“Hoeveel graven van onschuldige Oekraïners moeten er nog gevonden worden?”: Oekraïne wil “Neurenbergproces” voor Russische oorlogsmisdaden

Nu de oorlog in Oekraïne de werkzaamheden zal domineren op de VN-vergadering en er de afgelopen dagen nieuwe bewijzen van massamoorden zijn opgedoken, ziet de regering van Volodymyr Zelensky een kans om de mondiale diplomatieke opinie om te buigen. Ze willen steun voor de oprichting van een proces in Neurenbergstijl om de wreedheden van de Russische troepen te onderzoeken.

De ontdekking van een massagraf in Izjoem in het oosten van het land vorige week heeft de noodzaak bevestigd volgens Oekraïne. Zelensky heeft gezegd dat er bewijzen zijn van marteling en noemt Rusland een “staatssponsor van terrorisme”. Oleg Synegubov, hoofd van het regionale bestuur van Charkiv, verklaarde dat de lichamen zijn gevonden met de handen op de rug gebonden. Verschillende persbureaus bevestigden de berichten tijdens een bezoek aan de locatie dat vrijdag door de Oekraïense autoriteiten was georganiseerd.

De wereldleiders, die deze week in New York bijeengekomen zijn, veroordeelden de gebeurtenissen snel. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zei dat het waarschijnlijk meer bewijs was dat Rusland oorlogsmisdaden heeft gepleegd: “Er kan geen reden zijn voor wat daar is gebeurd. In het beste geval was het willekeurig, in het slechtste geval was het opzettelijk.” De Franse president Emmanuel Macron zei dat hij de wreedheden in de sterkste bewoordingen veroordeelde.

Maar ondanks de wijdverbreide kritiek op het optreden van Rusland in Oekraïne is het niet duidelijk hoe de internationale gemeenschap van plan is Moskou ter verantwoording te roepen voor oorlogsmisdaden. In een interview met Politico zei Andriy Smyrnov, plaatsvervangend hoofd van het bureau van de Oekraïense president, dat de moorden in Izjoem het meest recente bewijs zijn dat een onafhankelijk tribunaal voor oorlogsmisdaden nodig is.

“Wij willen ervoor zorgen dat degenen die verantwoordelijk zijn voor deze misdaden tegen Oekraïne ter verantwoording worden geroepen, en dat betekent dat de hoogste politieke en militaire leiders aansprakelijk moeten zijn”, zei Smyrnov. “Hoeveel graven van onschuldige Oekraïners moeten er nog gevonden worden om de hele wereld wakker te schudden en te proberen iets te gaan doen? In Boetsja zijn talrijke graven van vermoorde burgers gevonden. Is dit niet genoeg?”

Na de terugtrekking in april van de Russische troepen uit Boetsja, een stad ten noordwesten van Kiev, vonden Oekraïense en internationale waarnemers bewijzen van moorden op burgers en andere misdaden. De Russische president Vladimir Poetin omschreef de moorden als “nep”.

Tot nu toe hebben de Oekraïense bondgenoten echter lauw gereageerd. In plaats van een speciaal tribunaal zien veel landen bestaande organen zoals het Internationaal Strafhof (ICC) als het beste forum om een zaak tegen Rusland te vervolgen. Maar dat is onvoldoende voor Oekraïense functionarissen, die vrezen dat het ICC alleen degenen die de misdaden rechtstreeks hebben begaan ter verantwoording zal roepen, in plaats van de hogere posten in de regering-Poetin. Bovendien zal het ICC Rusland niet kunnen vervolgen voor de overtredingen, aangezien Rusland het Statuut van Rome - de internationale overeenkomst waarbij het hof in 2002 werd opgericht - niet heeft geratificeerd.

Smyrnov benadrukt dat een speciaal internationaal hof het werk van het ICC niet zou belemmeren en buiten Oekraïne zou worden gevestigd. “Wij zien het proces van Neurenberg als een model”, zei hij, verwijzend naar het proces voor nazi’s na de Tweede Wereldoorlog. “Wij willen ervoor zorgen dat degenen die verantwoordelijk zijn voor deze misdaden tegen Oekraïne ter verantwoording worden geroepen. Dat betekent ook de hoogste politieke en militaire leiding.”