Protest tot op haar begrafenis: Iraanse bekoopt ‘foutief’ gebruik van hijab met haar leven

Amini werd vorige dinsdag in aanwezigheid van haar familie opgepakt omdat ze zich niet aan de strenge kledingvoorschriften hield. De jonge vrouw maakte wel degelijk gebruik van een hijab (de hoofddoek die alle vrouwen in het openbaar verplicht moeten dragen; nvdr), maar een stuk van haar haar bleef zichtbaar.

Amini werd vervolgens in een cel gezet “om verantwoording af te leggen en onderwezen te worden” over de hijab. Vrijdag volgde het nieuws dat de jonge vrouw na een coma overleden was. Volgens de politie zou ze gestorven zijn aan de gevolgen van een hartaanval en werd in het ziekenhuis tevergeefs een reanimatiepoging gedaan.

Omstanders hadden echter gezien dat zij in het busje geslagen en mishandeld werd door de agenten. Vermoed wordt dat een hersenbloeding haar fataal geworden is. Haar familieleden stellen bovendien dat zij een gezonde vrouw was en geen hartaandoening had. Dat maakt een plotse hartaanval onwaarschijnlijker.

Haar dood deed in Iran nog maar eens de onvrede over de sharia oplaaien. Op sociale media werden heel wat berichten gepost met de hashtag “moordagenten”. Er doken ook verschillende filmpjes op van vrouwen zonder hijab die tijdens een arrestatie geslagen en over de grond gesleept werden. Dames knipten uit razernij zelfs hun haren af of staken hun hijab in brand.

Het incident werd inmiddels ook al in het parlement besproken. Verschillende parlementsleden eisten dat de politievideo’s vrijgegeven zouden worden. De Iraanse president Ebrahim Raisi droeg het ministerie van Binnenlandse Zaken op om de context van de feiten te onderzoeken.

Taxichauffeurs protesteerden op een centraal plein in Teheran, waar veel politie is, door te toeteren. Demonstranten in verschillende delen van Iran riepen “dood aan de dictator”, een stevige uithaal naar de 83-jarige Ayatollah Ali Khamenei. Online wordt een speech waarin hij het handhaven van de hijab-plicht verdedigt veelvuldig gedeeld.

Tijdens de begrafenis in haar thuisstad Saqez liep het protest stevig uit de hand. Boze betogers wilden verhaal gaan halen bij de lokale gouverneur. Wie in de buurt van zijn kantoor kwam, werd echter beschoten door de veiligheidsdiensten en hardhandig gearresteerd. De stenen die gegooid werden richting agenten werden beantwoord met traangas.

Volgens NetBlocks, een organisatie die waakt over de cyberveiligheid, werden internetverbindingen op heel wat locaties in Iran verstoord. Gebruikers lieten weten dat ze geen filmpjes konden doorsturen via WhatsApp of Instagram.

Sinds de Iraanse revolutie van 1979 zijn vrouwen volgens ingestelde shariawetten verplicht hun haar te bedekken en lange, loszittende kleding te dragen. Veel Iraanse vrouwen kiezen voor een tussenweg en dragen relatief strakke, ‘westerse’ kleding met felgekleurde sjaals over het hoofd waarbij een deel van het haar wel te zien is.

Jonge, met name hoogopgeleide Iraniërs kunnen zich al langer niet vinden in de strenge kledingvoorschriften van de sharia. Eind 2017 klommen vele vrouwen in Teheran op verhogingen in de stad, zoals een elektriciteitskastje. Ze trokken hun hijab af en hielden die met een stok demonstratief voor zich. Deze protestgolf hield twee maanden aan. Tientallen vrouwen werden gearresteerd en twee mannelijke sympathisanten kregen een gevangenisstraf van zes jaar.

De Iraanse politiechef beloofde na de protesten dat de handhaving geliberaliseerd zou worden: vrouwen zonder hijab zouden niet langer gearresteerd worden, maar moesten voortaan alleen nog meedoen aan een ‘heropvoedingscursus’. Die belofte bleek niets waard: de controles werden alleen maar strenger en de arrestaties gewelddadiger.