Zijn wij er klaar voor als na Nord Stream 1 en 2 ook onderzeese internetkabels worden opgeblazen?

De sabotage van de gaspijpleidingen Nord Stream 1 en 2, met behulp van onderwater-explosieven op de bodem van de Oostzee, is een verdere internationalisering van het Oekraïne-conflict. Het toont nogmaals aan dat we als Europeanen kwetsbaar zijn voor zogeheten ‘hybride oorlogsvoering’, zoals de sabotage van onze kritische infrastructuur.

Wie een jaar geleden had durven voorspellen dat de toenmalige paradepaardjes van de Duitse energievoorziening een jaar later opgeblazen zouden worden met een magnitude van 2,3 op de schaal van Richter was voor gek verklaard. Nu houden Denemarken en Zweden spoedoverleg omdat onbekenden de twee onderzeese gaspijpleidingen tussen Rusland en Duitsland op de bodem van de Oostzee op drie plaatsen hebben opgeblazen, in de buurt van het eiland Bornholm.

Onderzoek zal de daders moeten aanwijzen. De grootste verdenking valt op Rusland, dat in een reactie op EU-sancties omwille van zijn invasie in Oekraïne Nord Stream-1 al had stilgelegd ‘om technische redenen’. Een heropstart kan nu niet meer voor deze winter zijn. Nord Stream 2 was nog niet in gebruik genomen maar zat al vol gas. Door de gaskranen zelf te sluiten stelde Moskou zich open voor rechtsvervolging door energiebedrijven, wegens contractbreuk. Als een ‘onbekende’ partij de pijpleiding vernielt is er sprake van noodweer, wat contractopschortend werkt. Rusland beschikt ook over de middelen om dit soort sabotageacties uit te voeren, zoals onderzeeërs, onderwaterdrones of speciale sabotage-eenheden met diepzeeduikers.

Speculaties op sociale media dat Oekraïne, een EU-lidstaat of de VS dit gedaan zouden hebben om zich van de Russische connectie te ontdoen houden geen steek. Europa, inclusief Duitsland, bouwt zijn afhankelijkheid van Russisch gas al sinds de invasie af. De Duitse gasreserves werden al voor meer dan 90 procent gevuld. Deze trend begon ook de globale gasprijs te drukken, wat in het nadeel is van het Kremlin, voor wie gas een van de belangrijkste inkomstenbronnen is. Door de aanslagen vergroot de onzekerheid op de markt opnieuw en schieten de globale prijzen weer omhoog.

De aanslagen tonen intussen nogmaals aan hoe kwetsbaar Europa is voor zogeheten ‘hybride oorlogsvoering’, zoals sabotageacties. Nog maar twee weken geleden waarschuwde inlichtingenexpert Kenneth Lasoen in deze krant voor de nood aan betere bescherming van onze kritische infrastructuur, in de wetenschap dat Rusland zich onder Poetin verfijnde in dit soort geheime operaties.

De vraag die wij ons nu best stellen is hoe goed wij zijn voorbereid op dit soort acties. Wat als er morgen bv. één of meerdere onderzeese internetkabels naar de EU en België worden opgeblazen of doorgeknipt? Hebben wij dan voldoende alternatieven om de vitale communicatielijnen te garanderen waar onze digitale samenleving van afhankelijk is? En is andere kritische infrastructuur, van zeehavens tot lng-terminals en kerncentrales, vandaag voldoende beveiligd tegen mogelijke sabotage?

Een ‘triple-check’ van de beveiliging en noodscenario’s door alle bevoegde overheden dringt zich op.