Krijgt u nog hulp voor uw energiefactuur? Dit ligt op tafel van begrotingsconclaaf

Twee thema’s zullen het federaal begrotingsconclaaf domineren: energie en koopkracht. Dat kan moeilijk anders midden in een historische crisis die gezinnen en bedrijven naar adem doet happen.

De overwinsten van energiebedrijven zullen zo goed als zeker afgeroomd worden. Volgens bevoegd minister Tinne Van der Straeten (Groen) kan zo’n crisisbijdrage dit en volgend jaar samen 4,7 miljard euro opbrengen. Al geeft ook zij toe dat de inkomsten voor volgend jaar hoogst onzeker zijn. Niemand kan voorspellen welke kant het uitgaat met de crisis.

De kritiek dat Van der Straeten aan een juridisch onzeker avontuur begint, legt de minister naast zich neer. Het klopt dat België in haar voorstel de winsten van energiebedrijven sneller zal afromen dan Europa voorstelt. Maar dat mag, klinkt het op haar kabinet. Er is juridisch advies over ingewonnen. In de Kamer heeft Van der Straeten dinsdag opgeroepen tot “politieke wil” om de overwinstbelasting snel rond te krijgen. “Technisch kunnen we dit altijd laten werken.”

Voor de hervorming van het sociaal energietarief - dat 2 miljoen Belgen beschermt tegen onbetaalbare energiefacturen - wordt in de onderhandelingen gemikt op een principeakkoord. De technische uitwerking zal voor later zijn. Er wordt aan een getrapt systeem gedacht, waarbij de meest kwetsbaren straks meer steun ontvangen. Of ook de lage middenklasse dan een (lager) sociaal tarief zal krijgen, is een open vraag.

De hervorming van de accijnzen op energie, die lijkt rond te komen. Er ligt een concreet voorstel op tafel. Het uitgangspunt is dat de lasten op elektriciteit naar omlaag moeten en de lasten op fossiele brandstoffen zoals gas en stookolie omhoog. Dit zal consumenten helpen om groene keuzes te maken. De hervorming zou wel pas ingaan eens de energieprijzen zijn gedaald. Wellicht duurt het dus nog een poos. De btw op gas en elektriciteit zal verlaagd blijven.

Zoals de banken in 2008

De PS, de grootste coalitiepartner, heeft al langer een lastenverlaging voor de middenklasse op het oog. De socialisten mikken op netto 100 à 150 euro extra per maand. Ze wachten hiervoor op de plannen van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v). Of een lastenverlaging in het budgettaire plaatje van Vivaldi past, is een ander paar mouwen. De PS heeft eerder berekend dat zo’n operatie al gauw 3 miljard euro kost. Een enorm bedrag gezien het begrotingstekort.

“Wat wij voor de banken in 2008 gedaan hebben, moeten we zeker doen voor de bevolking vandaag. We moeten hen beschermen, whatever it takes”, aldus staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine (PS) maandag in TerZake.

Aan de inkomstenzijde dringen de socialisten aan op een inspanning van de ‘sterkste schouders’. De meest logische en meest haalbare optie lijkt de effectentaks aanscherpen. Die bestaande vermogenstaks zou volgens PS progressief gemaakt kunnen worden, met een tarief dat oploopt richting 0,3 procent voor effectenrekeningen waar meer dan 3 miljoen euro opstaat. Ook de groenen lonken naar de effectentaks. Zeker omdat ze ondertussen weten dat Open Vld en MR geen (al te) grote bezwaren hebben tegen die belasting. Die doet hen electoraal niet echt pijn.

Het voorstel van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez om de uitkeringen in de tijd te beperken lijkt een doodgeboren kind. Voor de socialisten en de groenen is dit onbehapbaar. Aan de tafel zelf zou er bovendien nog geen woord over gezegd zijn. Waar de liberalen wél op doorduwen, zijn aanpassingen aan de index om de concurrentiekracht van Belgische bedrijven te beschermen. Voor Open Vld is dat een hoofdpunt voor dit begrotingsconclaaf. “Die loonkostenhandicap moet afgevlakt worden”, luidt het. Ook cd&v wil de bedrijven “zeker helpen”.

Er zijn verschillende manieren om de index te hervormen, onder meer door voortaan het nettoloon in plaats van het brutoloon te indexeren. Een voorstel van werkgeversorganisatie VBO. Een andere manier om bedrijven te ontzien, is door de patronale bijdrage op de indexering af te schaffen. Rond de index zal sowieso nog een zware ideologische strijd uitgevochten worden. Zo lijkt een tijdelijk uitstel van een deel van de patronale bijdrage bespreekbaar voor de groenen, maar niet veel meer.

Bij de socialisten zegt men: “Dermagne heeft dit weekend, naar aanleiding van het interview van Pierre Wunsch van de Nationale Bank (waarin hij een debat over de index bepleit, red.), nog eens in de kern gezegd dat er voor PS niet geraakt kan worden aan de index. Niemand heeft toen gereageerd.”

Studentenarbeid

Open Vld en MR willen ook de arbeidsmarkt verder hervormen, om een werkzaamheidsgraad van 80 procent enigszins in het vizier te houden. Er wordt voorgesteld om het systeem van de flexi-jobs uit te breiden. Ook de studentenarbeid zouden de liberalen graag uitbreiden van 475 naar 600 uur per jaar. Zelfstandigenkoepel Unizo bepleit dit.

In de plannen van premier Alexander De Croo (Open Vld) zou nu ruimte zijn voor 600 miljoen euro aan bijkomende uitgaven. Dat zal - zoals altijd - veel te weinig zijn om alle wensen van zijn ministerploeg te vervullen.

Zo wil minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) een akkoord afdwingen over de nieuwe beheersovereenkomst voor het spoor. Daar is een investering van 3 à 4 miljard euro nodig de komende tien jaar. De staking op het spoor woensdag zet Gilkinet onder extra druk. “Hij vraagt te veel”, zegt een bron, “maar misschien kunnen we een groeitraject maken. Met een kalme start.”

Tegen dinsdag moeten de onderhandelingen rond zijn. Dan wordt De Croo in de Kamer verwacht voor zijn beleidsverklaring.