Direct naar artikelinhoud
Voor u uitgelegdDuurzaam (ver)bouwen

Hou de kou buiten: zo dicht je elke kier en koudebrug in je huis, en nog milieuvriendelijk ook

Hou de kou buiten: zo dicht je elke kier en koudebrug in je huis, en nog milieuvriendelijk ook
Beeld KIM VAN DAM

Met de winter in aantocht en energieprijzen die telkens records breken wil je elk kiertje en elke koudebrug in je huis dichten. Maar hoe doe je dat, als je ook milieuvriendelijk wilt isoleren?

Het is eigenlijk curieus: je huis verduurzamen wordt van alle kanten flink gestimuleerd, via voordelige leningen en subsidies. Maar bij een van de belangrijkste maatregelen is de duurzaamheid van de gebruikte materialen niet zo’n issue. Voor de isolatie van muren, daken en gevels zijn de industriële producten glas- en steenwol, samen met piepschuim, pir en pur, al jaren favoriet.

De Nederlandse adviesorganisatie Milieu Centraal geeft glas- en steenwol nog net een ‘gemiddelde’ milieuscore. Het zijn minerale producten gemaakt van respectievelijk glasscherven en vulkanisch gesteente die goed recycleerbaar zijn. Maar het productieproces is CO2-intensief en heeft wel degelijk een grote milieu-impact. Dat werd bij onze noorderburen publiek bekend toen boze boeren de vestiging van steenwolfabrikant Rockwool in Roermond blokkeerden. Die prijkte namelijk bovenaan op de lijst van grootste ammoniakuitstoters in Nederland. Pir (po­ly­iso­cy­a­nu­raat) en pur (polyurethaan) zijn kunststoffen op basis van olie.

Is er een alternatief?

De laatste jaren komen er steeds meer natuurlijke, zogenoemde ‘biobased’ isolatiematerialen beschikbaar. Van vlas, houtvezels, cellulose (oud papier), schapenwol, stro tot hennep, metisse (gerecycled katoen), miscanthus (olifantsgras) en lisdodde. Ze worden al mondjesmaat gebruikt in de nieuwbouw, maar je kunt ze ook gebruiken om je dak aan de binnenkant te isoleren of een voorzetwandje met isolatie in de huiskamer te timmeren.

“Natuurlijke isolatiematerialen slaan CO2 op en hebben dus negatieve emissies”, zegt Jan Willem van de Groep. Hij is medeoprichter van de Gideonsbende, een ‘beweging’ die de bouw op natuurlijke materialen wil laten overgaan – de materialentransitie. “Alleen al met het isoleren van de huidige Nederlandse woningvoorraad met CO2-intensieve materialen zouden we over de 1,5 graad opwarminghttp://ronaldrovers.nl/een-co2-budget-limiet-voor-woningbouw/heen schieten. Natuurlijke materialen kunnen helpen het CO2-probleem van de uit staal, baksteen en beton opgetrokken bouwwereld op te lossen.” Daarnaast, zegt Van de Groep, bieden ze een nieuw perspectief voor de door de stikstofcrisis geplaagde landbouw: laat boeren maar extensieve gewassen als zonnekroon of sorghum gaan verbouwen, in plaats van maïs voor veevoer.

Isoleren die materialen even goed?

De isolatiewaardes van de meeste natuurlijke materialen zijn wat minder dan die van de gangbare isolatiematerialen. Dat betekent dat je een iets dikkere opbouw krijgt, vergeleken met glas- en steenwol gaat het om centimeters. Natuurlijke materialen zijn prettiger in het gebruik dan de snel irriterende glas- en steenwol. Bovendien zijn ze ‘damp-open’, ze ademen meer dan de minerale isolatiematerialen door de continue werking van vocht in het spul.

Lees ook

Een cruciale vraag deze winter: zijn de weergoden ons gunstig gezind? Het voorlopige antwoord is ‘neen’

Een liter warm water kost ruim 70 keer zoveel energie als een liter koud water: hierop kunt u nu al besparen

Zijn er ook nadelen?

Milieu Centraal raadt schapenwol af, omdat schapen veel broeikasgas produceren en uit hun mest ammoniak ontsnapt. Verkopers van schapenwolisolatie tekenen echter aan dat de daarvoor gebruikte wol afkomstig is van schapen die ingezet worden voor natuurbeheer en dat die wol in certificeringen als neutraal geldt.

Sommige natuurlijke materialen kunnen ook slechter tegen vocht dan de traditionele. Ze zijn daarom ook niet bruikbaar voor spouwmuren. “Alles draait daarbij om een juiste en deskundige manier van aanbrengen”, zegt Van de Groep. “Doe je dat goed, dan is er geen verschil met de minerale oplossingen.”

Waar kun je terecht?

Hoewel ze merken dat de belangstelling voor natuurlijk isoleren toeneemt, kijken de grote bouwmarkten nog de kat uit de boom. Volgens inkoper Sebastiaan Vreekamp van Intergamma, het bedrijf achter onder meer Gamma, ligt dat niet aan de kwaliteit van de materialen, maar aan de verpakking.

“We hebben anderhalf jaar geleden marktonderzoek gedaan en daaruit bleek dat de natuurlijke materialen niet consumentvriendelijk waren verpakt. Het verkoopt daardoor niet lekker.” Zijn bouwmarkten verkopen wel isolatieplaten van vlas, maar dan alleen online. “We leggen ze niet in de winkel, vanwege het prijsverschil.” Al is dat verschil inmiddels flink teruggelopen, geeft hij toe, omdat de industriële materialen meer te kampen hebben met de hoge energieprijzen.

Er zijn ook gespecialiseerde bouwmarkten, online, zoals Ekoplus en Eco-bouwmaterialen waar ook de kennis over natuurlijk isoleren verzameld is. “Mensen worden zich meer bewust van wat ze in hun huis stoppen”, zegt Michiel Kalkman van Groenebouwmaterialen.nl, dat aan bouwers en particulieren levert. “En prijstechnisch worden natuurlijke materialen op dit moment echt interessant.” Dat natuurlijke materialen minder handzaam verpakt zijn, bestrijdt hij. “Rollen isolatie zitten in zakken en plaatmateriaal wordt los verpakt.”