Direct naar artikelinhoud
AchtergrondOorlog in Oekraïne

‘Poetin heeft de Russische troepen hier tot de dood veroordeeld’: Oekraïens tegenoffensief in Cherson kent ongezien succes

Een Poolse Krab-houwitser vuurt een artilleriegranaat af aan het Oekraïense front.Beeld NYT

Nu het Russische leger zich in de provincie Cherson moet terugtrekken, lijken de maandenlange Oekraïense precisiebombardementen op strategische doelwitten pas echt effect te hebben. 15.000 tot 25.000 Russische troepen hebben amper nog mogelijkheden om zich te verdedigen, en ook een volledige terugtrekking lijkt zo goed als onmogelijk.

Tientallen dorpen zijn deze week al bevrijd in Cherson, kon de Oekraïense president Volodymyr Zelenky dinsdagavond aankondigen. Een Oekraïens tegenoffensief dat in het weekend begon, kende een ongezien succes met een algemene Russische terugtrekking van nu al meer dan 40 kilometer uit het noordoosten van de provincie. Een door Rusland aangestelde leider van Cherson bevestigde de berichten, maar sprak wel over een “hergroepering om de krachten te verzamelen en een tegenoffensief te starten”.

Die verbloemende taal kan niet verhullen dat de naar schatting 15.000 tot 25.000 Russische soldaten op de westelijke oever van de Dnjepr-rivier, die Cherson in twee snijdt, stevig in de knoei zitten. Het Oekraïense leger blijkt de geografische kenmerken van de regio, die het uiteraard op zijn duimpje kent, bijzonder goed te hebben uitgebuit in de planning van zijn offensief. Niets doet betwijfelen dat het dat ook de komende dagen en weken zal doen.

Twitter bericht wordt geladen...

Dat Oekraïne bijvoorbeeld een zwakke plek zocht en vond langs de oever van de Dnjepr, is geen toeval. De rivier is op sommige plekken liefst zeven kilometer breed, en bruggen zijn er op die plek simpelweg niet. Op die manier was de oostelijke flank van de Oekraïners al meteen gedekt.

Oprukken langs de oever bood meteen ook de mogelijkheid de Russen in het binnenland te bedreigen met een omsingeling. In het westen bleven andere Oekraïense brigades intussen druk zetten om de Russen daar vast te houden.

Grote delen van de provincie Cherson bestaan uit vlak land, waardoor er amper natuurlijke barrières zijn voor de Russen om een nieuwe verdedigende linie op te werpen.Beeld AFP

Steppe

De Russische troepen trokken zich daarom in zuidelijke richting terug, al is niet duidelijk waar ze zich opnieuw zullen ingraven. “Cherson bestaat uit steppe”, zo analyseert militair expert Thomas Theiner de situatie. Theiner is een voormalig lid van het Italiaanse leger en met 80.000 volgers een populaire stem op Twitter wanneer het over de militaire strategie in de oorlog gaat. “Dat betekent een vlak landschap met af en toe slechts wat dunne bomenrijen die gebruikt kunnen worden als bescherming. Maar er zijn geen natuurlijke barrières, wat het voor de Russen onmogelijk maakt om een geïmproviseerde defensielijn op te stellen.”

Hét grote probleem voor de Russische troepen in Cherson is bovendien dat er slechts twee bruggen tussen beide oevers van de Dnjepr lopen, die al maandenlang door Oekraïne met Himars-raketten onder vuur worden genomen.

In de stad Cherson zelf bevindt zich de Antonivksy-brug, die niet meer met voertuigen berijdbaar is door de grote schade. Vijftig kilometer naar het noordoosten loopt er nog een weg over de dam in de Dnjepr bij Nova Kachovka. Ook die dam, die een waterkrachtcentrale aandrijft, is zwaar beschadigd. Troepen te voet of met gewone voertuigen en vrachtwagens zouden nog wel over de dam kunnen rijden, zwaarder gepantserd materieel zoals tanks niet meer.

Twitter bericht wordt geladen...

