Ook de Nationale Bank voelt de renteverhoging: voor het eerst in jaren zal ze verlies boeken

Aanleiding van het persbericht van de Nationale Bank is eigenlijk de brief van Klaas Knot, de voorzitter van De Nederlandsche Bank (DNB), aan de Nederlandse minister van Financiën Sigrid Kaag. Daarin waarschuwde hij voor de impact van de renteverhogingen van de ECB op de resultaten van de DNB. In mensentaal: DNB zou verlies lijden.

Door die brief werd het aandeel van de Nationale Bank van België vandaag geschorst, zodat die ook de situatie van de eigen kapitaalpositie kon uitklaren. Die duidelijkheid heeft de bank nu gegeven: "Op basis van haar meest recente risicoscenario’s verwacht de Bank het lopende boekjaar 2022 te zullen afsluiten met verlies. De risicoanalyse geeft bovendien aan dat de verliezen de volgende boekjaren verder zullen oplopen."

Dat verlies komt eigenlijk niet echt als een verrassing. Al jaren reserveert de Nationale Bank een deel van haar winst om zich in te dekken tegen plotse wijzigingen in het monetaire beleid van de ECB. Net de recente wijziging van dat beleid - de renteverhoging na jaren van lage rentes - is de belangrijkste verklaring voor het verlies.

Dat zit zo: sinds 2015 heeft de ECB systematisch geld in de economie gepompt om die uit het slop te halen. Concreet komt het erop neer dat ze nieuw geld creëert en obligaties opkoopt, obligaties die in handen zijn van grote institutionele beleggers, pensioenfondsen en verzekeraars. Dat opkopen gebeurt aan heel lage rentevoeten en vaak zelfs negatieve rentevoeten.

Aangezien al dat geld uiteindelijk in de economie terecht komt en neerslaat op de bankrekeningen van bedrijven en particulieren, kampen alle banken samen met steeds meer overtollig geld. Dat overtollig geld moeten ze bij de nationale banken parkeren (dat zijn de zogenoemde "deposito's"). Tot nu toe moesten banken daar een strafrente op betalen, lees: de Nationale Bank verdiende daaraan.

Maar om de huidige inflatie, de algemene stijging van het prijspeil, onder controle te krijgen, heeft de ECB recent de rente verhoogd. Dat zorgt ervoor dat lenen en investeren duurder wordt. De economie zou daardoor in theorie moeten afkoelen, waardoor de inflatie weer normaliseert. 

Het gevolg voor de Nationale Bank is dat die nu geen strafrente meer krijgt, maar aan de banken nu zelf intrest moet uitkeren voor de deposito's. Wat voordien een bron van inkomsten was, is nu een uitgavenpost. Daar komt nog eens bovenop dat door de oplopende rente ook de waarde van de obligatieportefeuille daalt.

De Nationale Bank benadrukt in het persbericht dat de verliezen zullen bijgepast worden met de reserves die ze de voorbije jaren heeft aangelegd. De vraag zal vooral zijn in hoeverre dat de bank, die voor de helft in handen is van de Belgische overheid, de komende jaren nog een ruim dividend zal kunnen uitkeren aan haar aandeelhouders. En het antwoord op die vraag is dan weer van belang voor de begroting.

Het aandeel van de Nationale Bank wordt sinds 17 uur weer verhandeld. Het is intussen al met meer dan 20 procent in waarde gedaald.