Jonas Verdickt, leerkracht Latijn en Nederlands aan het Xaveriuscollege in Borgerhout, kon het donderdag uitleggen aan zijn leerlingen. Iedereen had het grappige filmpje op ATV gezien waarop hij over de opmerkelijke geslachtsverandering van zijn kip getuigde. “Ze is aan het ‘verhanen’”, omschreef Jonas zijn trans’hen’der Belle. “Moeten we haar nu Bo gaan noemen? Of Bernard?”

LEES OOK. Kip uit Schilde begint plots te kraaien als een haan: “Ze is lichamelijk echt aan het veranderen”

“Ach, de leerlingen kennen mij zo, ik sta met hetzelfde enthousiasme voor de klas”, lacht de leerkracht, die ook in het Bananentejater actief is. Toch blijkt de verhaning van zijn leghen veel mensen te intrigeren. Bij onze eigen lezersreacties waren er veel mensen die dit fenomeen meenden te kennen. “Als hennen in groep zonder haan worden gehouden, neemt automatisch een van de kippen de rol van haan op zich nemen en gaat zich mannelijker gedragen”, klonk het. Maar dat blijkt niet te kloppen.

“Ons Belle is nog maar zeven maanden oud. We hebben tien kippen, en ik weet zeker dat ik al tien eieren tegelijk op een dag heb geraapt”, vertelt Jonas die Belle in Oelegem heeft gekocht. “Toen ik haar plots hoorde kraaien, ben ik naar mijn dierenarts gegaan. Hij meende dat Belle waarschijnlijk gewoon een haan is en pas nu in haar - of zijn - pubertijd komt. Wat begrijpelijk is als het om een kip van zeven maanden oud gaat.”

100% vrouw

Toch wou Jonas er het fijne van weten. Hij trok wat borstveren uit bij Belle voor een DNA-analyse. Resultaat? “100% zeker een vrouw, maar dus wel een die ’s morgens meent te moeten kraaien en lichamelijk begint te vermannen.”

Zeldzaam

Dierenartsencentrum Trigenio in Nijlen is gespecialiseerd in vogels. Dierenarts Tom Verbeek kan meteen uitsluitsel brengen waarom Belle ‘in transitie’ lijkt. “Het is zeldzaam, maar ik heb het nog al gezien”, zegt dokter Verbeek. “Meestal blijft het haantjesgedrag binnen de perken, al kunnen ze ook wel wat agressiever worden. Belle heeft een medisch probleem. In tegenstelling tot vrouwelijke zoogdieren, hebben vogels maar één eierstok. Een kip die eieren legt, gebruikt hiervoor alleen haar linkereierstok. Haar rechtereierstok is niet meer dan een beetje resterend weefsel. Een ziekte, zoals een tumor of infectie, kan de linkereierstok aantasten, waardoor de kip minder van het vrouwelijk hormoon oestrogeen gaat produceren.”

De rechtereierstok reageert dan onmiddellijk en begint te groeien. Wat er dan ontstaat, wordt ook wel ovotestis genoemd: die rechtereierstok is namelijk een eierstok en een teelbal ineen. Oestrogeen, het vrouwelijke hormoon, komt door de nieuwe situatie in de verdrukking en daarom kunnen mannelijke kenmerken de overhand krijgen. Een hen krijgt dan een grotere kam, zwaardere lellen en sporen en zal soms gaan kraaien, zoals Belle. Soms laten ze de hennen als eerste eten zoals hanen doen of bespringen ze hun zusjes. Je kan het wat vergelijken met vrouwen die na de menopauze een snor of baardgroei krijgen. Of manwijven.

“Vleeskippenrassen zoals de Mechelse koekoek zullen minder snel een probleem met het legapparaat krijgen dan een legkip zoals die van Jonas”, zegt Tom Verbeek. “Kuikentjes moet hij niet verwachten, want Belle zal nooit kunnen bevruchten of sperma produceren.”

Nog een weetje van de dierenarts: een kip heeft maar één ovarium, maar een haan wel twee testikels.

Jonas Verdickt gaat Belle nu toch nog eens laten onderzoeken. “Ik maak me wat zorgen. Ze is nog zo jong. Hopelijk gaat ze er niet van dood. Voorlopig beperkt ze zich tot ochtendkraaien. Dat gebeurt gedempt in het binnenhok, omdat ik mijn dames ’s nachts altijd opsluit voor de marter. Voorlopig hebben mijn buren nog niks gezegd. Blijkbaar kraaien veel hanen ook ’s avonds. Ik heb gelezen dat ze bandjes verkopen om rond de nek van een haan te doen, zoals een antiblafband voor honden, om het kraaien te smoren. Maar dat vind ik zielig, dat doe ik niet. Er zou ook een implantaat bestaan om testosteron te onderdrukken. Het kost iets van 130 euro”, zegt Jonas, die toch wat twijfelt of hij zijn verhaande kraaikip nu met ‘zij’ of ‘hij’ gaat aanspreken.