanslag op de Bataclan zei in een interview wat volgens hem de sleutelmomenten waren van het proces in Parijs", klinkt het. "Die sleutelmomenten waren voor hem de momenten waarop de beschuldigden zich uitspraken. Wat willen we, de komende tien maanden? Verdachten die zwijgen, die ons de rug toekeren omdat ze zich behandeld voelen als beesten?"

    "Als u deze boxen niet afbreekt, schendt u artikelen 3 en 6 van het Europees verdrag voor de rechten van de mens", aldus Paci. "Is het in het belang van de slachtoffers om dit alles over tien jaar over te doen, nadat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is tussengekomen? Dat is geen dreigement, maar de verdediging is wel vastberaden om deze procedure tot het einde voeren."

    Michel Bouchat, de tweede advocaat van Salah Abdeslam, wordt in Franstalig België beschouwd als een van de allerbeste assisenpleiters. Hij neemt nu kort het woord. Bouchat verwijst naar de code die de assisenprocedure regelt. "De beschuldigde verschijnt in vrijheid en enkel vergezeld door wachten om te voorkomen dat hij ontsnapt. Al wat ik vraag is sereniteit."

    "Ik heb hem deze ochtend een vraag gesteld. Hij heeft die vraag niet verstaan. Ik kon ook niet verstaan wat hij me antwoordde. Het minste is toch dat je als advocaat contact kunt hebben met de persoon die je verdedigt? De enige oplossing die ik zie is dat u me bij hem in die box stopt, zodat ik met hem kan praten, maar dan ben ik niet langer aanwezig op dit proces en verlaat ik de zaal."

    Michel Bouchat.Beeld AFP
  24. Advocaat El Makhoukhi: 'Het glas heeft een betekenis'

    Nicolas Cohen, de tweede advocaat van Bilal El Makhoukhi, is nu aan zet. "Het glas heeft een betekenis, het doet iets", klinkt het. "Het neemt de mogelijkheid tot het uitwisselen van gedachten weg. Is dit het nieuwe dan? 'Ik kan de verdachte zien, dus dat volstaat om hem te berechten?'"

    "Ik dacht dat dit evident was, dat ik deze woorden nooit in een rechtszaal zou moeten gebruiken. Maar u brengt mijnheer El Makhoukhi hier naartoe met en in zijn cel. Wat blijft er over van de menselijkheid van justitie?"

    Gisèle Stuyck, de advocate van Osama Krayem, neemt vervolgens het woord. Ze houdt het bij een kort pleidooi waarin ze alle argumenten van het federaal parket omtrent de veiligheidsmaatregelen weerlegt.

  25. Advocaat El Makhoukhi: 'Het enige wat nog ontbreekt, zijn tralies'

    De discussie over de glazen beschuldigdenboxen gaat verder. Virginie Taelman, advocaat van Bilal El Makhoukhi, neemt het woord. "Dit had anders gekund. Je kunt mensen niet folteren. Dit zijn cellen. Het enige wat nog ontbreekt, zijn tralies. Dit is het aanvaardbare voorbij. Dit is in strijd met de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens."

    Taelman haalt aan dat de boxen de communicatie bemoeilijken. "Hoe dialogeren? Via die gleuf? Per telefoon? Die kan afgeluisterd worden. Het dossier leert ons dat de Staatsveiligheid niks liever heeft."

    Taelman richt zich tot voorzitster Laurence Massart: "Het zou kunnen dat u me niet volgt - ik hoop het tegendeel - maar zij worden hier gepresenteerd als schuldigen, als gevaarlijk. Dit druist in tegen het principe van het vermoeden van onschuld."

    "Men schermt met een hypothetisch veiligheidsgevaar", zegt Taelman. "Een brief van het OCAD op 8 september 2022 is het enige document dat deze boxen zou kunnen rechtvaardigen, maar die brief dateert van ná de constructie van deze boxen. Bovendien, wat is de conclusie van die brief? Dat het OCAD geen informatie heeft over een eventuele dreiging rond het assisenproces."

