Start van terreurproces ontaardt in kooigevecht: urenlange discussie over glazen boxen

De spanning was maandagochtend te snijden in het voormalige NAVO-gebouw in Evere. Op de planning van de inleidende zitting van het grootste assisenproces ooit in ons land stonden: de getuigenlijst overlopen én een discussie over de individuele boxen voor de negen beschuldigden. Daarin zitten ze elk apart, achter glas. Praten met hun advocaten moet via een intercom. De beschuldigden kwamen — in tegenstelling tot eerdere berichten — toch allemaal opdagen. Assisenvoorzitster Laurence Massart vaardigde een bevel tot medebrenging uit en de politie plukte hen alle negen uit hun cel. De tiende beschuldigde, Oussama Atar (33), is vermoedelijk dood en staat bij verstek terecht.

_{(lees verder onder de video)}

Rond 9.30 uur stapte Mohamed Abrini (37) — beter bekend als ‘de man met het hoedje’ die zichzelf had moeten opblazen op Zaventem — zijn box binnen. Gevolgd door Osama Krayem (30, die zijn explosieven voor in de metro naar eigen zeggen doorspoelde in het toilet), Salah Abdeslam (32) en de zes anderen. De zitting kon beginnen, maar de rust werd al meteen doorbroken door de advocaat van Ali El Haddad Asufi (38), die de terroristen geholpen zou hebben om zich schuil te houden. Zijn raadsman wilde een duidelijk punt maken over de vitrines. Hij begon spontaan te roepen naar de kooi waarin zijn cliënt zat. “Een vertrouwelijk overleg”, riep hij naar de voorzitter.

Enkele minuten later volgde alweer een incident. Sofien Ayari (28) was gefrustreerd dat hij toch zijn cel had moeten verlaten om in de box te komen zitten. Met zijn vlakke hand sloeg hij hard tegen het glas, alweer een helder signaal. Voor de ene partij een teken van onvrede, voor de andere partij het bewijs dat de boxen wel degelijk bescherming bieden tegen agressie. De voorzitster liet zich niet kennen en ging door met de vraag of alle beschuldigden de zitting wilden bijwonen.

“Dit is kiezen tussen de pest en de cholera”, reageerde Smail Farisi (38), die ervan verdacht wordt zijn flat ter beschikking te hebben gesteld aan de terroristen. Net voor de zitting had hij een verzoek tot vrijlating ingediend. “Ik wil liever naar huis.” Farisi weigerde te blijven zitten en keerde terug naar zijn cel: “Ik heb hier niets te zoeken, ik ben onschuldig.” Vijf anderen volgen zijn voorbeeld, onder wie ook Salah Abdeslam. “Ik wil hier wel verschijnen”, zei die. “Maar ook ik ga weigeren om de zitting bij te wonen, uit solidariteit met de anderen.”

Alleen Bilal El Makhoukhi (33), Hervé Bayingana Muhirwa (37), die allebei logistieke hulp zouden hebben verleend aan de terroristen, en Ibrahim Farisi (34), die alle sporen gewist zou hebben in het schuilappartement, bleven uiteindelijk zitten.

Het ‘kooigevecht’ kon beginnen. De eerste ronde was voor de advocaat van Abrini, Stanislas Eskenazi, die onmiddellijk harde taal gebruikte: “Breek die glazen kooien af of ik stap op! Deze mannen worden behandeld als beesten.”

Advocaat Sébastien Courtoy, die Smail Farisi vertegenwoordigt, heette de assisenzaal “welkom in de zoo, met echte mensen”. “Ik kom hier om te pleiten voor een proces, ik kom hier niet met mijn kinderen naar de zoo van Antwerpen.”

Ook hun collega’s deelden nog enkele klappen uit. “Foltering”, noemde Virginie Taelman, de advocaat van El Makhoukhi, het. Volgens één van de advocaten van Abdeslam, Delphine Paci, zullen de boxen ook een invloed hebben op het proces. “Waarop hopen we? Dat de beschuldigden zwijgen omdat ze als dieren behandeld worden?”

Ondanks de straffe taal en de subtiele dreigementen bleef het federaal parket — verantwoordelijk voor de boxen — zich verdedigen. “Er moest een evenwicht gevonden worden tussen de publieke belangen en de veiligheid”, reageerde aanklager Paule Somers. “Of deze maatregelen nodig zijn? Ze zijn bedoeld om te vermijden dat de verdachten vluchten, dat er communicatie is tussen hen of dat ze zichzelf of anderen verwonden.” Omdat het dreigingsniveau voor dit proces op 3 is geplaatst, moest het parket bijkomende maatregelen nemen. “Het is dit of rond elke beschuldigde drie agenten in plaats van één”, zei aanklager Bernard Michel.

De burgerlijke partijen stelden zich vragen bij de ‘dierentuin’ die de verdediging portretteerde. Voor de slachtoffers geven die vitrines juist “een veilig gevoel”, klinkt het. “Het is voor de slachtoffers enorm zwaar om te horen hoe het er hier aan toegaat, als men woorden zoals ‘mensonterend’ gebruikt”, zei Maryse Alié, advocaat voor de slachtoffervereniging Life 4 Brussels. Voor de burgerlijke partijen is één ding belangrijk in deze zaak: “Een sereen debat, met respect voor de rechten van iedereen.”

Na zeven uur en een uur pauze zat de discussie erop. Het was tijd om de getuigenlijst te overlopen. Dat verliep zonder enige tegenkanting, en rond 19 uur zat de eerste dag erop. Vrijdag om 14 uur zal het hof van assisen een beslissing nemen over de boxen. Volgende donderdag, 22 september, zal bekend worden wie al dan niet zal getuigen op het proces. Dat gaat op 10 oktober echt van start.

Lees ook:

Vandaag gaat het grootste proces ooit van start in ons land: dit is alles wat u moet weten over het terreurproces (+)

“Hoe meer we blusten, hoe meer het brandde”: hoe terroristen week voor aanslagen Brussel bijna hun eigen schuilplaats opbliezen (+)