Al dagenlang protest in Iran na dood van jonge vrouw die werd opgepakt door zedenpolitie: zeker drie doden 

De Iraanse gouverneur Ismail Zarei Koosha sprak van drie "verdachte" doden en een "complot van de vijand". Hij zei verder dat een van de slachtoffers was gedood door een wapen dat niet door de Iraanse veiligheidstroepen wordt gebruikt, dat meldde het Iraanse staatspersbureau Fars. Volgens de burgemeester van de hoofdstad Teheran zitten er buitenlandse provocateurs achter de onrust. 

Maar volgens de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten schieten de Iraanse veiligheidsdiensten met scherp op de demonstranten die tegen de regering op straat komen. 

Mahsa Amini, afkomstig uit het Koerdische gebied in het westen van Iran, was vorige week met haar familie op bezoek in Teheran toen ze daar van straat werd geplukt door de zedenpolitie. De 22-jarige vrouw zou haar hijab, haar hoofddoek, niet correct hebben gedragen. Die zou te los hebben gezeten en een deel van haar haar onbedekt hebben gelaten.

De vrouw werd meegenomen in een busje en zou daarbij volgens omstaanders hardhandig zijn aangepakt. De politie ontkent dat en verklaart dat de vrouw in het politiekantoor een hartaanval kreeg, waarna ze in een coma belandde en naar het ziekenhuis werd gebracht. Daar overleed ze afgelopen vrijdag. Haar familie zegt dat ze geen gezondheidsklachten had en dat ze voordien nooit problemen had met haar hart.

Nadat de vrouw zaterdag was begraven in Saqez, in het westen van Iran, brak protest uit. Mensen gingen de straat op en scandeerden slogans tegen de regering. Ze eisen een onderzoek naar de dood van Mahsa Amini. Vrouwen trokken hun hijab uit en zwaaiden ermee uit protest.

Het protest is blijven aanhouden en overgewaaid naar andere steden. In de hoofdstad Teheran betogen veel studenten van verschillende universiteiten. De politie zou de manifestaties uiteen hebben geslagen en traangas hebben gebruikt. Volgens een mensenrechtenbeweging zouden in de stad Divandarreh twee mannen zijn omgekomen en anderen gewond zijn geraakt.

Volgens historicus en Irankenner Peyman Jafari is er een duidelijk verschil met eerdere protesten tegen de verplichte hoofddoek. "Dat waren vaak individuele protesten, nu zijn het grotere groepen", duidt hij in "De ochtend" op Radio 1. "Bovendien zie je op sociale media dat religieuze vrouwen hun solidariteit uiten en zeggen "ik wil de hoofddoek dragen, maar ik vind dat anderen de vrijheid moeten krijgen om dat niet te doen"."

De afgelopen maanden waren er opnieuw meer incidenten omdat de regering strenger toeziet op de kledingvoorschriften. "Het is een ultraconservatieve regering die nu aan de macht is", weet Jafari. "De hoofddoek is heel erg symbolisch geworden voor hun politiek, maar het mes snijdt aan twee kanten. Voor de conservatieven is er de symboliek dat ze het willen opleggen en voor de bevolking wordt het steeds meer een symbool van alles wat fout is aan de totaliteit van de Islamitische republiek van Iran."

"Je ziet dat de regering en andere autoriteiten proberen de situatie te neutraliseren door te zeggen dat er onderzoek komt en dat het een tragedie was". Maar de kledingvoorschriften zijn niet langer houdbaar, stelt Jafari. "Het grootste deel van de Iraanse bevolking is zeer jong, woont in de steden en heeft steeds meer een seculiere opvatting. Zij willen zelf een invulling geven aan hun religie. Je ziet bovendien dat zelfs kinderen van Iraanse leiders zich anders kleden dan hun ouders eigenlijk voorschrijven. Die botsing tussen de samenleving en de leiders is al een tijd gaande, maar wordt alleen maar erger."