Assisenvoorzitter Laurence Massart besliste vorige week dat de individuele glazen boxen voor de beschuldigden weg moeten. Ze vormen volgens haar een inbreuk op de mensenrechten, en ze schreef een uitgebreid arrest om dat te beargumenteren. De beschuldigden zouden moeizaam kunnen overleggen met hun advocaat, ze zouden de debatten niet goed kunnen volgen. Dat alles staat volgens Massart een eerlijk proces in de weg.

Die beslissing heeft nu grote gevolgen voor de start van het terreurproces. Dat kan niet beginnen op 10 oktober. De FOD Justitie heeft woensdagavond laat aan de assisenvoorzitter laten weten dat er tegen dan onmogelijk een nieuwe beschuldigdenbank kan worden gebouwd die wel aanvaardbaar is voor haar. De voorzitter was verwonderd toen het probleem donderdagochtend in de assisenzaal werd opgeworpen door het Openbaar Ministerie. Ze had de bewuste mail nog niet gezien, zei ze. Ze gaat nu een brief schrijven naar de FOD Justitie om verduidelijking te vragen. Met name of de jurysamenstelling op 10 oktober toch nog kan doorgaan met een soort van tussenoplossing. Ze denkt dan bijvoorbeeld aan een open box zonder veiligheidsglas. Ze wil ook weten of de definitieve aanpassingen dan drie weken later klaar kunnen zijn, zodat het proces dan kan starten. Zo niet dan dreigt de hele jurysamenstelling ook verdaagd te moeten worden, inclusief een nieuwe oproeping voor de honderden geselecteerde kandidaat-juryleden.

Blamage

En zo wordt de bal teruggekaatst naar de FOD Justitie. Maar daar zijn ze duidelijk over de problemen waar ze voor staan. De huidige constructie - met metalen profielen en loodzwaar veiligheidsglas - laat zich echter niet zomaar snel afbreken. Dat moet met grote omzichtigheid gebeuren. De bekabeling moet ook weggehaald worden. En dan is het nog de vraag hoe snel dat alternatief er kan komen, en hoe dat er dan exact moet uitzien.

Vermoedelijk zal de nieuwe beschuldigdenbank naar het model zijn van de constructie bij het terreurproces in Parijs, waar de beschuldigden allemaal samen zaten. Ook achter glas, maar met grotere uitsparingen om betere communicatie mogelijk te maken. Maar het is nog onduidelijk hoeveel tijd het zal kosten om die te bouwen.

• ‘Het lijkt hier wel de zoo van Antwerpen’

Tegen 10 oktober een tijdelijke oplossing bouwen zonder veiligheidsglas zal onvermijdelijk een discussie over de veiligheid doen losbarsten, want net het veiligheidsargument was een van de belangrijkste redenen om alle beschuldigden individueel in een glazen box te stoppen.

Het onvermijdelijke uitstel is een blamage voor de Belgische justitie. De organisatie van het terreurproces wordt al drie jaar voorbereid. Honderden slachtoffers wachten met ongeduld en spanning op de afloop. De assisenvoorzitter had vorige week zelf nog gezegd dat er uit respect voor de slachtoffers alles aan moest worden gedaan om uitstel te voorkomen.

Belgenmop

‘Ik denk dat de minister van Justitie en de federaal procureur ontslag moeten nemen, het proces kan duidelijk niet doorgaan op 10 oktober’ zei meester Sébastien Courtoy, advocaat van Smail Farisi. ‘We vragen ons nu allemaal af of het rond december van start gaat, of in het jaar 2030 en op de maan. We lijden hier internationaal gezichtsverlies. Ik verdedig hier iemand die al zes jaar vrij is, die vrijgesproken is voor zijn beweerde aandeel in de aanslagen in Parijs, en die hoopt dat er nu eindelijk een einde komt aan zijn ellende. En dan heb ik het nog niet over de slachtoffers, die moeten echt wel heel optimistisch zijn om nog te geloven dat er snel een proces komt.’

‘Er is een vuil spel bezig tussen het ministerie van Justitie en de magistratuur’, ging meester Courtoy verder. ‘Het ministerie probeert zich duidelijk te revancheren en het proces te saboteren. Ik zie hier een federaal magistraat lachen omdat hij weet dat er uitstel komt. Zes jaar om die prutsboxen op te stellen en nu kunnen ze zogezegd niet afgebroken worden?’

‘We moeten terugkeren naar de essentie en bekijken in welke omstandigheden een proces eigenlijk zou moeten gehouden worden’ zei meester Virginie Taelman, advocate van Bilal El Makhoukhi. ‘De voorzitter heeft er duidelijk op gewezen dat het proces in serene omstandigheden moet plaatsvinden. Ik denk dat we aan een pragmatische oplossing moeten denken zodat we op een correcte manier kunnen beginnen.’

Een uitstel van een drietal weken, vormt voor de verdediging geen probleem, aldus de advocate: ‘Ik kan me ook moeilijk voorstellen dat het langer zou moeten uitgesteld worden. Bij de bouw van deze boxen had men alternatieven moeten voorzien, en er niet zomaar van uitgaan dat deze boxen wel zouden aanvaard worden. De vraag is ook of we wel zo’n hyperbeveiligde box nodig hebben als we alle andere veiligheidsmaatregelen bekijken die hier al gelden.’

‘Andere processen hebben plaatsgevonden met veel minder veiligheidsmaatregelen en zijn ook goed verlopen’, zei meester Delphine Paci, advocate van Salah Abdeslam. ‘Het was hallucinant om te denken dat dergelijke boxen ooit zouden aanvaard worden.’