Van uw spaarboekje tot de huizenprijzen: wat betekent de stijgende rente voor uw centen?

Waarom blijft de rente alsmaar stijgen?

Simpel gezegd: omdat de inflatie overal door het dak gaat. Door de oorlog in Oekraïne komt er veel minder Russisch gas Europa binnen. Die hogere energieprijzen laten zich overal voelen. Bakkers betalen meer om hun brood te bakken, tomatenkwekers betalen zich blauw om een serre op te warmen en dat leidt er dus toe dat ook uw winkelkar steeds duurder wordt.

De laatste jaren probeerden centrale banken de inflatie aan te wakkeren met lage rentes. Als de waarde van spaargeld afneemt, dan gaan mensen liever investeren dan het op de bank te laten staan. Maar nu moeten de centrale banken het omgekeerde doen. Met renteverhogingen halen ze het smeermiddel uit de economie.

De Amerikaanse centrale bank (Fed) heeft woensdag voor de derde keer de rente met 75 basispunten opgetrokken. De bestuurders van de bank willen de rente nog verder optrekken naar 4,4 procent eind dit jaar en 4,6 procent eind 2023.

De Europese Centrale Bank zal het Amerikaanse voorbeeld volgen. “We verwachten dat de ECB de rente zal verhogen naar 2 à 2,25 procent in het eerste kwartaal van 2023", zegt Koen De Leus, chief economist van BNP Paribas-Fortis.

Welk effect heeft dat op de inflatie?

De economische situatie in de VS is natuurlijk anders dan die in Europa. Bij ons wordt de inflatie vooral aangedreven door hoge energieprijzen, in de VS is de inflatie het gevolg van een oververhitte economie. Maar anders dan Poetin heeft de ECB dus weinig invloed op de energieprijzen. Bij ons is het vooral wachten tot de paniek in de energiemarkt wegebt.

Volgens het Planbureau zal de inflatie - na een piekperiode boven de 10 procent - vanaf volgend jaar weer zakken. “Onze prognoses tonen dat de inflatie eind volgend jaar nog maar 3 procent bedraagt”, zegt Ludovic Dobbelaere, econoom bij het Planbureau. “Op basis van langetermijncontracten die nu voor energie worden afgesproken, denken we dat de inflatie in 2024 zelfs nog verder zal dalen.”

Heeft dat gevolgen voor uw hypotheek?

Hypotheekrentes zijn een soort kanarie in de koolmijn, omdat ze bepaald worden door de economische verwachtingen voor de volgende jaren. Als er nog heel lang een hoge inflatie in de sterren staat geschreven, dan zal de hypotheekrente almaar opklimmen. Maar dat lijkt dus mee te vallen.

Een blik op de rentevoeten die banken geven, leert dat die de voorbije maanden wel al een behoorlijke sprong hebben gemaakt. Begin dit jaar stond de gemiddelde hypotheekrente voor een woning nog op een dikke anderhalve procent (voor 25 jaar). Vandaag is die volgens een vergelijking van Immotheker-Finotheker gemiddeld naar meer dan 3 procent opgeklommen.

De theorie zegt dan dat de huizenprijs zal dalen, omdat de vraag afneemt: duurdere leningen maken het moeilijker om huizen te kopen. “Maar de schaarste van bouwmaterialen en de verplichte renovaties zullen de huizenprijzen voorlopig toch nog hoog houden”, zegt De Leus. “Daarom is het belangrijk dat de rente niet te veel omhoog gaat. Nu is het voor veel jongeren al lastig om een woning te kopen.”

Wat gebeurt er met uw beleggingen?

De onzekerheid die de energiecrisis met zich meebrengt, heeft al tot bloedbaden geleid op de beurzen. Ook na de boodschap van de Fed over de renteverhoging sloten de Amerikaanse aandelenmarkten woensdagavond flink lager af. Ook dat is eenvoudig uit te leggen: hogere rentes maken aandelen minder interessant voor beleggers. Bedrijven zullen namelijk minder winst maken omdat de economie afkoelt.

Onder beleggers hebben die renteverhogingen de voorbije weken al een pervers effect gehad. Zowel aandelen als de ‘veiligere’ obligaties deelden de laatste tijd in de klappen. De obligaties bloedden zelfs heviger dan de aandelen - wat quasi nooit gebeurt.

Wie bij een bank langsgaat om zijn spaarcentjes te investeren en daarbij weinig risico wil nemen, zal van de bank het advies krijgen om die te beleggen in defensieve fondsen. Maar ook die veilige fondsen hebben de voorbije weken flinke verliezen opgetekend. “De aandelen- en obligatiemarkt is heel gevoelig voor rentestijgingen”, zegt De Leus. “Als we echt zekerheid hebben over hoe sterk de inflatie nog oploopt, dan zal die markt zich stabiliseren.”

Worden spaarboekjes dan weer aantrekkelijk?

Eigenlijk niet, omdat de inflatie de waarde van het spaargeld opvreet. Maar toch zouden spaarders normaal gesproken weer wat meer rente moeten krijgen. De voorbije jaren moesten banken vaak zelf geld betalen om de spaarcentjes van hun klanten bij de centrale banken onder te brengen. Maar sinds kort is daar verandering in gekomen.

De depositorente bij de ECB staat sinds de laatste renteverhoging op 0,75 procent. Wat betekent dat banken voor het ondergebrachte spaargeld weer inkomsten ontvangen. Maar veel Belgische banken bieden nog steeds maar 0,11 procent spaarrente.

“De banken geven aan dat de rente ook voor hen nog steeds laag staat”, zegt Selien De Schryder, professor economie aan de UGent. “Een verhoging van de rente op spaargeld voor hun klanten levert hen ineens veel extra kosten op. Normaal is het zo dat wanneer één bank die rente optrekt, de andere ook volgen, omdat zij met elkaar de concurrentie aangaan. Maar momenteel zien we hier nog niet veel bewegen.”