Na elke Russische poging om de brug en de dam te herstellen werden beide overgangen de afgelopen maanden telkens opnieuw gebombardeerd. Ook de pontonbruggen die dan maar als vervanging werden opgetuigd, waren geen lang leven beschoren. Daarom worden op verschillende plaatsen nu veerboten ingelegd, maar die kunnen geen zwaar materieel zoals tanks overzetten.

Trofee

Volgens Theiner zou de meest logische optie voor de Russen daarom zijn zich terug te trekken over de Nova Kachovka-dam, de enige weg die wél nog gebruikt kan worden. Toch denkt hij dat de Russen dat niet zullen doen, aangezien ze dan in de feiten zo goed als de volledige westelijke oever van de Dnjepr opgeven. En alles wijst erop dat de Russische president Vladimir Poetin de stad Cherson koste wat het kost in handen wil houden: in het prille begin van de invasie was het de eerste grote stad in het zuiden van Oekraïne die hij kon veroveren. Deze trofee weer uit handen geven, zou met afstand de grootste Russische tegenslag van de hele oorlog tot nog toe zijn.

Theiner verwacht dan ook dat Rusland zich toch nog verder op de westoever zal terugtrekken, tot aan de eerste - en enige - natuurlijke barrière die er is: de Inhulets-rivier. Die baant zich al kronkelend vanuit het noorden een weg dwars door bezet gebied, om uiteindelijk uit te monden in de Dnjepr.

Drie flanken

Ook Oekraïne lijkt van die optie uit te gaan: volgens meerdere berichten heeft het Russische leger in de nacht van dinsdag op woensdag na aanhoudende beschietingen Snihurivka opgegeven, 50 kilometer ten noorden van Cherson (zie kaart). Dat zou een voor Oekraïne nieuwe strategische overwinning betekenen: vanuit dat dorp, dat lang in Russische handen was en stevig verdedigd werd, loopt parallel aan de Inhulets een grote weg naar Cherson.

Het Oekraïense leger zou dan de Russen langs drie flanken kunnen aanvallen en steeds dichter kunnen omsingelen: vanuit Snihurivka in het noorden, vanuit Mykolajiv in het westen en vanuit het bevrijde gebied in het oosten.

Hoe dichter het Oekraïense leger Cherson nadert, hoe makkelijker het ook de overzetboten, eventuele nieuwe pontonbruggen en wat er nog rest van de bestaande bruggen kan bestoken met artillerie en meervoudige raketsystemen. Dat lukte tot nu toe al wel met de Himars-raketten met een bereik van 80 kilometer, maar daar zijn er slechts een beperkt aantal van beschikbaar: op dit moment maar zestien voor de hele frontlijn van meer dan 1.000 kilometer.

Hoe dichter Oekraïne oprukt richting Dnjepr, hoe meer andere artillerie ingezet kan worden, met als belangrijkste wapen de Amerikaanse M777-houwitsers met de hoogtechnologische gps-geleide Excalibur-precisiegranaten met een bereik van 40 kilometer.

Twitter bericht wordt geladen...

‘Dodelijke val’

“Zich terugtrekken over de Inhulets is zich terugtrekken in een dodelijke val”, aldus Theiner. “Eens de M777-houwitsers de pontonbruggen kunnen bereiken, kan niets de 15.000 Russische troepen daar nog bereiken: geen munitie, geen brandstof, geen voedsel, niets. Ze zullen moeten kiezen tussen verhongeren, bevriezen of zich overgeven. (...) Poetin heeft Cherson net geannexeerd, dus hij weigert het op te geven. Wat betekent dat hij de Russische troepen hier tot de dood heeft veroordeeld.”

Eerder woensdag rondde Rusland formeel de illegale annexatie van de Oekraïense regio’s Donetsk, Loehansk, Cherson en Zaporizja af. Poetin ondertekende de wet waarmee de vier deels door Rusland gecontroleerde regio’s worden geannexeerd, meldde het Russische staatspersbureau TASS. Het zetten van de handtekening was de laatste stap in het proces.