    Advocaat Virginie Taelman.Beeld BELGA
  26. Stand van zaken

    • Het proces over de aanslagen in Brussel en Zaventem is vanmorgen van start gegaan. De preliminaire zitting wordt gedomineerd door de discussie over de glazen boxen waarin de beschuldigden moeten plaatsnemen.

    • 6 van de 9 aanwezige beschuldigden keerden meteen na de start terug naar hun cel. Salah Abdeslam gaf eerst aan de zitting te zullen bijwonen, maar sloot zich nadien "uit solidariteit" aan bij de rest.

    Sofien Ayari weigerde in de micro te spreken, maar klopte agressief met zijn vuisten op de ruiten van zijn kooi.

    • "Deze mannen worden als beesten behandeld", zei de advocaat van Mohamed Abrini, die dreigde op te stappen als de boxen niet verwijderd worden.

  27. Advocaat Abrini: 'Deze mannen worden hier als beesten behandeld'

    De glazen boxen blijven voor beroering zorgen. De advocaten van alle beschuldigden krijgen nu het woord. Stanislas Eskenazi, die Mohamed Abrini verdedigt: "Ik voel een degout bij hoe deze mannen hier behandeld worden als beesten. Ik heb het lastig om me uit te drukken. Ik heb weinig hoop op een werkstraf voor mijn cliënt, maar dan bij voorkeur wel na een eerlijk proces. Het principe van het vermoeden van onschuld lijkt niet meer te bestaan.”

    "Na het proces in Parijs zei iedereen dat het proces geslaagd was. En waarom was dat? Omdat die mannen er niet als beesten zijn behandeld. Het zijn mensen. Kijk naar mijnheer Ayari, die in Parijs beschouwd werd als een van de braafsten. Kijk naar zijn reactie hier."

    "Waar is het respect voor ons beroep? Ik doe hier niet aan mee. Ik krijg de tranen in mijn ogen als ik dit zie. Wat is dit, deze maskerade? U heeft de macht om die kooien weg te halen", speelt hij de bal door aan de voorzitter. "Als dat niet gebeurt, stap ik op."

    De zitting wordt kort geschorst; na de pauze worden de overige advocaten gehoord.

    Advocaat Stanislas Eskenazi.Beeld ANP / EPA
  28. Ongezien monsterproces

    Het proces is ongezien in ons land. Door het grote aantal burgerlijke en benadeelde partijen, zijn er acht audiëntiezalen voorzien, van waaruit de zitting op grote schermen kan worden gevolgd. Erkende slachtoffers kunnen de zitting ook volgen via een webradio.

    De zitting van vandaag wordt getolkt vanuit het Frans naar het Nederlands, Arabisch, Engels en Spaans. Bij de volgende zittingen zal ook een vertaler naar het Fins aanwezig zijn.

  29. Abdeslam vraagt het woord: 'Ik wil hier wel verschijnen, maar uit solidariteit sluit ik me aan bij de rest'

    De assisenvoorzitter vraagt aan elk van de beschuldigden of ze de zitting willen bijwonen. De meesten willen dat niet en kiezen ervoor terug te keren naar hun cel. Sofien Ayari weigert in de micro te antwoorden op de vraag van de voorzitter, maar klopt agressief met zijn vuisten op de ruiten van de kooi.

    "Ik wil liever terug naar huis", zegt Smail Farisi. "Ik zit hier onschuldig. U doet me kiezen tussen de pest en de cholera." Het is zijn advocaat die hem ervan overtuigt de zitting niet verder bij te wonen.

    Zijn broer Ibrahim Farisi, Bilal El Makhoukhi en Bayingana Muhirwa willen wel deelnemen aan de zitting.

    Salah Abdeslam gaf aanvankelijk duidelijk aan dat ook hij de zitting wou bijwonen, maar vraagt nog eens het woord nadat het hele rijtje aan zeg is geweest. "Ik ga ook weigeren te verschijnen, uit solidariteit", zegt Abdeslam. "Deze kooien: iedereen hier aanwezig met intelligentie moet begrijpen dat dit proces onevenwichtig begint in tegenstelling tot wat ons beloofd is. Ik wil hier wel verschijnen, maar gezien de meesten dat niet willen, sluit ik me bij hen aan."

