Ja, een kip kan soms plots veranderen in een haan: "Ze krijgen een soort inwendige teelbal"
In Schilde schrok kippeneigenaar Jonas Verdickt zich een hoedje. Plots bleek één van zijn hennen te kraaien als een haan. Het vrouwtje ontwikkelde ook een forsere kam en postuur. "Het is zeldzaam maar soms verandert een kip in een haan, inclusief spermacellen", zegt bioloog Thierry Backeljau van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen bij Radio2 Middag in Antwerpen.
Uit de kippenren van Jonas Verdickt in Schilde klinkt sinds vorige week het kloeke gekraai van een haan. Dat is vreemd omdat Jonas ervan overtuigd was dat hij enkel hennen bezat. "Ik zat vorige week thuis met corona en was erg veel bij mijn dames, de kippen in de tuin. Toen viel me plots op dat mijn kip Belle begon te kraaien. Ze heeft ook een stevigere kam gekregen en is forser van gestalte", zegt Jonas aan Radio2. Maar kan een vrouwelijke kip echt een mannelijke haan worden?
Kip wordt haan: hoe kan dat?
"Het is zeldzaam maar het kan. Het fenomeen van een hennenkuiken dat uitgroeit tot een haan is wetenschappelijk beschreven", zegt bioloog Thierry Backeljau van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en de UAntwerpen. De tranformatie van hen tot haan heeft volgens Backeljau alles te maken met chromosomen.
"Net zoals bij mensen bepalen de chromosomen het geslacht van de kip. Bij de mens is dat XX voor vrouwen en XY voor mannen. Bij vogels is het precies omgekeerd. Daar hebben de mannetjes twee identieke Z chromosomen en de vrouwtjes twee verschillende, genaamd ZW. Door dat chromosoomverschil hebben vrouwelijke vogels maar één ontwikkelde eierstok in tegenstelling tot twee bij de mens", zegt Backeljau.
Door een inwendige teelbal krijgen sommige kippen de geslachtskenmerken van een haan inclusief spermacellen
"Als die werkende linkereierstok van een kip aangetast wordt door een ziekte zoals een kanker of cyste, dan bestaat de kans dat de niet-ontwikkelde rechtereierstok van de kip zich alsnog gaat ontwikkelen. Op dat moment ontstaat er een mengvorm van een eierstok en een testis, die ook mannelijke hormonen afscheidt. Zeg maar een inwendige teelbal. Daardoor kunnen kippen plots beginnen kraaien en mannelijke geslachtskenmerken vertonen", aldus Backeljau. "Ze krijgen zelfs spermacellen en zouden in theorie andere kippen kunnen bevruchten. Al heb ik geen weet van concrete voorbeelden daarvan. Meestal leggen die hanige kippen ook geen eieren meer."
Klein vrouwtje vis wordt groot mannetje
Hoewel het zeldzaam is bij kippen, komt een natuurlijke geslachtsverandering bij vissen vaker voor. "Sommige lipvissen in koraalriffen beginnen hun leven als vrouwtje. Ze leven in groep en behoren tot de harem van een groter en sterker mannetje. Dat mannetje gaat die harem ook beschermen. Maar als de mannetjesvis sterft of opgegeten wordt, zal het grootste vrouwtje van de harem zich binnen de week transformeren tot een veel groter mannetje en de harem overnemen", aldus Backeljau.
Bekijk hieronder beelden van Belle, de kraaiende hen die haan is geworden
