Inwoners van tuinwijk Logis-Floréal: ‘Hoe kunnen wij hier blijven wonen?’

Als ik maandag door de tuinwijken Le Logis en Floréal wandel om verhaal te halen, vallen de gele en groene raamkozijnen meteen op. De woningen zijn honderd jaar oud, maar dat heeft iets bijzonders. Een buurtbewoonster die op straat wandelt: “De wijk is beschermd patrimonium. Ik denk dat het een politiek spel is, met die ramen.”

Dan zie ik de ietwat beruchte protestaffiche aan een raam hangen. Als ik aanbel, doet een dame open. In haar living liggen dekentjes op de zetel, waar ze naar wijst. “Ik draag ook drie truien over elkaar, ziet u? En ’s avonds draag ik die muts daar.” Vervolgens wijst de bewoonster naar het achterraam. “Dat is dubbel glas, maar dat mag niet omdat de vensterkozijnen niet aangepast mogen worden. Kijk, dat zijn hier kleine venstertjes en de kozijnen houden enkel stand vanwege de dikke laag verf, anders zouden ze uiteenvallen.”

Als ik naar de affiche aan het raam vraag, zegt ze: “Het is schandalig dat we niet mogen kiezen hoe we de ramen aanpassen. Omdat de woningen geklasseerd zijn als cultureel erfgoed, werd beslist dat alles hersteld moet worden zoals vroeger in 1920. Mijn vensters worden opnieuw in enkel glas gestoken. Allemaal maar voor het zicht, terwijl wij kou lijden.” En: “Wij moeten ook meer verwarmen door het vocht hier. Niet normaal, met de huidige energiecrisis!”

Andere levensstijl

Vincent Baufay, ook inwoner van de wijk, vertelt dat er al even een renovatieplan is voor de wijk. Het zogenaamde Beheersplan voor het Erfgoed Logis-Floréal dateert uit 2014. Daarin staat inderdaad dat bewoners de originele ramen, en dan vooral de houten kozijnen, moeten bewaren, al zou dubbele beglazing wél mogen. Baufay: “Maar de ramen zijn klein, en technisch gezien kan je er geen dubbel glas in laten zetten zonder het kozijn te beschadigen. We kunnen onze ramen enkel laten aanpassen volgens bepaalde richtlijnen. Die verslechteren zelfs de energieprestaties.” De man duwt ook nog op een pijnlijke wonde. “Ik kreeg een voorstel voor energievoorschotten van 800 euro per maand. Hoe kunnen wij in deze huizen blijven leven?”

Staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Pascal Smet (One.Brussels) is stellig: “Mensen die hun ramen al lieten vervangen voor het plan er was, moeten helemaal niets aanpassen. Er mag dubbel glas geplaatst worden maar volgens de regels. De beheersovereenkomst is wel gedateerd: die moet en zal veranderen.” Een recent Facebook-bericht van Erfgoed Brussel vult aan dat in geval van dubbel beglaasde ramen ook gestuurde ventilatie moet worden geplaatst. “Een kost die voor de beheerders van de woningen onaanvaardbaar lijkt”, klinkt het.

Jos Vandenbreeden, erfgoedarchitect, vindt echter dat het leven in deze bijzondere huizen aanpassingen vergt. Niet qua isolatie, maar qua levensstijl. “Ik woon zelf in een geklasseerde woning uit 1934 en ook ik heb ramen met enkel glas. Maar architecten in die tijd zochten naar een goede zonoriëntatie voor dit soort huizen. Ik profiteer dus van de zon in huis. Bewoners moeten ook goed verluchten door de ramen en deuren open te zetten. Ik doe dat dagelijks. Als het wat kouder is, doe ik gewoon een extra trui aan. Het probleem is dat de overheid mensen blijft aansporen om te isoleren. Ze informeren jammer genoeg niet hoe de bewoners moeten leven en moeten omgaan met deze niet-geïsoleerde huizen. Mensen blijven dus hun woningen maar volop verwarmen, verluchten amper, en dat is niet gezond. Die levenswijze kan je niet blijven aanhouden in dergelijke woningen.”

Isoleren of je levensstijl aanpassen: dat is het dilemma dat zich in deze energiecrisis in alle scherpte aandient bij de bewoners van dit erfgoed. De kwestie is acuut. In de avond krijg ik een bericht van Baufay. Energieleverancier Mega stuurde een andere buurtbewoonster een nieuw maandelijks voorschotplan door, dat ook ik te zien krijg: 1.006 euro per maand voor verwarming en elektriciteit. Baufay: “Ze woont alleen met twee kinderen. Dit is dramatisch.”