    De zitting gaat dus verder met drie aanwezige beschuldigden.

    De glazen boxen waartegen de beschuldigden protesteren, hier tijdens een voorafgaand persbezoek.Beeld BELGA
  30. Overige beschuldigden nemen plaats: meteen ophef rond glazen boxen

    Alle 9 beschuldigden hebben nu plaatsgenomen in de zaal. Opvallend: de advocaat van El Haddad Asufi begint meteen ostentatief te roepen tegen de kooi waarin zijn cliënt zit. Hij wil daarmee alvast demonstreren dat de communicatie tussen de advocaten en de beschuldigden bemoeilijkt wordt door de kooien. 

    De advocaat roept naar zijn cliënt dat hij terug mag naar zijn cel, en voegt er luid aan toe dat het om een vertrouwelijk overleg gaat. El Haddad Asufi gebaart dat hij zijn advocaat niet verstaat. 

    De omstreden glazen boxen waarin de beschuldigden tijdens dit proces moeten plaatsnemen, is een van de elementen die op deze preliminaire zitting ter sprake komen.

  31. Osama Krayem wordt kooi binnengebracht

    Ook Osama Krayem wordt de glazen kooi binnengebracht, waar zijn handboeien worden losgemaakt. Hij overlegt met zijn advocaat over de vraag of hij de zitting vanuit die positie wil volgen of wil terugkeren naar zijn cel. 

    Krayem wisselt een blik uit met Abrini. De twee konden niet meer van elkaar verschillen: Abrini met korte baard en korte coupe, Krayem met lange haren en lange baard.

  32. Mohamed Abrini neemt als eerste plaats in glazen box

    Met een klein half uur vertraging heeft Laurence Massart, de voorzitter van dit assisenhof, de zitting geopend. Ze start met het afroepen van de beschuldigden. Oussama Atar, het vermeende brein achter de aanslagen, is sowieso niet aanwezig. Het is niet geweten waar hij zich bevindt.

    De overige beschuldigden zijn allemaal aanwezig, inclusief Mohamed Abrini en Salah Abdeslam. Abrini, bekend als de man met het hoedje op de dag van de aanslagen, heeft als eerste plaatsgenomen in de glazen boxen in de rechtszaal, die vandaag ter discussie zullen staan. Hij kijkt aandachtig rond in de assisenzaal.

    De zitting staat verder in het teken van de samenstelling van de getuigenlijst en de volgorde waarin de getuigen moeten verschijnen.

    Mohamed Abrini.Beeld AFP
  33. Geen beslissing over vrijlating Ibrahim Farisi

    Voor de start van de preliminaire zitting is het hof achter gesloten deuren samengekomen om zich te buigen over de verzoeken tot vrijlating van de broers Farisi. Hun advocaten hebben bij het assisenhof een verzoekschrift ingediend om hen vrij te laten, zodat ze het proces op vrije voeten kunnen volgen.

    Het hof is van oordeel dat het aan de Kamer van Inbeschuldigingstelling is om over het verzoek te oordelen, zegt Xavier Carette, advocaat van Ibrahim Farisi. Hij trekt zijn vraag in en richt die nu naar de KI. "Naar alle waarschijnlijkheid zullen we eind deze week nog voor de KI verschijnen." Het verzoek tot vrijlating van Smail Farisi is nog niet behandeld.

    Smail Farisi was de man die het appartement in Etterbeek waar Ossama Krayem en Khalid El Bakraoui zich hadden schuilgehouden, oorspronkelijk had gehuurd om een OCMW-uitkering te kunnen innen hoewel hij nog bij zijn ouders woonde, en om met zijn vriendin te kunnen afspreken. Hij leende het uit aan Khalid El Bakraoui op diens vraag en na de aanslagen van 22 maart 2016 haalde hij samen met zijn broer Ibrahim de flat leeg en maakte die van top tot teen schoon.

  34. Kunnen glazen boxen voor beschuldigden proces nog vertragen?

    Op de inleidende zitting van het terreurproces worden de procedures vastgelegd voor het verdere verloop van het proces. Normaal is dat een formaliteit, maar vandaag zal een groot deel van de zitting gaan over de glazen boxen waarin de beschuldigden moeten plaatsnemen. Die moeten mogelijk nog aangepast worden.

