Discussie over glazen boxen domineert terreurproces: “Er zal geen proces zijn als boxen behouden blijven”

Na een korte pauze is de zitting hernomen. De lijst van de getuigen wordt op dit moment doorgenomen.

Nadat de burgerlijke partijen hun zeg over de glazen boxen hebben gedaan, krijgt de verdediging opnieuw het woord. 

"Het lijkt alsof het federaal parket hier Pfizer vertegenwoordigt", zegt advocaat Stanislas Eskenazi, die Abrini vertegenwoordigt, met een kwinkslag als reactie op het pleidooi van het federaal parket. Daarin zei de aanklager dat de boxen ook gebouwd werden in functie van de coronacrisis en het gevaar op besmetting.

Volgens de advocaat is dat geen geldig argument om deze boxen te verantwoorden. "Want ze lopen het virus op in de gevangenis, niet in een vitrine. Maar laat me duidelijk zijn: we willen natuurlijk ook dat deze zaak op een serene manier verloopt."

"U zal een evenwicht moeten vinden tussen het recht op verdediging en de veiligheid van de slachtoffers", zo reageert Maryse Alié, advocaat voor de slachtoffervereniging 'Life4Brussels', op de verdediging van het federaal parket.  

"Het is voor de slachtoffers enorm zwaar om te horen hoe het er hier aan toegaat, als men woorden zoals 'mensonterend' gebruikt. Het is vreselijk voor de slachtoffers, die zelf extreem geweld moesten ondergaan", aldus Alié. Voor de burgerlijke partijen draait het volgens de advocate om één ding: "Een sereen debat, met respect voor de rechten van iedereen."

"Mochten de boxen gedemonteerd worden, kan de nabijheid van de verdachten sommige slachtoffers verontrusten", aldus Adrien Masset, die de slachtoffervereniging V-Europe vertegenwoordigt.

Hij wees op een specifiek element in deze zaak in vergelijking met andere terrorismeprocessen waar geen sprake was van boxen: de recente zware veroordelingen van verscheidene beklaagden door het hof van assisen van Parijs afgelopen juni. "Misschien zijn hun persoonlijkheden sindsdien veranderd."

"De vrees van sommige van onze cliënten is dat de beklaagden in deze rechtszaal niets te verliezen hebben, en dat ze een stunt zouden uithalen of willen sterven als martelaar," zo zei hij nog, vooraleer voorzitster Laurence Massart te vertellen dat hij erop vertrouwt dat ze een rechtvaardig evenwicht zal vinden.

Een boodschap die vervolgens werd herhaald door Guillaume Lys, eveneens ter verdediging van V-Europe. "We kunnen redelijke regelingen vinden. Noodzakelijke aanpassingen zijn mogelijk", concludeerde hij. 

Tijdens hun pleidooien verwezen de federale procureurs meermaals naar de coronaveiligheid van de boxen, die ook tijdens de coronacrisis werden gebouwd. Omwille van de afscheidingen kan de verspreiding van het virus tegengegaan worden, klinkt het. 

Ook aanklager Bernard Michel rechtvaardigt het gebruik van de boxen. Michel verwijst bovendien naar het feit dat het proces plaatsvindt onder dreigingsniveau 3. "Of we dat nu aangenaam vinden of niet, het brengt speciale veiligheidsvoorwaarden met zich mee." Zonder die maatregelen zouden er rond elke beschuldigde drie agenten moeten zitten, klinkt het. 

"De boxen zijn nodig voor deze debatten, die zeer intensief zijn en lang zullen duren. Ik denk dat dit de minst slechte oplossing is." 

De zitting is omstreeks 15.10 uur hervat. 

De zitting is geschorst tot 14.30 uur. Dan zullen de advocaten van de andere beschuldigden het woord houden. 

"Is dit een Belgenmop? Ik maak me zorgen over onze reputatie", trok Jonathan De Taye, advocaat van El Haddad Asufi, van leer. De Taye vroeg ook om de strafvervolging tegen zijn cliënt onontvankelijk te verklaren.

"Hij is in Parijs al verschenen voor zijn aandeel in de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs, en is daar veroordeeld tot tien jaar cel", klonk het. "Alle elementen die hem nu, in dit proces, ten laste worden gelegd, zijn al uitgebreid aan bod gekomen in Parijs. Hij heeft al op alle vragen geantwoord, en al die antwoorden zijn opgenomen", aldus De Taye. 

"Het is absoluut niet in het belang van de slachtoffers dat dit hele proces over tien jaar zou moeten worden overgedaan nadat België door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeeld is", zei de advocate van Abdeslam Delphine Paci. "Het is al evenmin in het belang van de slachtoffers dat de beschuldigden hier niet het woord nemen. In Parijs, op het proces over de aanslagen van 13 november, hebben ze dat wel gedaan, en zaten ze niet in een glazen box. Het enige wat wij vragen, is een sereen proces, een proces dat zin heeft", klonk het. 

