Winona Ryder: "Kwetsbaarheid en zelftwijfel zijn geen teken van zwakte, maar van maturiteit"
In een interview met New York Magazine breekt actrice Winona Ryder een lans voor complexe gevoelens van vertwijfeling, angst en mentale stress. Daar krijgt elk normaal mens al eens mee te maken, maar ze worden door onze samenleving nog steeds afgedaan als ‘afwijkend’, ‘ziek’ en ‘beschamend’. “Ik ben het zo beu dat onze maatschappij aan deze normale emoties een pathologische grondslag blijft toekennen.”
Dankzij de glansrol die Winona Ryder momenteel voor haar rekening neemt in de nieuwste Netflix-sensatie Stranger Things, lijkt het voormalige grungy cult-icoon uit de jaren 90 ook plots weer alomtegenwoordig in de media. In een gesprek dat Ryder deze week aanging met New York Magazine-journaliste Heather Havrilesky doet de actrice uit de doeken hoe het haar in de tijd buiten de spotlights verging. Ze zoomt daarbij vooral in op de beeldvorming die de media ophing rond haar zogenaamd ‘fragiele’ persona en op de manier waarop onze maatschappij nog steeds een soort van stigma legt op bepaalde volstrekt normale vrouwelijke emoties.
“Kwetsbaarheid en gevoeligheid worden door onze maatschappij nog steeds als iets slechts gezien, iets zwaks en zieks waarvoor we ons zouden moeten schamen. Terwijl het in feite volstrekt normale gevoelens zijn die onlosmakelijk deel uitmaken van het menselijk bestaan”, zegt ze. "Ja, ik ben fragiel en ja ik ben gevoelig, maar dat zijn voor mij geen negatieve dingen. Om te kunnen doen wat ik doe, is het net belangrijk dat ik open sta voor wat er om me heen gebeurt, en dat ik me daardoor laat raken."
Ryder verwijst in het stuk ook naar een interview dat ze aflegde in 1999 na de verschijning van Girl Interrupted, de succesfilm over een groep probleemvrouwen waarin Ryder de rol van een door borderline geplaagde jonge vrouw speelt. In dat interview sprak Ryder heel openlijk over haar eigen mentale problemen en de depressie die ze doormaakte. “Samen met het verschijnen van de film zelf, hoopte ik dat mijn openheid over mentale beproeving zou helpen om het culturele taboe dat op het onderwerp rustte, destijds voor een stuk te doorbreken”, zegt ze.
'Ja, ik ben fragiel en ja ik ben kwetsbaar, maar dat zijn voor mij geen negatieve dingen'
De realiteit draaide voor Winona echter heel anders uit. In plaats van het stigma uit de wereld te helpen, riep ze het uit over zichzelf: al snel werd de figuur van Ryder synoniem voor een instabiel, fragiel en ‘karaktergestoord’ meisje dat moeite had met het leven.
Fragiel en gevoelig
Volgens Ryder zelf speelden haar fysieke kenmerken daarbij niet in haar voordeel: “Ik denk dat mijn tengere gestalte en mijn wat gek uitziende kenmerken het imago dat men voor mij ontwikkelde, mee gevoed hebben.” Hoewel Ryder als actrice bleef meewerken aan verschillende mooie projecten lag de focus van de pers in de vroege jaren 2000 dan ook elders: enkele winkeldiefstallen waar Ryder zich schuldig aan maakte, werden evenals haar vandalisme en drugsmisbruik breed uitgesmeerd in de tabloidpers.
Opmerkelijk aan het interview uit 1999 vindt de journaliste van New York Magazine dat Ryder zei dat ze zich ooit schaamde over haar depressieve gevoelens omdat ze vond dat ze er als geprivilegieerde, jonge Amerikaanse “geen recht op had”. Dat terwijl de depressieve gemoedstoestand en de eenzaamheid waar ze over sprak, eigenlijk bijzonder gewoon en alledaags waren. Volgens Havrilesky is er de voorbije 16 jaar in dat opzicht (gelukkig) dan ook al heel wat veranderd qua tolerantie en begrip, maar nog lang niet genoeg.
“Ook vandaag zien we steeds meer vrouwen die openlijk uitkomen voor hun mentale problemen in de hoop het stigma eindelijk aan de haak te hangen. Een grote meerderheid onder hen doet echter nog heel erg zijn best om - over de duistere inhoud heen - toch nog een laagje zonnig optimisme te leggen, omdat de maatschappij dat zo van ons verlangt”, schrijft ze. "Terwijl nét dat helemaal niet nodig zou moeten zijn."
F*** silver linings
Ryder daarentegen verzaakt volgens Havrilesky compleet aan dat soort van conformerende verbloeming. "Winona herinnert ons eraan dat conflicterende gevoelens van twijfel, angst en ambivalentie gewoon eigen zijn aan het menselijk bestaan. Het zijn precies die gevoelens die ons mensen maken, ons onderscheiden van gevoelloze en onwetende insecten." Gevoeligheid en een intense beleving van heftige emoties zijn volgens de journaliste dan ook geen tekenen van instabiliteit of onvolwassenheid, maar wijzen er net op dat je je als gesofisticeerd en nadenkend wezen aan het ontwikkelen bent tot een intelligente en mature volwassene.
Een intense beleving van hevige emoties wijst niet op instabiliteit, maar net op de ontwikkeling van een mature persoonlijkheid
Op die manier zou Ryder volgens Havrilesky dan ook wel eens kunnen uitgroeien tot dé talisman van de complexe mens die we allemaal zijn. Het broodnodige uithangbord dat ingaat tegen de kwalijke maatschappelijke neiging om donkere gedachten, angst en zelftwijfel blijven te omringen met een aureooltje van geruststellend, maar kortzichtig optimisme. Niet omdat die zelftwijfel en angst er niet (bij iedereen af en toe) zijn, maar wel omdat we er zelf vaak nog te bang voor zijn om ze in alle 'zwartheid' en benauwende complexiteit te aanschouwen.