‘Mispak je niet: dit kost veel geld’: Vlaamse student doet langer over studies dan in andere landen

We weten al langer dat Vlaamse studenten lang over hun opleiding doen. Waarom is dit onderzoek dan zo opvallend?

De Bruyckere: “De OESO heeft onderzocht hoeveel studenten die op een studietraject van drie jaar zitten, dat traject ook daadwerkelijk binnen drie jaar afronden. Het toont dat de studietijd in vele landen, waaronder België, veel langer is dan de voorziene tijd. De Franse Gemeenschap scoort opvallend zwak op dat vlak, daar schrok ik het meeste van. Maar ook Vlaanderen en Nederland zitten onder het gemiddelde. Het is geen nieuws dat studieverlenging een probleem is in België. Maar wel dat we het slechter doen dan andere OESO-landen. En terwijl meer dan de helft van de Vlaamse studenten na nog eens drie jaar studeren wel hun diploma haalt, blijft de Franse Gemeenschap ver onder het OESO-gemiddelde.”

Hoe komt het dat we zo slecht scoren?

“Er is niet echt één grote oorzaak. Voor een stuk heeft het wellicht te maken met de flexibilisering van het hoger onderwijs. Sinds het Bologna-proces (dat het hoger onderwijs in EU-landen meer op elkaar moest afstemmen, KVD) is er afgesproken dat studenten die niet slagen voor een of meerdere vakken, enkel die vakken, en niet heel hun jaar, opnieuw moeten doen. Dat is geen verkeerde redenering. Alleen zie je nu dat een minderheid van de studenten de bachelor kan afronden in drie jaar.

“Daarnaast is er door de democratisering van het hoger onderwijs ook een groep studenten die mogelijk niet goed genoeg voorbereid is op de studierichting. Als we het over die studietijd hebben, gaat het dus ook voor een deel over oriëntering. Het Verenigd Koninkrijk, waar niet iedereen zomaar aan een opleiding mag beginnen, scoort bijvoorbeeld zwaar boven het gemiddelde. Maar let op: ook dat is niet eenduidig. De Verenigde Staten, waar universiteiten ook strenge criteria hanteren, scoren dan weer minder goed. Bovendien betekenen strenge criteria ook dat er veel mensen zijn die nooit mogen starten aan een opleiding. Bij ons gebeurt die selectie gewoon op een later moment.”

Is het een probleem als studenten langer dan drie jaar over hun traject doen?

“Aan de ene kant betekent het dat studenten meer kansen krijgen om verder te studeren. Niemand pleit ervoor om hen die kansen af te pakken. Maar aan de andere kant veroorzaakt het ook problemen. Mispak je niet: dit kost veel geld, zowel voor de jongeren, hun familie, als voor de samenleving. Sociale achtergrond speelt daarbij een grote rol. Dat juist studenten die het misschien minder breed hebben, meer moeten betalen omdat ze er langer over doen, maakt het des te pijnlijker. Daarnaast zijn dat ook allemaal mensen die nog niet op de arbeidsmarkt kunnen instromen, terwijl die op dit moment wel vol met knelpuntberoepen zit.”

Minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) besloot onlangs dat er toch een harde knip in het hoger onderwijs komt. Studenten die nog niet geslaagd zijn voor eerstejaarsvakken, kunnen daardoor niet aan hun derde jaar beginnen. Zal dat helpen?

“Dat is moeilijk te zeggen. Door die harde knip kan het ook zijn dat meer studenten het hoger onderwijs zullen verlaten zonder diploma, terwijl die groep bij ons momenteel nog dicht tegen het gemiddelde ligt. Je merkt dat verschillende landen hier elk op hun eigen manier proberen mee om te gaan. In Noorwegen is er bijvoorbeeld een beleid waarbij studenten een deel van hun studielening kunnen omzetten in een beurs als ze hun opleiding snel genoeg afronden. Maar of Noorwegen juist daarom beter in deze studie scoort, is moeilijk te zeggen. In Nederland en Vlaanderen krijgen universiteiten en hogescholen deels geld voor het aantal behaalde studiepunten, om hen te motiveren studenten sneller door de opleiding te loodsen. Maar ook dat blijkt onvoldoende.”