"Het wetboek van Strafvordering voorziet dat een beschuldigde vrij voor het assisenhof verschijnt, enkel begeleid door bewakers die zijn eventuele vlucht moeten verijdelen", ging meester Michel Bouchat, ook advocaat voor Abdeslam, verder. "Laat ons dat gewoon toepassen. Het proces heeft er alles bij te winnen."

"De moeilijkheden om te communiceren met mijn cliënt worden enkel vergroot door deze boxen", zegt ook Gisèle Stuyck, advocaat van Osama Krayem. Omdat haar cliënt geen Frans spreekt, is direct contact – via de telefoon in de kooi – onmogelijk en moet er een tolk tussenkomen. "Er is zes jaar de tijd geweest om de indeling van de zaal uit te werken", aldus Stuyck. 

Laura Séverin, de advocaat van Sofien Ayari, noemt de boxen dan weer een "aquarium". "We kennen onze cliënt als een beleefde, kalme en serene man", zegt Severin. Ayari sloeg deze ochtend echter hard tegen de glazen kooi. "We herkennen hem niet in dat gedrag", reageerde zijn advocaat. "Als je mensen als dieren behandelt, moet je niet verbaasd zijn als ze zich zo gedragen." 

Taelman benadrukte ook nog dat de boxen lijnrecht ingaan tegen het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). "We kunnen niet anders dan zeggen dat hier sprake is van een onmenselijke en vernederende behandeling", zei ze.

"Er is bovendien geen enkel menselijk contact mogelijk, de beschuldigden zitten in een volledige sonore isolatie, en er is amper de mogelijkheid om contact te hebben met hun advocaten." Het voorstel om beschuldigden en advocaten via een parlofoon te laten communiceren, is ook niet aanvaardbaar, aangezien het technisch veel te makkelijk is om die af te luisteren, aldus Taelman.

Onze gerechtsjournalist Faroek Özgünes geeft een stand van zaken. Hij geeft nog mee dat de drie beklaagden niet geschetst of gefotografeerd wensen te worden. Bovendien herhaalt hij dat er heel wat heisa rond de glazen boxen is. "Er is enorm veel spanning bij de beschuldigden en ook bij hun advocaten", klinkt het. 

Voorzitster Laurence Massart zal nu nog luisteren naar de bezwaren van de advocaten. Een van de volgende dagen zal ze dan een tussenarrest vellen, weet Faroek. Pas dan zal het duidelijk worden of het proces met of zonder glazen boxen doorgaat. Als de boxen afgebroken moeten worden, dreigt de startdatum van het echte proces op 10 oktober wel uitgesteld te worden. 

Het kooigevecht gaat verder. Virginie Taelman, die Bilal El Makhoukhi vertegenwoordigt, vult het pleidooi van Eskenazi aan: "Deze kooien vertegenwoordigen niets meer dan een onmenselijke en vernederende behandeling. Bekijk die openingen van een paar vierkante centimeters waardoor ze maandenlang door zouden moeten communiceren... Het is flagrant", aldus Taelman. "Dit alles heeft een enorme invloed op de concentratie, verdediging en communicatie van de beschuldigden."

Ook volgens haar wordt het principe van het vermoeden van onschuld geschonden: "De beklaagden worden in die kooien gepresenteerd alsof ze extreem gevaarlijk zijn", klonk het. 

In de zaal zijn een tiental slachtoffers van de aanslagen op 22 maart 2016 aanwezig. Ook slachtoffer en ex-basketbalspeler Sébastien Bellin (44) is ondertussen aangekomen. 

Lees hier het aangrijpende verhaal van Sébastien.

De advocaat van Abrini, Stanislas Eskenazi, startte het debat over de "glazen kooien". "Ze zijn afschuwelijk, ze (de beklaagden, red.) zitten als beesten in deze glazen kooien", aldus Eskenazi. "Dit getuigt van een totaal gebrek aan respect voor de beschuldigden en de verdediging", klonk het voorts. "Dit is beschamend voor de rechtstaat."

De advocaat zei bovendien dat het proces in Parijs wel geslaagd was omdat de beklaagden daar niet "als beesten" werden behandeld. "Hier doet men om het even wat", zei Eskenazi. 

"Je wil dat deze mannen meewerken aan het proces? Dan moet je ze tonen dat je niet afwijkt van de belangrijke gerechtelijke principes, zoals het vermoeden van onschuld. We kunnen geen proces voeren in deze omstandigheden", klonk het. Deze box moet vernield worden!"