‘We hebben handen nodig’: kinderopvang wil begeleiders in plaats van inspecteurs

Onder de Gentse stadshal krioelt het woensdagavond van de bezorgde kinderbegeleiders, ouders en ietwat verdwaasde peuters. Tijdens de protesten heerst verontwaardiging over het feit dat er niets in de septemberverklaring staat over de begeleider-kindratio. Die ligt in Vlaanderen hoog: er mogen maximaal acht kinderen per begeleider in de kinderopvang zijn als die alleen is. Is er een collega aanwezig, mogen er maximaal negen kinderen per begeleider zijn.

Wanneer die kinderen aan het rusten zijn, is het maximale aantal kinderen per begeleider zelfs veertien. Een ratio die in 2015 ingesteld werd door voormalig Vlaams minister Jo Vandeurzen (cd&v) om snel meer kinderopvangplaatsen te creëren. Daarvoor lag de ratio op één begeleider per 6,5 kinderen.

Begeleider-kindratio

België bengelt onderaan in de Europese rangschikking met de begeleider-kindratio. Buurlanden houden het meestal op één op de drie (Nederland) of vier (Duitsland). Zolang de ratio niet bijgesteld wordt, blijft de werkdruk hoog en blijven mensen weglopen uit de sector, zegt Jeroen Sleurs, algemeen directeur van de Gezinsbond. “Als je op negen baby’s moet letten, kun je je dat wel voorstellen. We pleiten voor maximaal vijf à zes kinderen per begeleider, en bij baby’s maximaal vier. Als je dat wilt bereiken, is 115 miljoen euro niet genoeg.”

De sector is moe, en de 115 miljoen euro die de regering hen tot 2027 belooft, is niet genoeg. “En zelfs als het genoeg zou zijn, zou het eerst in de kindratio geïnvesteerd moeten worden, in plaats van in meer inspecteurs Kind en Gezin”, vertelt Katrien Reynaert (61), verantwoordelijke bij kinderdagverblijf Tierlantuin, tijdens de actie. Haar collega Els Meiresone (48) vult aan: “Als ik hoor dat de kindratio volgens minister Dalle in werkelijkheid één op de zes zou zijn, dan denk ik: kom eens kijken op de werkvloer. In de realiteit is het zelfs nog meer dan één op de acht.”

De 100 miljoen – 15 miljoen werd al eerder toegezegd – wordt voornamelijk ingezet om chronische personeelstekorten op te lossen. Ook komen er meer plaatsen vrij in de publieke kinderopvang, waar de bijdrage van de ouders afhangt van hun inkomen. Daarnaast breidt het personeelsbestand van de Zorginspectie uit, zodat de kwaliteit van de kinderopvang beter gecontroleerd kan worden. Benjamin Dalle (cv&v) erkende woensdag in het parlement dat het bedrag op lange termijn niet voldoende is.

Kind thuishouden

Uit recente cijfers van het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin blijkt dat in de Vlaamse kinderopvang gemiddeld 5,79 kinderen per begeleider aanwezig zijn. In de groepsopvang (crèches) ligt dat gemiddelde op 5,93 en in de gezinsopvang (onthaalouders) op 5,26. Dat cijfer is gebaseerd op bezoeken van de Zorginspectie.

Maar dat zijn niet de signalen die de Gezinsbond opvangt. “We horen dat negen kinderen per begeleider geen uitzondering zijn, maar dagelijkse realiteit. Er zijn ouders die de vraag krijgen hun kind thuis te houden als het kan, door een tekort aan personeel”, zegt Sleurs. Zeker in steden met een jonge bevolking zijn er grote problemen. “Ik woon zelf in Leuven, we moesten een kinderopvangplaats reserveren voordat mijn vrouw wist dat ze zwanger was en zelfs toen kwamen we nog op de wachtlijst.”

En als volgens inspectiecijfers nog geen zes kinderen per begeleider aanwezig zijn, waarom de ratio dan ook niet bijstellen in de septemberverklaring? “Als de inspectie langsgaat bij opvanglocaties is dat een momentopname. We hebben geen nieuw opvangratio opgenomen in de septemberverklaring omdat we nu investeringen doen op het gebied van arbeid en loon”, reageert Dalle.

Werken in de kinderopvang moet aantrekkelijker worden gemaakt. Daarom investeert het kabinet in hogere lonen en betere arbeidsvoorwaarden om nieuwe mensen aan te trekken en huidig personeel te behouden. Een bijeffect zou ook moeten zijn dat er automatisch meer begeleiders aanwezig zijn. “We willen realistisch zijn. Als we nu een ratio van één op de zes opleggen, weten we niet of er voldoende kinderbegeleiders zijn”, klinkt het. “We schuiven het niet op lange termijn, we werken eraan.”

Geen bewaarplek

Daar mag wat volgens professor gezinspedagogiek Michel Vandenbroeck (UGent) flink gas op gezet. Vandenbroeck mist het grote plan waarin deze begrotingsstap past. “Er is dringend een Marshallplan nodig”, stelt hij. “De onderste bodem wordt nu gerepareerd. Dat is een verdedigbare keuze, maar niet genoeg.” Volgens Vandenbroeck is investeren in meer personeel of de opvangratio naar beneden zetten geen of-of- maar een en-enverhaal.

Het is daarnaast essentieel dat personeel beter opgeleid wordt, zegt hij. “Het besef begint nu te komen dat kinderopvang cruciaal is in dit land en dat het de economie treft als de kinderopvang instort. En ook dat kinderopvang essentieel is voor de ontwikkeling van kinderen op lange termijn. Als je echt een verschil wilt maken in het leven van kinderen, moet kinderopvang niet slechts een bewaarplek van kinderen zijn, maar van goede kwaliteit zijn.”

Ook Hilde Pacqué (59), kinderbegeleider bij Het Nachtegaaltje en aanwezig op het protest in Gent, maakt zich zorgen over de toekomst van haar sector: “Meer geld en meer plaatsen zijn leuk, maar wat zijn we daarmee als we nog altijd even moe naar huis gaan en nog altijd geen personeel vinden? We hebben op korte termijn meer handen nodig. Ik ga over een paar jaar met pensioen, en wil een leuke sector om in te werken achterlaten aan de toekomstige kinderbegeleiders.”