    In het Justitia-gebouw, het voormalige NAVO-gebouw in Haren, staan de negen beschuldigden in de hoofdzaal terecht in individuele boxen. Daarbij kunnen ze, vanachter de grote glazen ramen in de box, slechts via een strook geboorde gaten praten met hun advocaten, die voor hen moeten plaatsnemen. Ook is er een klein doorgeefluik waardoor papiertjes doorgegeven kunnen worden.

    Verschillende advocaten hebben aangekondigd deze kwestie te zullen aankaarten op de preliminaire zitting, waar procedurele problemen ter sprake kunnen komen. Zij werpen onder meer op dat de huidige opstelling het contact met hun cliënten belemmert.

    Als de advocaten hierover hun conclusies neerleggen, moet de voorzitter van het hof een arrest vellen. Of dit de start van het proces op 10 oktober kan vertragen, is onvoorspelbaar. "Maar als er een beslissing komt, dan zal wel het nodige gedaan moeten worden om ermee klaar te zijn", zegt de woordvoerder van het hof van assisen over de aanslagen, Luc Hennart.

    Daarnaast zal de preliminaire zitting vooral in het teken staan van de samenstelling van de getuigenlijst en de volgorde waarin de getuigen moeten verschijnen. 

  35. ‘Ik weet waar de wapens zijn verborgen’

    Een van de verdachten op het proces is de eenbenige ex-Syriëstrijder Bilal El Makhoukhi (33), op het proces rond Sharia4Belgium in 2015 veroordeeld tot vijf jaar cel. Zijn rol leek op 22 maart beperkt tot het fiksen van een onderduikadres voor Mohamed Abrini, de man met het hoedje, en de Zweedse IS-strijder Osama Krayem, nadat zij hadden verzuimd om zich op te blazen.

    Volgens de akte van beschuldiging op het proces deed El Makhoukhi meer dan dat. In juni 2016 poneerde hij in een afgeluisterd gevangenisgesprek dat hij de nagelaten wapens van de terreurcel heeft verstopt. De wapens bleven altijd onvindbaar.

    Lees meer.

    Ex-Syriëstrijder Bilal El Makhoukhi werd in 2015 al tot 5 jaar cel veroordeeld in de zaak-Sharia4Belgium.Beeld BELGA
  36. Grootste proces ooit in België

    Het monsterproces over de aanslagen van 2016 wordt het grootste ooit in België. Het kan zes tot negen maanden duren, langer dan welke eerdere zaak dan ook. Vandaag vindt een inleidende zitting plaats, maar het proces zelf gaat pas op 10 oktober van start met de samenstelling van de jury. Op donderdag 13 oktober zal vervolgens de zitting ten gronde beginnen.

    Het proces vindt plaats in het voormalige hoofdkwartier van de NAVO in Evere. Dat is ingericht als een speciaal, tijdelijk gerechtsgebouw. 

    Het proces kan worden bijgewoond vanuit tien zalen. In de hoofdzaal zetelt het hof, met voorzitster Laurence Massart en twee assessoren, naast het Openbaar Ministerie, de griffie en de bodes. De jury bestaat uit 12 effectieve en 24 plaatsvervangende leden. De advocaten van de verdediging zitten tegenover de jury, met achter hen de negen beschuldigden. Verder is er in de zaal een beperkt aantal plaatsen voorzien voor de advocaten van de burgerlijke partijen, slachtoffers, pers en publiek.

    Naast de hoofdzittingszaal zijn er zeven relaiszalen ingericht in het Justitia-gerechtsgebouw. Zij moeten plaats bieden aan de bijna duizend burgerlijke partijen in de zaak, hun naasten en advocaten. Via videoverbinding is interactie mogelijk met de hoofdzittingszaal. Voor het publiek en de pers zijn aparte zalen ingericht.

    Voor het proces zijn strikte veiligheidsmaatregelen genomen. Zo is er een veiligheidscontrole voor de ingang van het gerechtsgebouw.