Vandaag opent het KMSKA na 11 jaar officieel weer de deuren: dit zijn de vijf tips van Chantal Pattyn

“Het was Napoleon die in 1810 het eerste museum in Antwerpen oprichtte", zegt Chantal Pattyn van Klara. "De collectie, die vorm kreeg vanuit de Sint-Lucasgilde en werd aangevuld met geconfisqueerde werken uit kerken en kloosters, vond een onderkomen in het Minderbroederklooster, waar ook de academie werd gehuisvest."

"Die academie organiseerde vanaf het midden van de 19e eeuw jaarlijkse salons. Een werk van Henri Van Dyck toont de opstelling van toen. Schilderijen hangen naast en boven elkaar. Een vrouw in het zwart kuiert door de zalen. Wellicht gaat ze het werk "Amazone in gevecht met een panter" van August Kiss bewonderen. Het schilderij en de sculptuur werden in het KMSKA bijeengebracht in een prachtige evocatie van dat 19e-eeuwse salon."

"Met zoveel werk dat destijds door de realisten en impressionisten verguisd werd wegens irrelevant en ouderwets. Maar smaken veranderen: werk uit die eeuw is tegenwoordig weer hot. Zelfs David Beckham loopt al jaren rond met een tattoo van een werk van William Bougereau op de arm. In die superbe zaal viel ik ook voor het innemende portret dat Henri Leys van zijn dochter Lucie maakte en voor de uitdagende "Cleopatra" van Alexandre Cabanel.”

“Het KSMKA koos voor een thematische en vaak transhistorische presentatie van de werken. Vele onderwerpen gaan ons allen aan: van vermaak tot lijden en verlossing. Een innemende zaal is die van de overvloed. Alle aandacht gaat er meteen naar Jacob Jordaens’ meesterwerk "Zo de ouden zongen, zo piepen de jongen"."

"Maar wend je blik daar even naar de overkant en begin links bij een van de succesvolste kunstenaars uit de 1ste helft van de 17e eeuw: Clara Peeters. Ze was uitmuntend in het schilderen van bloem- en banketstukken en zette eigenhandig het visstilleven op de kaart.

Haar weergave van enkele rivierkreeftjes doet je watertanden! Op dezelfde wand word je overvloedig op wijn, vruchten en asperges getrakteerd. En ook op een prachtig Hollands ontbijt met kazen van Floris van Schooten. James Ensor maakt het buffet enkele eeuwen later af met het prachtige "Masker en Schaaldieren"."

"Ik deed een knieval voor Memlings "God de Vader en de Musicerende Engelen". Zestien jaar duurde de restauratie van dit drieluik onder de kundige leiding van Lizet Klaassen van het KMSKA. Op het werk zat een dikke en dekkende korst van calciumoxalaat die je er niet met een wattenstaafje afkreeg. Wel onder de microscoop, millimeter per millimeter. Het resultaat is verbluffend. Hoe fijn dat je vanaf nu als bezoeker kan binnenkijken in het restauratieatelier van het museum."

"De triptiek was deel van een gigantisch retabel voor de abdijkerk in het Spaanse Najera. Memling werkte er zelf tien jaar aan. Het werd geïnstalleerd in 1494, het jaar van zijn dood. Hij heeft er zelf niet kunnen van genieten. Op vraag van Wim Becu van het ensemble Oltremontano, een van de artists in residence van het KMSKA, werden de instrumenten van Memlings engelen nagebouwd door het team van Dirk de Hertogh."

"Vier ervan krijg je te zien. Onder meer een tromba marina of Nonnengeige, een smal balkje met snaren dat klinkt als een trompet. Het werd speciaal ontwikkeld voor de nonnetjes die uiteraard onmogelijk een instrument aan de mond konden zetten. En aan de andere zijde pronkt een werk van Panamarenko.” 

“De mooiste vrouw van het KMSKA blijft de "Madonna" (1454) van Jean Fouquet. Omringd door cherubijnen en serafijnen daagt ze iedereen uit met haar schoonheid. En toch blijft ze ongenaakbaar. De mare gaat dat Agnes Sorel, de officiële minnares van de Franse koning Karel VII, model stond."

"Het werk kwam in het KMSKA terecht door het legaat van Florent van Ertborn die burgemeester van Antwerpen was van 1817 tot 1828. De Madonna is werkelijk de ster van het museum. Ze krijgt in haar kamer het gezelschap van Rubens ("De Heilige Familie met papegaai") en Van Eyck ("Madonna bij de fontein") en van twee hedendaagse sterren aan het firmament van de hedendaagse kunst: Luc Tuymans en Marlene Dumas."

"Door slimme langdurige bruiklenen kwam een werk uit de superbe serie "Der Diagnostische Blick" van Tuymans in het KMSKA terecht. Dumas toont er "Give the people what they want". Een jonge, naakte vrouw maalt niet om de blikken die op haar gericht zijn. Het is alsof in die zaal een geheim genootschap tussen enkele titanen van de schilderkunst plaats vindt."

"Het KMSKA was 11 jaar dicht", zegt Pattyn. "Ik heb zoveel werken zo lang gemist. Een bezoek aan het museum lijkt dan ook op een reünie met oude vrienden. Ensor, Breitner, Schmalzigaug, Evenepoel, Wouters en die prachtige Kees van Dongen in de nieuwe zalen. Ondertussen vond ik ze allemaal terug. Zelfs dat kleine werkje van Joachim Patinir: "Landschap met de vlucht naar Egypte" (1516/17)."

"Eén van mijn favorieten blijft echter Jean Brusselmans. In de nieuwe opstelling vond ik een paar landschappen en een stilleven van hem terug. Het werk "Lente" (1937) is subliem. Kijk eens hoe plat hij alles schildert. Het is alsof hij met de daken van een zonovergoten Vlaams dorp een oefening in abstractie en kleur maakt."