Direct naar artikelinhoud
NieuwsMobiliteitsbarometer

De nieuwe trends in mobiliteit: carpoolen, fietsen - of gewoon thuisblijven

Druk verkeerspunt in Antwerpen?Beeld ID/ Joris Herregods

We carpoolen en fietsen meer dan ooit, maar het openbaar vervoer laten we links liggen. De nieuwe mobiliteitsbarometer van onderzoeksinstituut Vias laat zien hoe de energiecrisis en corona ons verplaatsingsgedrag grondig door elkaar hebben geschud.

Carpoolen is plots hip

Gedaan met auto’s die hoofdzakelijk lucht vervoeren. Tijdens de eerste acht maanden van dit jaar legden we 11 procent van onze afgemaalde kilometers al carpoolend af. Dat is veel, want de afgelopen vijf jaar bleef het aandeel altijd rond de 6 procent steken. “Tegenover dezelfde periode voor de coronacrisis, de eerste acht maanden van 2019, is het carpoolaandeel zelfs met 38 procent toegenomen”, zegt Stef Willems van onderzoeksinstituut Vias, dat bij 8.000 mensen peilde naar hun verplaatsingsgedrag.

De belangrijkste verklaring ligt voor de hand. De brandstofprijzen aan de pomp schoten dit voorjaar naar ongekende hoogten door de oorlog in Oekraïne en de heropleving van de economie na de coronacrisis. Voor een liter diesel was u bijna 2,3 euro kwijt, voor een liter benzine meer dan 2,1 euro. Intussen zijn de brandstofprijzen weer een beetje gedaald, met dank onder meer aan een tijdelijke verlaging van de accijnzen op brandstoffen.

Of de carpooltrend zich zal doorzetten, valt volgens mobiliteitsexpert Dirk Lauwers (UGent, UAntwerpen) moeilijk te voorspellen. “Dat zal vooral afhangen van hoe de overheid en bedrijven hierop inspelen”, zegt hij. “Wat bijvoorbeeld helpt, is carpoolstroken voorzien op de autosnelweg.” De marge voor verbetering is groot: tot nu toe zitten er gemiddeld 1,05 personen in een auto voor woon-werkverkeer.

We laten openbaar vervoer links liggen

Tijdens de coronacrisis kreeg het openbaar vervoer er flink van langs. De combinatie van telewerk, besmettingsgevaar en de uitval van personeel creëerde de perfecte storm. Intussen vindt de Belg stilaan weer de weg naar trein, tram, bus en metro, maar het gebruik zit nog lang niet op hetzelfde niveau als voor de coronapandemie. In vergelijking met 2019 ligt het aantal afgelegde kilometers nu 30 procent lager. Het aandeel van het openbaar vervoer in onze verplaatsingen is teruggevallen tot op 10 procent.

Een van de redenen is dat telewerk vooral populair is bij mensen die traditioneel met de trein naar hun werk gaan. Zij pendelen nu minder. Een andere groep van trouwe gebruikers is tijdens de coronacrisis overgestapt naar de fiets en lijkt daar voorlopig aan vast te houden.

Dat de dip wel geen fataliteit hoeft te zijn, blijkt wel uit de cijfers in Brussel. Daar doet het openbaar vervoer het niet zo slecht. “Het aantal gebruikers ligt er zelfs boven het niveau van voor de coronapandemie”, zegt Willems.

Minder verslaafd aan de auto

Autorijden is minder populair geworden. Van alle kilometers die we maken, leggen we nog ‘maar’ 50 procent af als autobestuurder. In de vijf afgelopen jaren lag het aandeel telkens rond de 55 procent. De afname uit zich op verschillende manieren. Zo ligt het aantal mensen dat zelf met de auto rijdt 15 procent lager dan voor de coronapandemie. Per autorit worden er ook gewoon minder kilometers afgelegd: gemiddeld bijna 39 kilometer tegenover 45 in 2019.

De hoge energieprijzen en de populariteit van telewerk zijn ook dit keer verklarende factoren, maar zeker niet de enige. Zo wijst de mobiliteitsbarometer op een opmerkelijke verschuiving van het gebruik van de auto naar actievere vervoersmiddelen, zoals de fiets. “Vooral bij 18- tot 34-jarigen is autorijden minder populair geworden”, zegt Willems.

‘Vooral bij 18- tot 34-jarigen is autorijden minder populair geworden’
Stef WillemsVIAS

Bij 55-plussers ligt het aandeel van de afgelegde kilometers met de auto dan weer wel gewoon op hetzelfde niveau als voor de coronapandemie.

De fiets rukt verder op

Dat de elektrische fiets aan populariteit wint, hoeft geen uitleg meer. Tijdens de eerste acht maanden van dit jaar gebruikte meer dan 7 procent van de respondenten een e-fiets. Dat aantal stijgt jaar na jaar en is sinds 2017 verdubbeld. Ook het aandeel van het aantal kilometers dat op een elektrische fiets wordt afgelegd, is in dezelfde periode meer dan verdubbeld: van 1,3 tot 3,4 procent. Vooral in Vlaanderen en bij 55-plussers is de batterijfiets in trek.

Nog een lichtpunt: terwijl de gewone fiets in de vorige verkeersbarometer nog aan bereik moest inboeten, ziet Vias in de eerste acht maanden van dit jaar ook daar een opvallende groei. Het aantal mensen dat een gewone fiets gebruikte, lag maar liefst 17 procent hoger dan het jaar ervoor. Het aantal afgelegde kilometers steeg met 31 procent. De opmars van de elektrische fiets gaat dus niet ten koste van de gewone.

Dat het gebruik van de fiets vooral toenam in maart, april en mei is wellicht geen toeval. Net in die maanden werden we door de natuur getrakteerd op prachtig weer.

We blijven ook gewoon vaker thuis

Heeft u zich gisteren verplaatst? De kans dat u op die vraag ‘nee’ antwoordt, is aanzienlijk groter dan voor de coronacrisis. Gemiddeld 13 procent van de 8.000 respondenten gaf in de Vias-studie aan de vorige dag nergens naartoe te zijn geweest. Dat is minder dan in de coronacrisis, toen het aantal thuisblijvers op 20 procent lag, maar wel nog altijd 3 procent meer dan voor de coronapandemie.

We blijven niet alleen vaker thuis, we leggen gemiddeld ook minder kilometers af dan voor de pandemie. We zitten nu aan 32,5 kilometer per persoon per dag, tegenover ruim 40 in de jaren voor de pandemie.